Bujangga Manik: Béda antarrépisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
m →Eusi |
Tidak ada ringkasan suntingan |
||
Baris ka-1:
'''''Bujangga Manik''''' mangrupakeun hiji [[naskah]] Sunda kuna nu dijieun kira ahir [[abad ka-15]] atawa awal [[abad ka-16]], nu nyaritakeun lalampahan Bujangga Manik, tohaan ti [[Pakuan]], nu ngumbara ka [[urang Jawa|tatar Jawa]] (jeung [[Bali]]), wétaneun [[Karajaan Sunda|Sunda]] pikeun ngulik
Naskah ''Bujangga Manik'' diukir dina daun palem, disimpen di Pabukon Bodleian, [[Oxford]], [[Inggris]] ti taun [[1627]].▼
Eusi ieu naskah ditulis dina rumpaka dalapan padalisan, bentuk puisi Sunda Kuna. Ampir sakabéhna nyaritakeun lalampahan Bujangga Manik salaku resi nu ngumbara mapay kabuyutan atawa puseur kaagamaan ([[Hindu]]) nu aya di Jawa jeung Bali. Anjeunna nyaritakeun yén pangumbaraanana téh dipaju dua kali.
==
Anu nulis naskah buhun ieu teh nyaeta Prabu Jaya Pakuan, bisa ditempo dina padalisan ka 14. Pangeran Jaya Pakuan boga landihan Bujangga Manik, anu bisa kapanggih munggaran dina padalisan ka 456. Dina padalisan ka 15-20 dicaritakeun yén anjeunna baris ninggalkeun ambuna pikeun ngumbara ka arah wétan. Anjeunna pohara taliti dina nyaritakeun lalampahanana.
▲Naskah ''Bujangga Manik'' diukir dina daun palem, disimpen di Pabukon Bodleian, [[Oxford]], [[Inggris]] ti taun [[1627]].
Bujangga Manik mitembeyan lalampahan kahijina ngaliwatan wewengkon Puncak. Waktu Bujangga leumpang naek ka wewengkon [[Puncak]], anjeuna reureuh heula, diuk, ngipasan awak sarta nempokeun kaendahan alam hususna [[Gunung Gede]] anu dina padalisan ka 59 nepi ka 64, disebut ku anjeunna minangka titik pangluhurna nu aya di dayeuh [[Pakuan]] (ibukota Karajaan Sunda]]).
Ti Puncak anjeunna neruskeun lalampahan nepi ka meuntas Cipamali (ayeuna disebut [[Kali Brebes]] ) pikeun asup ka wewengkon Jawa. Di wewengkon Jawa anjeunna mapay-mapay leuweung sarta padésaan anu kawengku ku Majapait. Leuweung anu kawengku ku karajaan Demak oge kaliwatan. Sanepi ka di Pamalang, Bujangga Manik nineung ka ambuna (padalisan 89) sarta buleud haté pikeun balik. Tapi dina mangsa ieu, anjeunna leuwih milih jalan laut nyaéta naék kapal anu datang ti Malaka. Kasultanan Malaka mimiti pertengahan abad ke-15 nepi ka ditalukkeunna ku Portugis ngawasa perdagangan di laut.
Miangna kapal ti darmaga digambarkeun kawas upacara pesta (padalisan 96-120): bedil ditembakkeun, pakakas musik ditabeuh, sawatara lagu ditembangkeun kalayan tarik ku awak kapal; bahan-bahan anu nyusun kapal oge diwincik ku Bujangga Manik; aya awi gombong jeung awi nyowana. Bahan tina hoe aga aya rupa-rupa, hoe muka, hoe omas jeung hoe walatung. Tihang kapal dijieun tina kai laka. Bujangga Manik oge resep ningali awak kapal anu asalna ti rea seler.
Lalampahan ti Pamalang ka [[Sunda Kalapa]], palabuhan Karajaan Sunda, dilayaran sajero waktu satengah bulan. (padalisan 121), anu mere gambaran yén kapal anu ditumpakan teh nyimpang ka sababaraha patempatan nu aya diantara Pamalang jeung Kalapa. Tina palayaran kasebut, Bujangga Manik nyieun ngaran landihan séjénna nyaéta Ameng Layaran.
Ti [[Sunda Kalapa]], Bujangga Manik ngaliwatan Pabeyaan sarta neruskeun lalampahan ka karaton karajaan di [[Pakuan]], di bagian kidul dayeuh Bogor kiwari (Noorduyn 1982:419). Bujangga Manik asup ka Pakancilan (padalisan 145), terus asup ka bale renceng (paviliun) anu direka-reka (didekorasi) sarta tuluy diuk di dinya. Bujanga Manik nempo ambuna keur ninun (cara ninunna dijelaskeun dina padalisan 160-164). Ambuna kaget jeung bungah nempo anakna mulang. Anjeunna geura-giru ninggalkeun pagawéan ninunna sarta asup ka imah nyingkabkeun sawatara kasang carita (hordeng) nu aya rarawisanna, sarta unggah kana ranjang.
Ambuna Bujangga Manik nyiapkeun pangbagéa ka anakna, nyokot sabaki seupaheun, meresan rambut, sarta maké kaen mahal. Anjeunna terus turun, ti kamar saréna, kaluar ti imah, nuju ka bale renceng sarta ngabagéakeun anakna. Bujangga Manik nampa seupaheun anu disuguhkeun ku ambuna.
Dina bagian saterusna, dicaritakeun ngeunaan putri Ajung Larang Sakean Kilat Bancana. Emban Jompong Larang ninggalkeun kadaton, meuntasan Cipakancilan sarta datang ka karaton Bujangga Manik. Di karaton kasebut Jompong Larang paamprok jeung Bujangga Manik. Jompong Larang resep ka Bujangga Manik (padalisan 267-273).
Samulangna ka kadaton, Jompong Larang manggihan putri Ajung Larang anu pareng keur riweuh ninun. Sang putri ngabogaan ebun Cina beunang ngimpor ti luar nagri (284-290), nempo Jompong Larang anu geura-giru, naék ka manggung sarta saterusna diuk di gigireun sang putri.
Putri nanyakeun talatah naon anu dibawana; Jompong Larang ngomong yén manéhna nempo lalaki anu pohara kasep, sabanding pikeun putri Ajung Larang. Manéhna nyaritakeun yén Ameng Layaran leuwih kasep batan Banyak Catra atawa Silih Wangi, atawa ponakan sang putri (padalisan 321), atawa saha waé. Leuwih ti éta, lalaki éta singer nyieun sajak dina daun lontar sarta bisa basa Jawa (padalisan 327). Putri Ajung Larang langsung ngarasa kapengpeongan. Anjeunna saterusna ngeureunkeun pagawéan ninunna sarta asup ka imah nyiapkeun hadiah pikeun Bujangga Manika ti mimiti seupaheun jeung perhiasan sarta barang nu endah kalayan ati-ati. Putri ogé ngahadiahkeun rupa-rupa parfum ti mancanagara anu pohara mahalna, baju sarta keris anu éndah.
{{stub}}
== Rujukan ==
* J. Noorduyn (alihbasa ku Iskandarwassid). 1984. ''Perjalanan Bujangga Manik Menyusuri Tanah Jawa: data topografis dari sumber Sunda Kuno''. KITLV & LIPI, Jakarta.
| |||