Jalur Gaza: Béda antarrépisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
Rotlink (obrolan | kontribusi) m fixing dead links |
clean up, replaced: {{main| → {{utama| (9) using AWB |
||
Baris ka-11:
==Sajarah==
{{
===Kakawasaan Britania (1923–1948)===
{{
[[Mandat Paléstina]] dumasar kana prinsip dina Pasal 22 ''draft'' [[Pajangjian Liga Bangsa-Bangsa]] sareng [[konferénsi San Remo|Résolusi San Remo]] 25 April 1920 ku prinsip [[Pasakutuan dina Perang Dunya I|kakiatan pasakutuan jeung asosiasi]] sanggeus Perang Dunya I.<ref name=cmd5479>[http://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/0/88A6BF6F1BD82405852574CD006C457F Palestine Royal Commission Report Presented by the Secretary of State for the Colonies to Parliament by Command of His Majesty, July 1937, Cmd. 5479]. His Majesty’s Stationery Office., London, 1937. 404 pages + maps.</ref> Mandatna nyusun kakawasaan [[Kakaisaran Britania|Britania]] dina bagian kidul [[Suriah Usmaniyah]] ti 1923–1948.
===Pamaréntahan Sa-Paléstina===
Dina 22 Séptember 1948, nuju ka ahirna Perang Arab-Israél 1948, [[Pamaréntahan Sa-Paléstina]] diproklamasikeun di Kota Gaza{{dash}}nu dikawasaan ku Mesir{{dash}}ku [[Liga Arab]], nu mana dipercayakeun salaku usaha Liga Arab pikeun ngawatesan pangaruh [[Trans-Yordania]] di Paléstina. Pamaréntahan Sa-Paléstina gancang diakuan ku 6 ti 7 anggota Liga Arab: [[Mesir]], [[Suriah]], [[Libanon]], [[Irak]], [[Arab Saudi]], jeung [[Yaman]], tapi heunteu ku [[Trans-Yordania]],<ref>[http://www.answers.com/topic/all-palestine-government All-Palestine Government, by Shlaim, Avi]</ref> sarta teu diakuan ku nagara nanaon di luareun Liga Arab.
Sanggeus gencatan patempuran, [[Pasatujuan Gencatan Pakarang 1949#Jeung Mesir|Pasatujuan Gencatan Pakarang Israél-Mesir]] 24 Pébruari 1949 ngadegkeun gurat pamisah antara kakiatan Mesir jeung Israél, sarta ngadegkeun anu ayeuna jadi wates antara Jalur Gaza jeung Israél. Pihak duanana nyebutkeun yén wates éta sanés wates internasional. Wates jeung Mesir di kidul tetep jadi wates internasional nu mana geus dijieun dina 1906 antawis [[Kakaisaran Usmaniyah]] jeung [[Kakaisaran Britania]].<ref>{{cite book|title=The Land of the Negev (English title)|publisher=[[Kamentrian Patahanan Israél|Kamentrian Patahanan]] Publishing|editor=Gardus, Yehuda; Shmueli, Avshalom|year=1978–79}} {{he icon}}, pp. 369–370</ref>
Populasi Jalur Gaza ningkatan ku ayana tambihan ti [[pangungsi Paléstina]] nu ngungsi ti Israél saméméh jeung nalika papaerangan. Urang Paléstina nu ngeusian Jalur Gaza atanapi Mesir dipasihan paspor Sa-Paléstina. Mesir teu nawiskeun kawarganagaraan ka urang Paléstina. Ti ahir 1949, aranjeunna nampi pitulungan ti [[Badan Gawé jeung Pitulungan Pasarikatan Bangsa-Bangsa pikeun Pangungsi Paléstina di Wétan Deukeut|UNRWA]].
Nalika [[krisis Suéz|patempuran Sinai Nopémber 1956]], Jalur Gaza jeung [[Samenanjung Sinai]] dikawasaan ku pasukan Israél. Tekenan internasional ngarahkeun sangkan Israél téh kaluar.
===Kakawasaan Mesir (1959–1967)===
{{
Saprak peupeusna Pamarénthan Sa-Paléstina dina 1959, dina ijin pan-Arabisme, Mesir ngalajengkeun kakawasaanna dina Jalur Gaza nepi ka 1967. Mesir teu pernah nganéksasi Jalur Gaza, tapi ngalayananna salaku hiji wewengkon nu diatur sarta ngurusanna iwat hiji pamaréntahan militér.<ref>[http://israelipalestinian.procon.org/view.answers.php?questionID=000503 "How has the Gaza Strip influenced the Israeli-Palestinian conflict?"] entry at ProCon.org citing "An Historical Encyclopedia of the Arab-Israeli Conflict"</ref>
Baris ka-40:
[[Intifada Kadua]] peupeus dina Séptémber 2000 kalawan gelombang protés, karusuhan massa, sarta pangaboman kana urang jeung militér Israél. Dina Pébruari 2005, pamaréntah Israél nyorakeun pkeun ngalaksanakeun [[rancangan paleupasan unilateral Israél|rancangan paleupasan sapihak]] ti Jalur Gaza. Rancangan éta mimiti dilaksanakeun 15 Agustus 2005, sarta réngsé 12 Séptémber 2005. Dina rancangan, sadaya [[padumukan Israéli]] di Jalur Gaza (sarta 4 di Sisi Kulno) sareng Zona Industri Erez dibongkar kalawan ditarikna 9.000 urang Israél (kalobaannana di wewengkon padumukan [[Gush Katif]] di beulah kidul-kulon Jalur Gaza) sarta markas-markas militér. Dina 12 Séptémber 2005, kabinét Israél sacara resmi ngadéklarasikeun ahirna kakawasaan militér Israél di Jalur Gaza. Pikeun ngahindarkeun dugaan yén Israél masih ngawasaan bagian nanaon ti Jalur Gaza, Israél ogé kaluar ti [[Rute Philadelphi]], nu mangrupa hiji jalur hereut nu wawatesan jeung watesna Jalur Gaza jeung Mesir, sanggeus pasatujuanna Mesir pikeun ngamankeun bagian watesna. Dina Pasatujuan Oslo, Rute Philadelphi ditetepkeun dina kakawasaan Israél sangkan nyegah diselundupkeunnana banda (kawas amunisi) sarta jalmi meuntasan wates jeung Mesir. Mesir satuju pikeun ngajagaan bagian watesna. Israél ngurusan kadalina kana pameuntasan asup jeung kaluar Gaza. Palintasan Rafah antara Mesir jeung Gaza diawaskeun ku tentara Israél liwat kaméra panjagaan husus. Dokumén resmi saperti paspor, kartu idéntitas, kertas ékspor jeung impor, sarta raloba séjénna kedah dienyakeun ku tentara Israél.{{Citation needed}}
====Pawates Israél-Jalur Gaza====
{{
Antara 1994 jeung 1996, Israél ngawangun pawates Israél-Jalur Gaza. Pawates éta kahiji dikonstruksi pikeun ningkatkeun kaamanan di Israél. Pawates éta teras dirubuhkeun ku urang Paléstina dina awal [[Intifada Al-Aqsa]] dina Séptémber 2000.<ref name="Doron Almog">{{Cite document |title=Lessons of the Gaza Security Fence for the West Bank |author=Almog, Major General Doron |publisher=Jerusalem Centre for Public Affairs |date=2004-12-23 |volume=4 |edition=12 |url=http://www.jcpa.org/brief/brief004-12.htm |postscript=<!--None--> }}</ref> Antara Désémber 2000 jeung Juni 2001, pager pawates antara Jalur Gaza jeung Israél diwangun deui. Pawates di wates Jalur Gaza-Mesir diwangun ti 2004.<ref name="Anne Barnard">{{Cite news |title=Life in Gaza Steadily Worsens |first=Anne |last=Barnard |work=The Boston Globe |date=2006-10-22 |url=http://www.boston.com/news/world/middleeast/articles/2006/10/22/life_in_gaza_steadily_worsens/ }}</ref> Aya 3 titik pameuntasan utama di pawates: [[Pameuntasan Erez]] di kalér ka Israél, [[Pameuntasan Wates Rafah|Pameuntasan Rafah]] di kidul ka Mesir, sarta [[Pameuntasan Karni]] di wétan nu dipaké ngan pikeun kargo.<ref name="Greg Myre">{{Cite news |title=Gaza Crossing:Choked Passages to Frustration |first=Greg |last=Myre |work=The New York Times |date=2006-03-04 |url=http://www.nytimes.com/2006/03/04/international/middleeast/04gaza.html?ex=1299128400&en=5ce2d89055b684dc&ei=5090&partner=rssuserland&emc=rss }}</ref> Israél ngadalikeun wates kalér Jalur Gaza, sarta wewengkon cai jeung udarana ogé. Mesir ngadalikeun wates kidul Jalur Gaza, dina hiji pasatujuanna jeung Israél.<ref name=BBC>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5122404.stm |title=Gaza crisis: key maps and timeline |publisher=BBC News |date=2009-01-06 |accessdate=2010-06-01}}</ref>
Baris ka-48:
====Status sah====
[[image:Al Deira Hotel Gaza April 2009.jpg|thumb|Hotél Al Deira di basisir Gaza]]
PBB, [[Panénjo Hak Asasi Manusa]], jeung raloba organisasi internasional lian jeung [[lembaga swadaya masarakat|LSM]] némbong Israél hayang ngawasaan Jalur Gaza sakumaha Israél ngawasaan wewengkon cai jeung udara Jalur Gaza, sarta teu ngijinkeun kalura-asupna barang-barang ka jeung ti Gaza liwat cai atawa udara (ngan bisa liwat darat).<ref name="AI_briefing">{{cite web|url=http://www.amnesty.org/en/library/asset/MDE15/007/2009/en/4c407b40-e64c-11dd-9917-ed717fa5078d/mde150072009en.html|title=Israel/Occupied Palestinian Territories: The conflict in Gaza: A briefing on applicable law, investigations and accountability|date=2009-01-19|publisher=[[Amnesty International]]|accessdate=2009-06-05}}</ref><ref name="isrlpa13698">[http://hrw.org/english/docs/2006/07/06/isrlpa13698.htm "Human Rights Council Special Session on the Occupied Palestinian Territories"] July 6, 2006; Human Rights Watch considers Gaza still occupied.</ref><ref name="cnn2009-01-06">{{cite news|url=http://www.cnn.com/2009/WORLD/meast/01/06/israel.gaza.occupation.question/index.html|title=Is Gaza 'occupied' territory?|last=Levs|first=Josh|date=2009-01-06|publisher=CNN|accessdate=2009-05-30}}</ref> Tapi, pameuntasan wates ka Mesir teu dikawasaan ku Israél. Kawas Israél, Mesir sacara tumurutna ngalarang atanapi ngijinkeun barang jeung jalmi meuntasan wates darat éta. Israél nyebutkeun yén Gaza heunteu dikawasaan deui, sakumaha Israél heunteu mibogaan kadali atanapi otoritas kana wewengkon darat atanapi institusi di Jelur Gaza.<ref name=Gold>Dore Gold, [http://www.jcpa.org/brief/brief005-3.htm JCPA Legal Acrobatics: The Palestinian Claim that Gaza is Still "Occupied" Even After Israel Withdraws], [[Jerusalem Centre for Public Affairs]], Vol. 5, No. 3, August 26, 2005.</ref><ref>[http://www.jcpa.org/JCPA/Templates/ShowPage.asp?DRIT=1&DBID=1&LNGID=1&TMID=111&FID=443&PID=0&IID=2021&TTL=International_Law_and_Gaza:_The_Assault_on_Israel’s_Right_to_Self-Defense International Law and Gaza: The Assault on Israel's Right to Self-Defense], [[Jerusalem Centre for Public Affairs]], Vol. 7, No. 29 28 January 2008.</ref> [[Mentri Hubungan Luar Nagri Israél]], [[Tzipi Livni]], nyarios dina Januari 2008: "Israél kaluar ti Gaza. Israél ngabongkar padumukanna di ditu. Teu aya pasukan Israél nu kasésa di ditu sanggeus paleupasan."<ref>[http://www.mfa.gov.il/MFA/Government/Speeches+by+Israeli+leaders/2008/Address+by+FM+Livni+to+the+8th+Herzliya+Conference+22-Jan-2008.htm?DisplayMode=print Israeli MFA Address by Israeli Foreign Minister Livni to the 8th Herzliya Conference], [[Kamentrian Hubungan Luar Nagri (Israél)]], 22 Januari 2008.</ref> Sanggeus Israél kaluar dina 2005, Pupuhu [[Otoritas Paléstina]], [[Mahmoud Abbas]], nyarios, "status légal wewengkon nu kadaptar pikeun évakuasi heunteu robah."<ref name=Gold/> Pangacara [[urang Paléstina Amérika|Paléstina Amérika]], Gregory Khalil, nyebatkeun "Israél masih ngawasaan sadaya jalmi, barang, [jeung] keclak cai pikeun asup atawa kaluar Jalur Gaza. Pasukanna meureun teu aya di ditu... tapi laranganna masih ngawatesan kapasitas kakawasaan otoritas Paléstina."<ref>[http://www.law.virginia.edu/html/news/2005_fall/gaza.htm Panelists Disagree Over Gaza’s Occupation Status], [[Fakultas Hukum Universitas Virginia]], 17 Nopémber 2005.</ref>. Perkawis status sah Jalur Gaza katempo rumit dumasar kana hukum internasional, sarta narik minat sacara hukumna, komo sanggeus Operasi "Cast Lead" jeung invasi Israél kana Gaza dina Januari 2009.<ref>Susan Power, Re-engaging the Gaza Debate: the impact of Operation "Cast Lead", (06) 2009 Intellectum, pp. 033-045,[http://www.intellectum.org/articles/issues/intellectum6/en/ITL06p033045_Re-engaging%20the%20Gaza%20Debate%20-%20the%20Impact%20of%20Operation%20Cast%20Lead_Susan%20Rose%20Power.pdf Re-engaging the Gaza debate: the impact of Operation "Cast Lead"]</ref>
Dina cariosanna dina [[konflik Israél-Gaza 2008–2009]], [[Richard A. Falk|Richard Falk]], [[Panaratas Husus Pasarikatan Bangsa-Bangsa]] nyebatkeun yén [[hukum kamanusaan internasional]] dipakékeun kana Israél "in regard to the obligations of an Occupying Power and in the requirements of the laws of war."<ref>Richard Falk, [http://www.unhchr.ch/huricane/huricane.nsf/view01/F1EC67EF7A498A30C125752D005D17F7?opendocument Statement by Prof. Richard Falk, United Nations Special Rapporteur for Human Rights in the Occupied Territories], [[United Nations Human Rights Council]], December 27, 2008.</ref> Dina wawancara dina 2009 di ''[[Democracy Now]]'', Christopher Gunness, juru carios [[Badan Pamulihan jeung Pangagawéan Pasarikatan Bangsa-Bangsa pikeun Pangungsi Paléstina di Wétan Deukeut]] (UNRWA) nyebat Israél hiji kakiatan nu ngajajah. Tapi, Meagan Buren, Panaséhat Sénior [[Israel Project]], teu satuju ngeunaan éta.<ref>[http://www.democracynow.org/2009/1/5/a_debate_on_israels_invasion_of A Debate on Israel’s Invasion of Gaza: UNRWA's Christopher Gunness v. Israel Project’s Meagan Buren] [[Democracy Now]], 5 Januari 2009.</ref>
Baris ka-62:
====Karusuhan pasca-pamilu====
{{
Dina [[Pamilu législatif Paléstina 2006|pamilu parlemén Paléstina]] 25 Januari 2006, [[Hamas]] meunangkeun 42,9% total sora, mibanda 74 ti 132 korsi (56%).<ref>[http://www.iht.com/articles/2006/01/25/africa/web.0125pals.php Counting underway in Palestinian elections], International Herald Tribune, 25 January 2006.</ref><ref>[http://www.abc.net.au/news/newsitems/200601/s1557518.htm Election officials reduce [[Hamas]] seats by two], ABC News Online, 30 January 2006.</ref> Nalika Hamas mangku kakawasaan dina bulan sanggeusna, pamaréntah Israél jeung pamaén konci komunitas internasional, Amérika Sarikat jeung Uni Éropa, nolak ngakuan hakna dina maréntah [[Otoritas Paléstina]]. Pitulungan langsung ka pamaréntah Paléstina di ditu dipegatkeun, sanajan sababaraha anggaranna dialihkeun ka organisasi kamanusaan nu teu kahubung jeung pamaréntahan.<ref>{{cite news|last=Weisman |first=Steven R. |url=http://www.nytimes.com/2006/04/08/world/middleeast/08hamas.html?scp=4&sq=aid&st=nyt |title=U.S. and Europe Halt Aid to Palestinian Government|publisher=Nytimes.com |date=2006-04-08 |accessdate=2011-05-21}}</ref> Hasilna, karusuhan pulitik jeung stagnasi ékonomi ngakibatkeun raloba Urang Paléstina angakat ti Jalur Gaza.<ref>[http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/n/a/2006/12/09/international/i104249S77.DTL More Palestinians flee homelands]{{dead link|date=December 2010}}, Sarah El Deeb, Associated Press, December 9, 2006.</ref>
Baris ka-95:
====Panorobosan wates====
{{
Dina 23 Januari 2008, sanggeus sababaraha bulan persiapan nalika pangiatan wates ku baja jadi ruksak,<ref>[http://www.haaretz.com/hasen/spages/947775.html Ha'aretz]{{dead link|date=December 2010}}</ref> [[Panorobosan wates Gaza-Mesir (2008)|Hamas ngancurkeun sababaraha bagian témbok]] nu ngawatesan Gaza jeung Mesir di kota [[Rafah]]. Raloba urang meuntas ka Mesir néangan pangan jeung suplai. Ku sabab krisis, Présidén Mesir keur éta, [[Hosni Mubarak]], maréntahkeun pasukanna sangkan diijinkeun éta Urang Paléstina téh, tapi pastikeun teu aya pakarang anu dibawa balik.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7205668.stm|title=Egypt 'won't force Gazans back'|publisher=BBC News|date=23 January 2008|accessdate=2008-01-23}}</ref> Mesir nahan jeung teras ngabébaskeun sababaraha gerilyawan Hamas nu boga pakarang di Sinai nu mana presumably hayang asup ka Israél. Keur éta ogé, Israél ningkatkeun kaayaan pangélingannana di sapanjang wates Sinai Israél-Mesir, sarta nyauran wargina sangkan ninggalkeun Sinai "langsung."
Baris ka-109:
====Perang Gaza====
{{
[[File:Israelis killed by Palestinians in Israel and Palestinians killed by Israelis in Gaza - 2008.png|thumb|Urang Israél nu ditelasan ku Urang Paléstina di Israél (<span style="color:blue;">blue</span>) sarta Urang Paléstina nu ditelasan ku Urang Israél di Gaza (<span style="color:red;">red</span>)]]
[[File:Damaged housing gaza strip april 2009.jpg|thumb|right|Imah-imah nu ruksak nalika Operasi ''Cast Lead'']]
Baris ka-119:
====Blokade Gaza====
{{
Diblokadenya Jalur Gaza lanjut sanggeus perang, sanajan Israél ngijinkeun tulungan kamanusaan médis tapi dina kumlah nu kawates. Palang Beureum nyebatkeun yén blokade éta ngaruksakkeun ékonomi Gaza sarta nyababkeun kirangna kalengkepan jeung alat médis dasar kawas panawar nyeri jeung film sinar x.<ref>{{Cite news |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/1096443.html |title=Red Cross: Israel trapping 1.5m Gazans in despair |date=2009-06-29 |publisher=[[Haaretz]]}}</ref>
Baris ka-136:
====Trén Islamisasi====
{{
Ti 1987 nepi ka 1991, nalika [[intifada kahiji]], Hamas ngampanyekeun pamakéan hijab sarta aturan-aturan lianna, kaasup maksa awéwé tinggal di imah jeung dipisahkeun ti lalaki, sarta kampanye poligami. Dina perkawis ieu, awéwé nu milih teu maké hijab disiksa sacara verbal jeung fisik, kalawan hasil hijabna dipaké 'ngan pikeun nyegah masalah di jalan'.<ref name="Ruben">Rubenberg, C., ''Palestinian Women: Patriarchy and Resistance in the West Bank'' (USA, 2001) p.230-231</ref>
Baris ka-212:
{{DEFAULTSORT:Gaza}}
[[
[[
[[
| |||