Dongéng: Béda antarrépisi

=='''Papasingan Dongéng'''==

Dumasar kana eusina dongéng dibagi jadi tujuh nya éta :

Dongéng Fabél nya éta dongéng atawa carita rékaan anu eusina ngajarkeun moral atawa atikan budi, ku kituna carita téh ngagambarkeun pasipatan, waték, jeung budi manusa. <ref name=Sumber6> Iskandarwassid.(1992).Kamus Istilah Sastra.Bandung: Geger Sunten. (kaca 40) </ref> Ilaharna dongéng sato (Fabél) nyaritakeun sasatoan anu paripolahna dicaritakeun kawas [[manusa]], upama baé bisaeun nyarita ogé ngagunakeun akal jeung pikiran. <ref name=Kamampuh> Desny Maulida.2007.'Kamampuh Ngadongéng Siswa Kelas X SMK Kencana Bandung'.Skipsi.Universitas Pendidikan indonesia. </ref> Dongéng [[sato]] biasana watek palakuna geus dipola. <ref name=Skripsi2/> Dina kasusastraan Sunda, dongéng sato téh pohara lobana. <ref name=Skripsi2> Atin Solihat Rohmatus.2005.'Dongéng Rakyat Kacamatan Sukahaji pikeun Bahasa Pangajaran Sastra Di SMP Kacamatan Sukahaji'.Skripsi.Universitas Pendidikan Indonesia. </ref>

Dongéng Sagé nya éta carita ngeunaan kapahlawanan, nu nyaritakeun kahirupan manusa di masarakat jeung dina sajarahna. <ref name="sastra"> Ruyana,Yus.1978.Panyungsi Sastra .Bandung: Gunung Larang. (Kaca 19) </ref> Sagé mangrupa carita peperangan di jaman baheula, umumna nyaritakeun tokoh nu légendaris sarta panjang tur eusina kapahlawanan, jalma sohor, atawa lalampahan nu pikaseurieun. Contona ''Prabu Siliwangi'', ''[[Dipati Ukur]], [[Séh Abdul Muhyi]]'',jrrd.<ref name=Sumber6> Iskandarwassid.(1992).Kamus Istilah Sastra.Bandung: Geger Sunten. (kaca 132) </ref>

 

Dongéng Parabél nya éta dongéng anu eusina nyaritakeun lalampahan hiji jalma anu dianggap mahiwal ti batur. Caritana loba pikaseurieun tapi ngandung hiji atikan. Conto anu pangsohorna dina sastra Sunda nya éta dongéng-dongéng Si Kabayan. <ref name="carita rakyat"/> Lian ti éta, aya ogé dongéng saduran tina sastra deungeun, upamana ''dongéng [[Abu Nawas]]'', ''Nasarudin'', ''Si Congcorang'',jjrd.

 

Dongéng Mité nya éta dongéng anu nyaritakeun lalampahan hiji jalma anu dianggap aramat ku masarakat. <ref name="sumber8"> Faturohman, Taufik.1983.Ulikan Sastra .Bandung: Djatnika. </ref> Umumna dongéng mite téh raket patalina jeung kepercayaan masarakat kana alam gaib.<ref name="Skripsi2"/> Carita dina mite umumna ngalalakonkeun kajadian alam dunya, manusa, jeung ayana maot.<ref name="mite"/> Aya ogé mite anu nyaritakeun ciri khas sasatoan, wangun topografi, tanda-tanda alam, jsté.<ref name="mite"> Yopi Gunawan.(2009).Skripsi.Carita Rayat anu aya di Kacamatan Talaga pikeun Bahan Pangajaran di SMP.UPI.</ref> Mite di Indonésia dibagi jadi dua golongan dumasar kana tempat asalna nya éta, mite asli Indonésia jeung mite nu asalna ti luar Indonésia, utamana ti nagara [[India]], [[Arab]] jeung nagara-nagara sabudeureun Laut Tengah.<ref name="Sumber4"/> Nu asalna ti luar Indonésia, umumna geus robah nepi ka siga asli carita ti Indonésia, ku lantaran kitu mite éta ngalaman prosés adaptasi.<ref name="Sumber4"/> Mite nu asalna ti Indonésia umumna nyaritakeun asal-muasal jagat raya, ayana tingkat [[déwa]], jeung mimiti [[manusa]] manggihan kadaharan saperti [[sangu]], [[jagong]],jsté.<ref name="Sumber4"/> Contona ''Dongéng [[Déwi Sri]]'', ''Dongéng [[Nyi Roro Kidul]]'', ''Dongéng Munjung'', ''Dongéng Maung Kajajadén'', jeung ''Dongéng Ngipri''.<ref name="Skripsi2"/>

 

Dongéng Pieunteungeunnya éta dongéng anu eusina mangrupa tauladan pikeun kahirupan manusa.<ref name="sumber"/> Contona ''Cikaracak Ninggang Batu Laun-laun jadi Legok.''<ref name="sumber"/>

 

Dongéng Pamuk nya éta dongéng anu nyaritakeun kagagahan atawa kasaktén hiji jalma tur bisa aya patalina jeung tokoh atawa kajadian sajarah.<ref name="sumber"> Tamsyah,Budi Rahayu,Spk.1996.Pangajaran Sastra Sunda.Bandung: Pustaka Setia. </ref> Contoo carita pamuk di wewengkon Sunda bisa ditingali dina carita [[''Prabu Siliwangi'']], Prabu Siliwangi nya éta tokoh anu kaitung sakral di daérah [[Jawa Barat]].<ref name="skripsi3"/> Sakumaha nu dipikawanoh, Prabu Siliwangi téh nya éta hiji raja nu pernah maréntah wewengkon [[Pasundan]].<ref name="skripsi3"> Aef Saeful Islam.(2011).Skripsi.Unsur Intrinsik Carita Rayat Kacamatan Cigasong Kabupatén Majaléngka pikeun Bahan Pangajaran Sastra di SMA.UPI. </ref> Contona ''Weasan Aki Sayang Hawu''.<ref name="skripsi3"/>

 

Dongéng légénda nya éta carita rayat anu dianggap (ku nu boga caritana) minangka hji kajadian nu bener-bener kungsi aya.<ref name="dongeng"/> Lumangsungna éta kajadian dina waktu nu can pati lila, sarta tempatna di lingkungan nu geus dipikawanoh ku urang ayeuna. <ref name="dongeng"> Danandjaja,James.1984.Foklor Indonesia.Ilmu gosip, dongeng, dan lain-lain.Jakarta: Gratifipers.(Kaca 66) </ref> Dongéng sasakala mngrupa golongan carita anu geus turun tumurun, sumebar sarta ku balaréa dianggap mibanda dasar kasajarahan atawa sakumna carita wandal kitu anu geus jadi milik sagolongan masarakat.<ref name="dongeng"/> Palaku utama dina legenda jalma biasa.<ref name="dongeng"/> Dongéng legenda biasana nyaritakeun asal-muasalna kajadian.<ref name="dongeng"/> Kajadian hiji tempat, [[tutuwuhan]],[[sato]], atawa barang.<ref name="dongeng"/>Papasingan Legenda :

# [[Legenda Agama]] nya éta legenda jalma-jalam suci saperti para wali agama islam.<ref name="carita rakyat"/> Legenda nu geus dikumpulkeun diantarana: [[Syéh Siti Jenar di Muka Pengdilan Agama]], [[Sunan Geseng]], [[Syéh Abdul Muhyi]], [[Ki Pandan Arang dari Tembayat]], jste.<ref name="carita rakyat"/>

# Sipatna pralogis, nya éta mibanda logika anu béda jeung logika umum. <ref name="Sumber4"/>

# Sipatna tradisional, nya éta sumebarna turun-tumurun. <ref name="Sumber4"/>

 

=='''Sajarah Kamekaran jeung Sumebarna Dongéng'''==

'''Dongéng disalin kana tulisan''', sanggeus téknologi ngambah kana kasustraan sunda, loba dongéng anu dibukukeun di antarana :

* ''Carita Rayat Sunan Gunung Jati'' ku [[Yuliadi Soekardi]] jeung [[U.Syahbudin]].<ref name="sajarah"/>