Wikipédia

Finlandia: Béda antarrépisi

Jelajahi riwayat secara interaktif
← Éditan saméméhnaÉditan salajengna →
Konten dihapus Konten ditambahkan
Visual (béta)Téks wiki
Tidak ada ringkasan suntingan
Tag: Éditan sélular Éditan wéb HP
Hasnanf (obrolan | kontribusi)
56 suntingan
Tag: Dikembalikan Édit visual
Baris ka-1:
{{Cite book|title=Upheaval|last=Diamond|first=Jared|publisher=Kepustakaan Populer Gramedia|year=2022|isbn=978-602-481-849-4|location=Jakarta|pages=55-96}}
{{Infobox Country
|native_name = ''Suomen tasavalta''<br />Republiken Finland
|conventional_long_name = Républik Finlandia
|image_flag = Flag_of_Finland.svg
|image_coat = Coat of arms of Finland.svg
|image_map = EU-Finland.svg
|national_anthem = ''[[Maamme]]{{spaces|2}}<small>([[Basa Finlandia]])</small><br />''[[Maamme#Vårt land|Vårt land]]{{spaces|2}}<small>([[Basa Swédia]])''<br />"Lemah urang"</small>
|map_caption = {{map caption|location_color=héjo kolot|region=[[Éropa]]|region_color=kulawu kolot|subregion=[[Uni Éropa]]|subregion_color=héjo|legend=EU-Finland.svg}}
|official_languages = [[Basa Finlandia]], [[Basa Swédia]]
|regional_languages = [[Basa Suomi]]
|demonym = [[Urang Finlandia|Finns, Finnish]]
|capital = [[Hélsinki]]
|latd=60 |latm=10 |latNS=N |longd=024 |longm=56 |longEW=E
|largest_city = ibu kota
|religion = [[Lutheranisme|Lutheran]]
|government_type = [[Républik Parleménter]]<ref>{{en}}Formerly a semi-presidential republic, it's now a parliamentary republic according to David Arter, First Chair of Politics at Aberdeen University, who in his "Scandinavian Politics Today" (Manchester University Press, revised 2008), quotes Jaakko Nousiainen in "From semi-presidentialism to parliamentary government" in Scandinavian Political Studies 24 (2) p95–109 as follows: "There are hardly any grounds for the epithet 'semi-presidential'." Arter's own conclusions are only slightly more nuanced: "The adoption of a new constitution on 1 March 2000 meant that Finland was no longer a case of semi-presidential government other than in the minimalist sense of a situation where a popularly elected fixed-term president exists alongside a prime minister and cabinet who are responsible to parliament (Elgie 2004: 317)". According to the Finnish Constitution, the President has no possibility to rule the government without the ministerial approval, and does not have the power to dissolve the parliament under his or her own desire. Finland is actually represented by its Prime Minister, and not by its President, in the Council of the Heads of State and Government of the European Union.</ref>
|leader_title1 = [[Daptar présidén Finlandia|Présidén]]
|leader_title2 = [[Daptar perdana menteri Finlandia|Perdana menteri]]
|leader_title3 = ''Perdana Menteri katunjuk''
|leader_name1 = [[Alexander Stubb]]
|leader_name2 = [[Petteri Orpo]]
|leader_name3 = ''[[Jussi Halla-aho]]''
|accessionEUdate = 1 Januari [[1995]]
|area_rank = ka-64
|area_magnitude = 1 E11
|area_km2 = 338,424
|area_sq_mi = 130,596 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water = 10
|population_estimate = 5,374,781
|population_estimate_rank = ka-112
|population_estimate_year = 2010
|population_census = 5,180,000
|population_census_year = 2000
|population_density_km2 = 16
|population_density_sq_mi = 40 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|population_density_rank = ke-201
|GDP_PPP = $185.979 billion<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=172&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=52&pr.y=4|title=Finland|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2011-04-21}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111011210351/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=172&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=52&pr.y=4 |date=2011-10-11 }}</ref>
|GDP_PPP_rank =
|GDP_PPP_year = 2010
|GDP_PPP_per_capita = $34,585<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank =
|GDP_nominal = $239.232 billion<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_rank =
|GDP_nominal_year = 2010
|GDP_nominal_per_capita = $44,488<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank =
|sovereignty_type = [[Sajarah Finlandia|Kamerdékaan]]
|sovereignty_note =
|established_event1 = [[Kaadipatian Ageung Finlandia|Otonomi]] <br /><small>ti [[Sajarah Swédia (1772–1809)#léhna Finlandia|Swédia]]''</small>
|established_event2 = [[Déklarasi kamerdékaan Finlandia|Déklarasi]]<br /><small>ti [[Républik Federatif Sosialis Soviét Rusia|Bolshevik Rusia]]</small>
|established_event3 = Diakuan
|established_date1 = ''29 Maret 1809''
|established_date2 = 6 Désémber 1917
|established_date3 = 4 Januari 1918
|HDI = {{increase}}&nbsp;0.871<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf|title=Human Development Report 2010|year=2010|publisher=United Nations|accessdate=5 November 2010}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101121150504/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf |date=21 November 2010 }} and {{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table2.pdf|title=Human Development Index trends, 1980–2010|year=2010|publisher=United Nations|accessdate=7 November 2010}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120401190207/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table2.pdf |date=1 April 2012 }}</ref>
|HDI_rank = ka-16
|HDI_year = 2010
|HDI_category = <span style="color:#090;">luhur&nbsp;pisan</span>
|FSI = 18.5
|FSI_year = 2007
|FSI_rank = ka-176
|FSI_category = <span style="color:#090;">Bisa nahan</span>
|Gini = 26.9
|Gini_year = 2000
|Gini_category = <span style="color:#090;">handap</span>
|currency = [[Euro]] ([[Tanda Euro|€]])¹
|currency_code = EUR
|country_code =
|time_zone = [[Wanci Éropa Wétan|EET]]
|utc_offset = +2
|time_zone_DST = [[Wanci Usum Panas Éropa Wétan|EEST]]
|utc_offset_DST = +3
|date_format = d.b.tttt
|drives_on = tengen
|cctld = [[.fi]], [[.ax]] ²
|calling_code = [[Nomor Télépon di Finlandia|358]]
|footnote1 = Saméméh 2002: [[Markka Finlandia]]
|footnote2 = [[.eu]] ogé dianggo
}}
'''Républik Finlandia''' ([[basa Finlandia]]: '''Suomen tasavalta''', [[Basa Swédia]]: '''Républiken Finland''') mangrupa hiji nagara [[Skandinavia]] nu kaasup ogé nagara [[Nordik]]. Nagara ieu aya di [[Eropa Kalér]] jeung mangrupa anggota [[Uni Eropa]]. Finlandia tepung wates jeung [[Swédia]], [[Norwégia]], jeung [[Rusia]] upami wates lautna nyaéta [[Laut Baltik]] di barat daya, [[Teluk Finlandia]] di [[kidul]], jeung [[Teluk Bothnia]] di [[kulon]]. Ibu kota nagara ieu nyaéta [[Hélsinki]].
 
== Sajarah ==
{{utama|Sajarah Finlandia}}
Sajarah Finlandia anu kacatet dimimitian ti taun 1100 M, nu mana kapibogaan nagara ieu masih diparebutkeun antara [[Swédia]] jeung [[Rusia]].<ref name=":0">{{Cite book|title=Upheaval|last=Diamond|first=Jared|publisher=Kepustakaan Populer Gramedia|year=2022|isbn=978-602-481-849-4|location=Jakarta|pages=55-96}}</ref> Ti taun [[1154]], nagara ieu geus mangrupa bagian Karajaan [[Swédia]].
Ti taun [[1154]], nagara ieu geus mangrupa bagian Karajaan [[Swédia]]. Dina [[abad ka-18]], nagara ieu geus dikawasaa ku tentara [[Rusia]] dua kali. Dina taun [[1808]], Finlandia geus ditalukan tentara Kaisar [[Aleksandr I]] sarta minangka kadipatén ageung otonom dina [[Kakaisaran Rusia]] nepi ka ahir taun [[1917]].
 
Dina [[abad ka-18]], nagara ieu geus dikawasa ku tentara [[Rusia]] dua kali. Dina taun [[1808]], Finlandia geus ditalukan tentara Kaisar [[Aleksandr I]] sarta minangka kadipatén ageung otonom dina [[Kakaisaran Rusia]] nepi ka ahir taun [[1917]]. Di handap kawasa [[Kakaisaran Rusia]], wilayah otonom Finlandia bisa miboga parlemen jeung mata uang sorangan, sarta Kakaisaran Rusia henteu maksakeun kudu maké [[basa Rusia]]. Sanajan kitu, ti saprak [[Nikolai II]] jadi [[tsar]], Finlandia dipimpin ku gubernur [[Bobrikov]] anu ngabalukarkeun kakuasaanna jadi oprésip. Ku sabab éta, ngadeukeutan ka ahir Perang Dunia I, [[6 Désémber]] [[1917]], sababaraha [[bulan]] saenggeus [[Révolusi Bolshévik]] di [[Rusia]], Finlandia ngadéklarasikeun kamerdékaanna.<ref name=":0" /> Sanajan kitu, nagara ieu miboga kamerdékaan nu resmi dina [[3 Januari]] [[1918]].
Dina [[6 Désémber]], [[1917]], sababaraha [[bulan]] saenggeus [[Révolusi Bolshévik]] di Rusia, Finlandia geus ngadéklarasian kamerdékaanna. Sanajan kitu, nagara ieu miboga kamerdékaan nu resmi dina [[3 Januari]] [[1918]] jeung paséa ngeunaan wawatesan geus diréngsékeun saenggeus [[Pajangjian Tartu]] ditandatanganan dina [[1920]]. Tapi, ancaman [[Uni Soviét]] heunteu eunggeus di ditu hungkul. Wanci [[Perang Dunya II]], Finlandia geus nolak Uni Soviét dua kali: kahiji dina [[Perang Usum Tiis]] antara [[1939]]–[[1940]] jeung Perang Sambungan antara [[1941]]–[[1944]]. Dina 1944, Finlandia sakali deui ditarajang, ayeuna ku pihak [[Jérman]] dina [[Perang Laplandia]] 1944-[[1945]], di mana tentara Finlandia hasil nundung tentara Jérman ti beulah [[kalér]] Finlandia. Sanggeus perang, pamaréntah Finlandia geus miboga pajangjian jeung tatanggana nyaéta [[Uni Soviét]], antara [[1947]]-[[1948]] sarta masihan sababaraha wewengkonna ([[Karélia]], [[Salla]], jeung [[Petsamo]]) ka nagara éta.▼
 
Kamerdékaan Finlandia tuluy ngakibatkeun [[Perang Saudara Finlandia]], antara [[Golongan Bodas]], nyaéta prajurit Finlandia anu dilatih jeung dibantuan ku [[Jérman]] anu mendarat di Finlandia, ngalawan [[Golongan Beureum]], nyaéta urang [[komunis]] Finlandia jeung prajurit [[Rusia]] anu masih ditugaskeun di Finlandia. [[Mei 1918]], [[Golongan Bodas]] meunang dina éta perang. Jumlah korban ti [[Golongan Beureum]] aya 8.000 jalma anu tiwas katémbak, jeung 20.000 séjénna tiwas akibat kalaparan nalika ditahan di kamp-kamp konséntrasi.<ref name=":0" />
 
Ti taun 1920-an nepi ka 1930-an, Finlandia masih kénéh aya di handap ancaman Rusia nu harita geus jadi Uni Soviet. Dua nagara éta miboga idéologi anu pasalingsingan. Finlandia mangrupa nagara démokrasi kapitalis liberal, sedengkeun Uni Soviet mangrupa nagara diktator komunis anu réprésip. Rasa kasieunan yén Uni Soviét bakal ngarebut deui wewengkon Finlandia jadi ancaman jeung téror jang padumuk jeung pamaréntah Finlandia.<ref name=":0" />
 
▲Dina [[6 Désémber]], [[1917]], sababaraha [[bulan]] saenggeus [[Révolusi Bolshévik]] di Rusia, Finlandia geus ngadéklarasian kamerdékaanna. Sanajan kitu, nagara ieu miboga kamerdékaan nu resmi dina [[3 Januari]] [[1918]] jeung paséa ngeunaan wawatesan geus diréngsékeun saenggeus [[Pajangjian Tartu]] ditandatanganan dina [[1920]]. Tapi, ancamanAncaman [[Uni Soviét]] heunteu eunggeus di ditu hungkul. Wanci [[Perang Dunya II]], Finlandia geus nolak Uni Soviét dua kali: kahiji dina [[Perang Usum Tiis]] antara [[1939]]–[[1940]] jeung Perang Sambungan antara [[1941]]–[[1944]]. Dina 1944, Finlandia sakali deui ditarajang, ayeuna ku pihak [[Jérman]] dina [[Perang Laplandia]] 1944-[[1945]], di mana tentara Finlandia hasil nundung tentara Jérman ti beulah [[kalér]] Finlandia. Sanggeus perang, pamaréntah Finlandia geus miboga pajangjian jeung tatanggana nyaéta [[Uni Soviét]], antara [[1947]]-[[1948]] sarta masihan sababaraha wewengkonna ([[Karélia]], [[Salla]], jeung [[Petsamo]]) ka nagara éta.
 
Saenggeus perang, Finlandia aya dina kaayaan nu bahaya salaku nagara panyangga antara kawasa ageung komunis [[Uni Soviét]] jeung nagara démokratis nu lian di Éropa. Ku kituna, dina taun 1948, nagara ieu kapaksa nandatanganan pajangjian Finlandia–Soviét nyaéta Pajangjian Sosobatan, Kerja sama, jeung silih nguntungkeun, nu kawanoh ogé salaku [[Pajangjian YYA]]. Pajangjian ieu penting pikeun mastikeun lumangsungna Finlandia salaku hiji nagara [[kapitalis]] démokratis. Dumasarna mah dina pajangjian ieu, Finlandia kedah minangka nagara nétral wanci [[Perang Tiis]] jeung ngabendung tarajangan nanaon wéh ka Uni Soviét liwat Finlandia.
Dicomot ti "https://su.wikipedia.org/wiki/Finlandia"