Bujangga Manik: Béda antarrépisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
Tidak ada ringkasan suntingan |
Tidak ada ringkasan suntingan |
||
Baris ka-1:
'''Bujangga Manik''' mangrupa salah sahiji naskah dina basa Sunda anu pohara gedé ajénna. Naskah ieu ditulis dina wangun puisi naratif dina daun lontar anu kiwari disimpen di Perpustakaan Bodleian di Oxford saprak taun 1627 (MS Jav. b. 3 (R), cf. Noorduyn 1968:469, Ricklefs/Voorhoeve 1977:181). Naskah Bujangga Manik diwangun ku 29 heulay daun lontar, anu unggal heulayna ngandung kira-kira 56 jajar rimpaka anu tiap rumpakana diwangun ku 8 padalisan, bentuk puisi Sunda Kuna.
Anu jadi inohong dina ieu naskah téh nyaéta Prabu Jaya Pakuan nu boga landihan Bujangga Manik, saurang resi Hindu anu, sanajan mangrupa saurang prabu di karaton [[Pakuan Pajajaran]] (puseur dayeuh [[Karajaan Sunda]], anu perenahna di wewengkon anu ayeuna jadi dayeuh [[Bogor]]), leuwih resep ngalakonan hirup jadi saurang resi. Minangka saurang resi, manéhna ngumbara mapay kabuyutan atawa puseur kaagamaan ([[Hindu]]) nu aya di Jawa jeung Bali. Anjeunna nyaritakeun yén pangumbaraanana téh dipaju dua kali. Sabalik ti Jawa, Bujangga Manik tatapa di hiji gunung di Tanah [[Sunda]] (bale geusan ngajadina) nepi ka pupusna.
{{cite book
| last =Noorduyn
| first =J.
| publisher= KITLV Press
| title = Three Old Sundanese poems
| date =
| year =2006
| page =437
}}
Écés pisan, tina ceritera dina jero naskah kasebut, yén naskah Bujangga Manik asalna ti jaman saméméh Islam asup ka Tatar Sunda. Naskah kasebut henteu ngandung hiji ogé kecap-kecap anu asalna tina basa Arab. Disebutna [[Majapahit]], [[Malaka]] sarta [[Demak]] ngajadikeun urang bisa neguh yén naskah ieu ditulis dina ahir taun 1400-an atawa awal taun 1500-an.{{cite book
| last =Noorduyn
| first =J.
| publisher= KITLV Press
| title = Three Old Sundanese poems
| date =
| year =2006
| page =438
}}
Naskah ieu pohara gedé ajénna lantaran ngagambarkeun topografi pulo Jawa dina kira-kira abad ke-15. Leuwih ti 600 ngaran tempat, gunung sarta walungan disebutkeun dina ieu naskah. Sawaréh ti ngaran-ngaran tempat kasebut masih dipaké nepi ka ayeuna
== Ringkesan Eusi ==▼
Anu nulis naskah buhun ieu teh nyaeta Prabu Jaya Pakuan, bisa ditempo dina padalisan ka 14. Pangeran Jaya Pakuan boga landihan Bujangga Manik, anu bisa kapanggih munggaran dina padalisan ka 456. Dina padalisan ka 15-20 dicaritakeun yén anjeunna baris ninggalkeun ambuna pikeun ngumbara ka arah wétan. Anjeunna pohara taliti dina nyaritakeun lalampahanana.▼
▲== Ringkesan Eusi Naskah ==
Bujangga Manik mitembeyan lalampahan kahijina ngaliwatan wewengkon Puncak. Waktu Bujangga leumpang naek ka wewengkon [[Puncak]], anjeuna reureuh heula, diuk, ngipasan awak sarta nempokeun kaendahan alam hususna [[Gunung Gede]] anu dina padalisan ka 59 nepi ka 64, disebut ku anjeunna minangka titik pangluhurna nu aya di dayeuh [[Pakuan]] (ibukota Karajaan Sunda]]).▼
▲Anu nulis naskah buhun ieu
▲Bujangga Manik mitembeyan lalampahan kahijina ngaliwatan wewengkon Puncak. Waktu Bujangga leumpang
Ti Puncak anjeunna neruskeun lalampahan nepi ka meuntas Cipamali (ayeuna disebut [[Kali Brebes]] ) pikeun asup ka wewengkon Jawa. Di wewengkon Jawa anjeunna mapay-mapay leuweung sarta padésaan anu kawengku ku Majapait. Leuweung anu kawengku ku karajaan Demak oge kaliwatan. Sanepi ka di Pamalang, Bujangga Manik nineung ka ambuna (padalisan 89) sarta buleud haté pikeun balik. Tapi dina mangsa ieu, anjeunna leuwih milih jalan laut nyaéta naék kapal anu datang ti Malaka. Kasultanan Malaka mimiti pertengahan abad ke-15 nepi ka ditalukkeunna ku Portugis ngawasa perdagangan di laut.▼
▲Ti Puncak anjeunna neruskeun lalampahan nepi ka meuntas Cipamali (ayeuna mindeng disebut [[Kali Brebes]] ) pikeun asup ka wewengkon Jawa. Di wewengkon Jawa anjeunna mapay-mapay
Miangna kapal ti darmaga digambarkeun kawas upacara pesta (padalisan 96-120): bedil ditembakkeun, pakakas musik ditabeuh, sawatara lagu ditembangkeun kalayan tarik ku awak kapal; bahan-bahan anu nyusun kapal oge diwincik ku Bujangga Manik; aya awi gombong jeung awi nyowana. Bahan tina hoe aga aya rupa-rupa, hoe muka, hoe omas jeung hoe walatung. Tihang kapal dijieun tina kai laka. Bujangga Manik oge resep ningali awak kapal anu asalna ti rea seler. ▼
▲Miangna kapal ti darmaga digambarkeun kawas upacara
Lalampahan ti Pamalang ka [[Sunda Kalapa]], palabuhan Karajaan Sunda, dilayaran sajero waktu satengah bulan. (padalisan 121), anu mere gambaran yén kapal anu ditumpakan teh nyimpang ka sababaraha patempatan nu aya diantara Pamalang jeung Kalapa. Tina palayaran kasebut, Bujangga Manik nyieun ngaran landihan séjénna nyaéta Ameng Layaran.▼
▲Lalampahan ti Pamalang ka [[Sunda Kalapa]], palabuhan [[Karajaan Sunda]], dilayaran sajero waktu satengah bulan. (
Ti [[Sunda Kalapa]], Bujangga Manik ngaliwatan Pabéyaan sarta neruskeun lalampahan ka karaton di [[Pakuan]], di bagian kidul dayeuh Bogor kiwari (Noorduyn 1982:419). Bujangga Manik asup ka Pakancilan (rumpaka 145), terus asup ka balé réncéng (paviliun) anu diréka-réka (didekorasi) sarta tuluy diuk di dinya. Bujanga Manik nempo ambuna keur ninun (cara ninunna dijelaskeun dina rumpaka 160-164). Ambuna kagét jeung bungah nempo anakna mulang. Anjeunna geura-giru ninggalkeun pagawéan ninunna sarta asup ka imah nyingkabkeun sawatara kasang carita (hordéng) nu aya rarawisanna, sarta unggah kana ranjang. Ambuna Bujangga Manik nyiapkeun pangbagéa ka anakna, nyokot sabaki seupaheun,
Dina bagian saterusna, dicaritakeun ngeunaan putri Ajung Larang
Samulangna ka kadaton, Jompong Larang manggihan putri Ajung Larang anu pareng keur riweuh ninun. Sang putri ngabogaan ebun Cina beunang ngimpor ti
{{stub}}
|