thumb|250px|Pegunungan Andés ngawangn untuyan pagunungan pangpanjangna di dunya [[Berkas:Cono de Arita, Salta. (Argentina).jpg|thumb|250px|Cono de Arita, Salta (Argentina)]] Pagunungan Andés (Basa Quéchua, anti, "jawér jangkung") nyaéta pagunungan pangpanjangna sadunya anu ngawangun untuyan palataran luhur sapapanjang basisir kulon Amérika Kidul.[rujukan?] Ieu pagunungan panjangna leuwih ti 7.000 km, rubakna ngahontal 500 km di sawatara tempat (pangrubakna dina 18° nepi ka 20° LS), jeung mibanda luhurna rata-rata 4.000 m.[rujukan?] Ieu pagunungan ngajepat nhaliwatan tujuh nagara: Argéntina, Bolivia, Chili, Kolombia, Ékuador, Péru, jeung Pénézuéla, anu kadang kala disebut "Nagara-Nagara Andéan" (Andean States).[rujukan?]

Untuyan pagunungan Andés utamana ngawengku dua pagunungan badag Cordillera Oriental jeung Cordillera Occidental, anu mindeng dipisahkeun jeung depresi antara anu jero, anu satuluyna mucunghul untuyan pagunungan minor, kayaning Cordillera de la Costa di Cili.[rujukan?] Cordillera de la Costa mulana ti tungtung kidul buana anu tuluyna ka kalér, paralél jeung basisir, paburencay jadi sababaraha pulo di beulah puhu anu satuluyna ngawangun wates kulon béh tengah badag Cili.[rujukan?] Ka kalér, untuyan di ieu basisir tumuluy minangka untuyan pasir atawa pasir-pasir nyingkur sapapanjang Samudra Pasipik nepi ka ngahontal Pénéjuéla, kalawan salalawasna ngawangun mumunggang di beulah kulon untuyan badag.[rujukan?]

Gunung pangjangkungna di Andés nyaéta Aconcagua anu ngajegir 6.962 m dpl. Puncer Chimborazo di wewengkon Ékuador mangrupa titik na beungeut lemah nu pangjauhna ti puseur bumi alatan ayana gelembung hatulistiwa (equatorial bulge).[rujukan?] Andés tidak henteu mmpuh ngayonan Himalaya dina palebah jangkung, tapi ngungkulan Himalaya dina lebah rubak jeung leuwih panjang dua tikel lipet ti Himalaya.[rujukan?]

Pranala luar

édit


Citakan:Negara-geo-stub