Radiasi éléktromagnétik: Béda antarrépisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
m Mindahkeun ka Gelombang éléktromagnétik |
Tidak ada ringkasan suntingan |
||
Baris ka-1:
{{electromagnetism3|edyn=true}}
'''Radiasi éléktromagnétik (ÉM)''' nyaéta [[gelombang|gelombang éléktromagnétik]] anu [[ngarambat sorangan]] dina rohangan. Gelombang éléktromagnétik kawangun ku komponén listrik atawa [[éléktrik]] jeung komponén [[magnétik]]. Dua komponén ieu ngayun bulak-balik (''osilasi'') dina arah anu sudtna 90<sup>o</sup> tina arah rambatan. Arah ''osilasi'' dua komponén ieu ogé dipisahkeun ku sudut 90<sup>o</sup> tapi fase gelombangna sarua.
[[Image:Light-wave.svg|thumb|left|350px|Gelombang éléktromagnétik bisa dibayangkeun salaku gelombang médan listrik katut médan magnét anu ''osilasi'' sacara tranversal sarta ngrarambat sorangan. Gambar ieu mintonkeun hiji gelombang anu ngarambat ti kénca ka katuhu.]]
Lamun ditingali tina arah rambatan gelombang éléktromagnétik, médan listrik mungkin bulak-balik naék jeung turun, samentara médan magnét ngayun bulak-balik ka katuhu jeung ka kénca; tapi gambar éta bisa diputer sahingga médan listrik bulak-balik ka katuhu jeung ka kenca samentara médan magnét bulak-balik turun jeung naék. Kasambarangan ''oriéntasi'' ditingali ti arah rambatan disebut [[polarisasi]].
Radiasi éléktromagnétik digolongkeun dumasar kana [[frékuénsi]]gelombangna. Macem-mecem gelombang, lamun diantaykeun ti mimiti frékuénsi laun nepi ka frékuénsi gancang, kaasup diantarana: [[gelombang radio]], [[gelombang mikro]], [[radiasi térahertz]], [[radiasi infra beureum]], [[cahaya katénjo]], [[radiasi ultraviolét]], [[sinar-X]] sarta [[sinar gamma]].
Radiasi ÉM mawa [[énergi]] jeung [[moméntum]], anu bisa dipisahkeun mangsa radiasi kasebut ba-''interaksi'' jeung zat atawa [[materi]].
== Fisika ==
=== Téori ===
'''Gelombang éléktromagnétik''' munggaran ditorah ku [[James Clerk Maxwell]] sarta satuluyna ditegeskeun ku [[Heinrich Hertz]]. Maxwell nurunkeun hiji [[Electromagnetic wave equation|rumus wangun gelombang listrik katut gelombang magnét]], némbongkeun yén médan listrik jeung médan magnét boga sifat sabagé gelombang, sarta aya kasimétrian diantara éta dua médan. Lantaran laju gelombang ÉM anu ditorah ku rumus gelombang sarupa jeung [[laju cahaya]] anu kaukur, Maxwell nyindekkeun yén [[cahaya]] sorangan ngarupakeun hiji gelombang ÉM.
Nurutkeun [[rumus Maxwell]], hiji [[médan listrik]] anu robah-robah nurutkeun waktu ngabangkitkeun hiji [[médan magnét]] sarta ''sabalikna''. Ku lantaran kitu, mangsa hiji médan listrik anu ''osilasi'' ngabangkitkeun hiji médan magnét anu ogé ''osilasi'', médan magnét anu ''osilasi'' éta ogé saterusna ngahasilkeun médan listrik anu ''osilasi'', kitu saterusna. Dua médan anu ''osilasi'' ieu babarengan ngawangun hiji gelombang éléktromagnétik.
Teori quantum ngeunaan ''interaksi'' antara radiasi éléktromagnétik jeung materi saperti éléktron dijelaskeun ku téori [[éléktrodinamika quantum]].
=== Sifat ===
Médan listrik katut médan magnét boga sifat [[superposition principle|superposisi]]. Sifat ieu ngalantarankeun rupa-rupa fénoména kaasup méngkolna cahaya (atawa [[réfraksi]]) sarta sumebarna cahaya (atawa [[difraksi]]). Contona, gelombang ÉM anu nabrak kana struktur atom nularkeun (ngainduksi) ''osilasi'' dina jero [[atom]]-''atom'', sahingga nyababkeun ''atom''-''atom'' kasebut mancarkeun (ngaémisi) gelombang ÉM bogana sorangan. [[Emission (electromagnetic radiation)|Émisi]] ieu satuluyna ngarobah gelombang anu nabrak ku cara interférensi.
Waktu ngarambat dina hiji médiyeum liniér saperti hiji rohangan hapa, cahaya henteu kapangaruhan ku médan listrik atawa médan magnét anu statis (tetep, henteu robah). Tapi, dina médiyeum non-liniér, saperti sababaraha [[kristal]], interaksi bisa lumangsung antara cahaya jeung médan listrik katut médan magnét anu statis – interaksi ieu kaasup [[éfék Faraday]] jeung [[éfék Kerr]].
Dina réfraksi, hiji gelombang anu ngaliwat ti hiji médiyeum ka médiyeum liana, anu boga [[karapetan]] nu béda, robah laju sarta arahna waktu asup ka médiyeum anyar. Babandingan indeks [[réfraksi]] mediyeum nangtukeun darajat réfraksi (darajat béngkokna cahaya) sarta bisa dijelaskeun ku [[hukum Snell]]. Cahaya ultraviolét kabagi kana hiji [[spéktrum éléktromagnétik|spéktrum]] nu katénjo mangsa cahaya ngaliwatan hiji prisma lantaran sifat réfraksi ieu.
Élmu [[fisika]] ngeunaan radiasi éléktromagnétik disebut [[éléktrodinamika]], salasahiji bagian tina [[éléktromagnétisme]].
Radiasi ÉM ngagambarkeun sifat-sifat gelombang ogé sifat [[Partikel subatomik|partikel]] dina waktu nu bareng (tempo [[dualitas gelombang-partikel]]). Sifat gelombang leuwih jelas katiténan mangsa radiasi ÉM diukur dina skala waktu anu rélatif lila sarta dina jarak anu jauh, sedengkeun sifat partikel leuwih jelas mangsa ngukur dina jarak sarta skala waktu nu pondok. Dua sifat ieu geus ditegeskeun dina sajumlah percobaan.
Aya percobaan anu mintonkeun sifat partikel jeung sifat gelombang radiasi ÉM mecenghul babarengan dina percobaan kasebut, saperti difraksi sahiji [[foton]]. Mangsa sahiji foton dikirimkeun ngaliwatan dua sela, éta hiji foton téh ngaliwatan dua sesela kasebut sarta ngalaman interférensi jeung dirina sorangan, persis saperti gelombang. Interférensi diri anu sarupa katitén mangsa sahiji foton dikirimkeun kana hiji [[interferometer Michelson]] atawa [[interferometer]] lianna.
===Modél gelombang===
===Modél gelombang===
Hiji aspék nu penting tina sifat cahaya nyaéta [[frékuénsi]]. Frékuénsi hiji gelombang nyaéta laju osilasi éta gelombang sarta diukur dina [[hijian]] [[Hertz]], nyaeta [[hijian]] [[SI]] pikeun frekuensi, hargana sarua jeung hiji osilasi per [[detik]]. Cahaya biasana boga hiji spéktrum frékuénsi. Gelombang atawa frékuénsi nu béda-béda ngalaman réfraksi kalayan sudut nu béda-béda ogé.
Hiji gelombang ngandung puncak-puncak jeung lengkob-lengkob anu paréndéng, sarta jarak antara dua puncak anu padeukeut atawa dua lengkob anu padeukeut disebut [[panjang gelombang]]. Gelombang dina spéktrum éléktromagnétik rupa-rupa ukuranna ti gelombang radio nu panjang pisan nu saukuran gedong-gedong luhur nepi ka sinar gama anu kacida pondokna, leuwih pondok manan inti atom. Frékuénsi ngarupakeun kabalikan panjang gelombang nurutkeun rumus:
:<math>v=f\lambda</math>
dimana ''v'' nyaéta laju gelombang (''[[laju cahaya|c]]'' dina jero rohangan hapa, atawa kurang ti c lamun dina jero médiyeum lianna), ''f'' nyaéta frékuénsi sarta λ nyaéta panjang gelombang. Mangsa gelombang meuntasan wates-wates antara médiyeum anu béda, laju cahayana robah tapi frékuénsina tetap konstan.
[[Interférensi]] nyaéta superposisi (tumpang tindih) antara dua atawa leuwih gelombang anu ngahasilekun hiji pola gelombang anu anyar.
Énergi gelombang éléktromagnétik témpo-témpo disebut [[énergi radiasi]].
=== Modél partikel===
Lantaran énergi gelombang ÉM dikuantisasi, mangka dina modél partikel radiasi ÉM, hiji gelombang kasusun ku pakét-pakét énergi anu ''diskrit'', atawa [[quanta]], anu disebut [[foton]]. Frékuénsi gelombang sabanding jeung gedéna énergi partikel. Sajaba ti éta, lantaran ''foton'' dipancarkeun jeung diserep ku partikel anu dibéré muatan, mangka ''foton'' nindak salaku pangangkut [[énergi]]. Énergi per [[foton]] bisa diitung ku rumus [[Max Planck|Planck]]:
:<math>E=hf</math>
dimana ''E'' nyaéta énergi, ''h'' nyaéta [[konstanta Planck]], sarta ''f'' nyaéta frékuénsi.
Mangsa hiji ''foton'' diserep ku hiji atom, ''foton'' kasebut manaskeun sarta naékkeun hiji [[éléktron]] kana [[tingkatan énergi]] anu leuwih luhur. Lamun énergina cukup gedé, sahingga éléktron lumpat ka tingkatan énergi anu cukup gedé, éléktron bisa ngaleupaskeun diri tina tarikan inti atom positif sarta leupas tina atom dina prosés anu disebut [[fotonisasi]]. Sabalikna, hiji éléktron anu turun ka tingkat énergi anu leuwih handap mancarkeun hiji foton cahaya anu énergina sarua jeung béda énergi antara tingkat énergi asal jeung tingkat énergi anu leuwih handap. Lantaran tingkatan-tingkatan énergi éléktron dina atom téh ''diskrit'', tiap ''élemén'' mancarkeun sarta nyerep gelombang atawa frékuénsi karakteristikna.
''Éfék''-''éfék'' ieu babarangan bisa ngajelaskeun sual spéktrum serep [[cahaya]]. Pita-pita anu poék dina éta spéktrum diakibatkeun ku atom nu aya dina médiyeum nyerep frékuénsi-frékuénsi cahaya anu béda. Susunan mediyeum anu diliwatan ku cahaya nangtukeun sifat tina spektrum serap. Contona, pita-pita poek dina cahaya anu dipancarkeun ku béntang anu jarakna jauh diakibatkeun ku atom-atom dina atmosfir éta béntang. Pita-pita ieu patali jeung tingkatan-tingkatan énergi anu dimungkinkeun dina jero atom-atom kasebut. Fénoména anu sarupa lumangsung pikeun [[Emisi (radiasi elektromagnetik)|émisi]]. Mangsa éléktron turun kana tingkatan énergi anu leuwih handap, mangka dipancarkeun hiji spéktrum anu ngagambarkeun lumpatan antara tingkatan-tingkatan énergi. Hal ieu diwujudkeun dina spéktrum [[Emisi (radiasi elektromagnetik)|émisi]] [[nébula]]. Kiwari, para élmuwan ngagunakeun fénoména ieu pikeun niténan élemén naon anu dikandung ku nébula. Cara ieu ogé dipaké dina nangtukeun jarak hiji béntang ti dunya, ngagunakeun anu disebut géséran warna beureum atawa [[red shift]].
===Laju rambatan===
{{tarjamahkeun|Inggris}}
Any electric charge which accelerates, or any changing magnetic field, produces electromagnetic radiation. Electromagnetic information about the charge travels at the speed of light. Accurate treatment thus incorporates a concept known as [[retarded time]] (as opposed to advanced time, which is unphysical in light of [[causality]]), which adds to the expressions for the electrodynamic [[electric field]] and [[magnetic field]]. These extra terms are responsible for electromagnetic radiation. When any wire (or other conducting object such as an [[antenna (electronics)|antenna]]) conducts [[alternating current]], electromagnetic radiation is propagated at the same frequency as the electric current. Depending on the circumstances, it may behave as a [[wave]] or as [[photon|particle]]s. As a wave, it is characterized by a velocity (the [[speed of light]]), [[wavelength]], and [[frequency]]. When considered as particles, they are known as [[photon]]s, and each has an energy related to the frequency of the wave given by [[Max Planck|Planck's]] relation ''E = hν'', where ''E'' is the energy of the photon, ''h'' = 6.626 × 10<sup>-34</sup> J·s is [[Planck's constant]], and ''ν'' is the frequency of the wave.
One rule is always obeyed regardless of the circumstances: EM radiation in a vacuum always travels at the [[speed of light]], ''relative to the observer'', regardless of the observer's velocity. (This observation led to [[Albert Einstein]]'s development of the theory of [[special relativity]].)
In a medium (other than vacuum), [[velocity of propagation]] or [[refractive index]] are considered, depending on frequency and application. Both of these are ratios of the speed in a medium to speed in a vacuum.
== Spéktrum éléktromagnétik ==
[[Image:EM spectrum.svg|thumb|490px|right|Electromagnetic spectrum with light highlighted]]
[[Image:spectrum.png|right|frame|'''Legend:'''<br />
γ = [[Gamma ray]]s<br />
HX = Hard [[X-ray]]s<br />
SX = Soft X-Rays<br />
EUV = Extreme [[ultraviolet]]<br />
NUV = Near ultraviolet<br />
[[Visible light]]<br />
NIR = Near [[infrared]]<br />
MIR = Moderate infrared<br />
FIR = Far infrared<br />
<br />
'''[[Radio waves]]:'''<br />
EHF = [[Extremely high frequency]] (Microwaves)<br />
SHF = [[Super high frequency]] (Microwaves)<br />
UHF = [[Ultrahigh frequency]]<br />
VHF = [[Very high frequency]]<br />
HF = [[High frequency]]<br />
MF = [[Medium frequency]]<br />
LF = [[Low frequency]]<br />
VLF = [[Very low frequency]]<br />
VF = [[Voice frequency]]<br />
ELF = [[Extremely low frequency]]]]
Dumasar kana panjang gelombangna, umumna radiasi éléktromagnétik (ÉM) digolongkeun kana gelombang-gelombang [[energi listrik]], [[radio]], [[gelombang mikri|mikro]], [[beureum infra]], [[wilayah katénjo]] anu karasa ku urang sabagé cahaya, [[ultraviolét]], [[sinar-X]] jeung [[sinar gamma]].
=== Cahaya ===
{{main|cahaya}}
Gelombang ÉM dina panjang gelombang antara kira-kira 400 [[nanométer|nm]] jeung 700 nm katangkep ku [[mata]] [[manusa]] sarta karasa sabagé [[cahaya]] nu katénjo. Panjang gelombang lianna, husuna anu deukeut ka gelombang beureum infra (nu leuwih panjang ti 700 nm) jeung ultraviolét (nu leuwih pondok to 400 nm) ogé kadang-kadang disebut sabagé cahaya.
[[Serat optik]] ngarambatkeun cahaya anu bisa ditumpangan data sora atawa gambar. Prosésna sarupa jeung anu digunakeun dina ngarambatkeun gelombang radio.
=== Gelombang radio ===
{{main|frékuénsi radio}}
Gelombang radio bisa dimangfaatkeun pikeun mawa informasi kucara ngarobah-robah [[amplitudo]], [[frékuénsi]] jeung [[fase]] dina sahiji [[pita frékuénsi]].
Mangsa rambatan gelombang ÉM asup kana [[Konduktor listrik|konduktor]], rambatan ÉM ngaraksuk kana konduktor, ngaliwatan, jeung [[ngabangkitkeun frékuénsi radio |ngabangkitkeun]] arus listrik dina beungeut konduktor ku cara ngagerakkeun éléktron-éléktron material konduktor. Éfék ieu (éfék kulit atawa [[skin effect]]) digunakeun dina anteneu. Pancaran gelombang ÉM ogé bisa ngabalukarkeun molékul-molékul nyerep energi jeung saterusna jadi panas; cara ieu digunakeun dina [[oven microwave]].
==Rumus-rumus Gelombang Éléktromagnétik==
Gelombang éléktromagnétik salaku hiji fénomena umum ditorah ku hukum-hukum klasik ngeunaan [[listrik]] jeung ''magnétisme'', anu katelah sabagé [[rumus-rumus Maxwell]]. Lamun urang mariksa rumus-rumus Maxwell tanpa sumber (muatan listrik atawa arus listrik) mangka urang bakal meunangkeun jawaban ''nontrivial'' tina médan listrik jeung médan magnét anu robah-robah. Dimimitian ku rumus Maxwell pikeun hiji rohangan hapa:
::<math>\nabla \cdot \mathbf{E} = 0 \qquad \qquad \qquad \ \ (1)</math>
::<math>\nabla \times \mathbf{E} = -\frac{\partial}{\partial t} \mathbf{B} \qquad \qquad (2)</math>
::<math>\nabla \cdot \mathbf{B} = 0 \qquad \qquad \qquad \ \ (3)</math>
::<math>\nabla \times \mathbf{B} = \mu_0 \epsilon_0 \frac{\partial}{\partial t} \mathbf{E} \qquad \ \ \ (4)</math>
:dimana
::<math>\nabla</math> ngarupakeun hiji operator ''diférensial'' ''véktor'' (tempo [[Del]]).
Hiji jawaban,
::<math>\mathbf{E}=\mathbf{B}=\mathbf{0}</math>,
nyaéta ''trivial''.
Pikeun nempo hiji deui jawaban anu leuwih narik haté, urang ngagunakeun [[List of vector identities|identitas véktor]], anu lumaku pikeun satiap ''véktor'', saperti kieu:
::<math>\nabla \times \left( \nabla \times \mathbf{A} \right) = \nabla \left( \nabla \cdot \mathbf{A} \right) - \nabla^2 \mathbf{A}</math>
Pikeun nempo kumaha urang bisa ngagunakeun ieu, paké ''curl'' tina rumus (2):
::<math>\nabla \times \left(\nabla \times \mathbf{E} \right) = \nabla \times \left(-\frac{\partial \mathbf{B}}{\partial t} \right) \qquad \qquad \qquad \quad \ \ \ (5) \,</math>
Ku cara ngitung sisi kénca:
::<math> \nabla \times \left(\nabla \times \mathbf{E} \right) = \nabla\left(\nabla \cdot \mathbf{E} \right) - \nabla^2 \mathbf{E} = - \nabla^2 \mathbf{E} \qquad \quad \ (6) \,</math>
:dimana urang nyaderhanakeun anu di luhur ku cara ngagunakeun rumus (1).
Itung sisi katuhu:
::<math>\nabla \times \left(-\frac{\partial \mathbf{B}}{\partial t} \right) = -\frac{\partial}{\partial t} \left( \nabla \times \mathbf{B} \right) = -\mu_0 \epsilon_0 \frac{\partial^2}{\partial^2 t} \mathbf{E} \qquad (7)</math>
Rumus (6) jeung (7) sarua, sahingga ieu ngahasilkeun hiji [[rumus diferensial]] nu miboga harga ''vektor'' pikeun médan listrik, nyaéta:
::{|cellpadding="2" style="border:2px solid #ccccff"
|<math>\nabla^2 \mathbf{E} = \mu_0 \epsilon_0 \frac{\partial^2}{\partial t^2} \mathbf{E}</math>
|}
Ku cara nerapkeun pola anu sarupa ngahasilkeun rumus ''diférensial'' pikeun médan magnét:
::{|cellpadding="2" style="border:2px solid #ccccff"
|<math>\nabla^2 \mathbf{B} = \mu_0 \epsilon_0 \frac{\partial^2}{\partial t^2} \mathbf{B}</math>.
|}
Rumus-rumus ''diférensial'' ieu sapadan jeung [[rumus gelombang]]:
::<math>\nabla^2 f = \frac{1}{c^2} \frac{\partial^2 f}{\partial t^2} \,</math>
:dimana
::''c'' ngarupakeun laju gelombang sarta
::''f'' ngagambarkeun pamindahan tempat
Atawa sacara leuwih saderhana:
::<math>\Box^2 f = 0</math>
:dimana <math>\Box^2</math> ngarupakeun [[d'Alembert operator|d'Alembertian]]:
::<math>\Box^2 = \nabla^2 - \frac{1}{c^2} \frac{\partial^2}{\partial t^2} = \frac{\partial^2}{\partial x^2} + \frac{\partial^2}{\partial y^2} + \frac{\partial^2}{\partial z^2} - \frac{1}{c^2} \frac{\partial^2}{\partial t^2} \ </math>
Perhatikeun yén dina kasus médan listrik katut médan magnét, lajuna:
::<math>c = \frac{1}{\sqrt{\mu_0 \epsilon_0}}</math>
dimana, saperti katempo, ngarupakeun [[laju cahaya]]. Rumus Maxwell geus ngahijikeun permitivitas rohangan bébas <math>\epsilon_0</math>, perméabilitas rohangan bébas <math>\mu_0</math>, sarta laju cahaya, c. Saméméh katimuna rumus ieu teu kanyahoan yén aya hiji [[Electromagnetic wave equation|hubungan]] kuat antara cahaya jeung listrik sarta ''magnétisme'' (gaya magnét).
Tapi masih aya dua rumus Maxwell deui. Coba tempo hiji gelombang ''véktor'' umum pikeun médan listrik.
:<math>\mathbf{E} = \mathbf{E}_0 f\left( \hat{\mathbf{k}} \cdot \mathbf{x} - c t \right)</math>
Di dieu <math>\mathbf{E}_0</math> ngarupakeun amplitudo konstan, <math>f</math> ngarupakeun satiap fungsi anu bisa ''didiférensiasi'', <math> \hat{\mathbf{k}}</math> ngarupakeun hiji ''véktor'' unit dina arah rambatan, sarta <math> {\mathbf{x}} </math>ngarupakeun hiji ''véktor'' posisi. Urang nempo yén <math>f\left( \hat{\mathbf{k}} \cdot \mathbf{x} - c t \right)</math> ngarupakeun hiji jawaban umum kana rumus gelombang. Dina kalimah lain
:<math>\nabla^2 f\left( \hat{\mathbf{k}} \cdot \mathbf{x} - c t \right) = \frac{1}{c^2} \frac{\partial^2}{\partial^2 t} f\left( \hat{\mathbf{k}} \cdot \mathbf{x} - c t \right)</math>,
pikeun gelombang anu ngarambat dina arah <math>\hat{\mathbf{k}}</math>.
Wangun ieu bakal ngajawab rumus gelombang, tapi naha ieu bakal ngajawab sakabéh rumus Maxwell, sarta médan magnét naon anu pakait?
:<math>\nabla \cdot \mathbf{E} = \hat{\mathbf{k}} \cdot \mathbf{E}_0 f'\left( \hat{\mathbf{k}} \cdot \mathbf{x} - c t \right) = 0</math>
:<math>\mathbf{E} \cdot \hat{\mathbf{k}} = 0</math>
Rumus Maxwell nu kahiji nuduhkeun yén médan listrik ''ortogonal'' kana arah rambatan gelombang.
:<math>\nabla \times \mathbf{E} = \hat{\mathbf{k}} \times \mathbf{E}_0 f'\left( \hat{\mathbf{k}} \cdot \mathbf{x} - c t \right) = -\frac{\partial}{\partial t} \mathbf{B}</math>
:<math>\mathbf{B} = \frac{1}{c} \hat{\mathbf{k}} \times \mathbf{E}</math>
Rumus Maxwell kadua ngahasilkeun médan magnét. Rumus-rumus anu nyésa bakal dijawab ku pilihan <math>\mathbf{E},\mathbf{B}</math>.
Médan listrik jeung médan magnét sajaba ngarambat dina laju cahaya, ogé boga oriéntasi sarta gedé anu proporsional anu kawates, <math>E_0 = c B_0</math>, anu bisa ditempo langsung tina [[Poynting vector]]. Médan listrik, médan magnét, sarta arah rambatan gelombang kabéhanana ''ortogonal'', sarta gelombang ngarambat dina arah anu sarua saperti <math>\mathbf{E} \times \mathbf{B}</math>.
Lamun ditingali tina arah rambatan gelombang éléktromagnétik, médan listrik mungkin ngayunambing naék jeung turun, samentara médan magnét ngayunambing ka katuhu jeung ka kénca; tapi gambar éta bisa diputer sahingga médan listrik ngayunambing ka katuhu jeung ka kenca samentara médan magnét ngayunambing turun jeung naék. Hal ieu ngarupakeun jawaban lian pikeun gelombang anu ngarambat ka arah anu sarua. Kasambarangan ''oriéntasi'' ditingali ti arah rambatan disebut [[polarisasi]].
==Tempo ogé==
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
*[[Control of electromagnetic radiation]]
*[[Electromagnetic pulse]]
*[[Electromagnetic spectrum]]
*[[Bioelectromagnetism]]
*[[Electromagnetic radiation and health]]
*[[Electromagnetic wave equation]]
*[[Finite-difference time-domain method]]
*[[Helicon (physics)|Helicon]]
*[[Klystron]]
*[[Light]]
*[[Maxwell's equations]]
*[[Photon polarization]]
*[[Radiant energy]]
*[[Sinusoidal plane-wave solutions of the electromagnetic wave equation]]
*[[Radiation reaction]]
</div>
==Rujukan==
<div class="references-small">
<!--See http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Footnotes for an explanation of how to generate footnotes using the <ref(erences/)> tags-->
<references/>
</div>
* {{cite book
| last = Hecht | first = Eugene
| title = Optics
| edition = 4th ed.
| publisher = Pearson Education
| year = 2001
| id = ISBN 0-8053-8566-5
}}
* {{cite book
| last = Serway | first = Raymond A.
| coauthors = Jewett, John W.
| title = Physics for Scientists and Engineers
| edition = 6th ed.
| publisher = Brooks/Cole
| year = 2004
| id = ISBN 0-534-40842-7
}}
* {{cite book
| last = Tipler | first = Paul
| title = Physics for Scientists and Engineers: Electricity, Magnetism, Light, and Elementary Modern Physics
| edition = 5th ed.
| publisher = W. H. Freeman
| year = 2004
| id = ISBN 0-7167-0810-8
}}
* {{cite book
| last = Reitz | first = John
| coauthors = Milford, Frederick; Christy, Robert
| title = Foundations of Electromagnetic Theory
| edition = 4th ed.
| publisher = Addison Wesley
| year = 1992
| id = ISBN 0-201-52624-7
}}
* {{cite book
| last = Jackson | first = John David
| title = Classical Electrodynamics
| edition = 2nd ed
| publisher = John Wiley & Sons
| year = 1975
| id = ISBN 0-471-43132-X
}}
*{{cite book | author=Allen Taflove and Susan C. Hagness | title=Computational Electrodynamics: The Finite-Difference Time-Domain Method, 3rd ed. | publisher=Artech House Publishers | year=2005 | id=ISBN 1-58053-832-0 | url=http://www.artechhouse.com/default.asp?Frame=Book.asp&Book=1-58053-832-0&Country=US&Continent=NO&State=}}
==Tumbu luar==
* [http://www.lightandmatter.com/html_books/0sn/ch11/ch11.html Electromagnetism] - a chapter from an online textbook
*[http://physnet.org/home/modules/pdf_modules/m210.pdf '' Electromagnetic Waves from Maxwell's Equations ''] on [http://www.physnet.org Project PHYSNET].
*[http://www.sengpielaudio.com/calculator-wavelength.htm Conversion of frequency to wavelength and back - electromagnetic, radio and sound waves]
*[http://www.rfzone.org/free-rf-ebooks/ eBooks on Electromagnetic radiation and RF]
*[http://www.scienceofspectroscopy.info The Science of Spectroscopy] - supported by NASA. Spectroscopy education wiki and films - introduction to light, its uses in NASA, space science, astronomy, medicine & health, environmental research, and consumer products.
[[Category:Electromagnetic radiation| ]]
[[ar:موجة كهرومغناطيسية]]
[[zh-min-nan:Tiān-chû-pho]]
[[bs:Elektromagnetno zračenje]]
[[bg:Електромагнитно излъчване]]
[[ca:Radiació electromagnètica]]
[[cs:Elektromagnetické záření]]
[[da:Elektromagnetisk stråling]]
[[de:Elektromagnetische Welle]]
[[et:Elektromagnetlaine]]
[[el:Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία]]
[[es:Radiación electromagnética]]
[[eo:Elektromagneta ondo]]
[[eu:Erradiazio elektromagnetiko]]
[[fr:Rayonnement électromagnétique]]
[[gl:Radiación electromagnética]]
[[gu:વિદ્યુત-ચુંબકીય તરંગો]]
[[ko:전자기파]]
[[hr:Elektromagnetno zračenje]]
[[id:Radiasi elektromagnetik]]
[[is:Rafsegulgeislun]]
[[it:Radiazione elettromagnetica]]
[[he:קרינה אלקטרומגנטית]]
[[lt:Elektromagnetinė banga]]
[[li:Elektromagnetische straoling]]
[[jbo:dicmakseldi'e]]
[[hu:Elektromágneses hullám]]
[[ms:Sinaran elektromagnet]]
[[nl:Elektromagnetische straling]]
[[ja:電磁波]]
[[no:Elektromagnetisk stråling]]
[[nn:Elektromagnetisk stråling]]
[[om:Electromagnetic radiation]]
[[pl:Promieniowanie elektromagnetyczne]]
[[pt:Radiação electromagnética]]
[[ro:Radiaţie electromagnetică]]
[[qu:Iliktrumaqnitiku illanchay]]
[[ru:Электромагнитное излучение]]
[[simple:Electromagnetic radiation]]
[[sk:Elektromagnetické žiarenie]]
[[sl:Elektromagnetno valovanje]]
[[sr:Електромагнетно зрачење]]
[[sh:Elektromagnetsko zračenje]]
[[su:Radiasi éléktromagnétik]]
[[fi:Sähkömagneettinen säteily]]
[[sv:Elektromagnetisk strålning]]
[[vi:Bức xạ điện từ]]
[[tr:Elektromanyetik ışın]]
[[uk:Електромагнітна хвиля]]
[[zh-yue:電磁波]]
[[zh:电磁波]]
| |||