|
[[File:Gasing-1.jpg|thumb|Gasing Nusantara]]
'''GasingPapanggalan''' /(istilah lianna: Gangsing'''panggal''', '''gasing''', '''gangsing'''), nyaéta [[kaulinan]] anu bisa muter dina [[porossumbu]] sarta berkesetimbanganboga kasaimbangan dina hiji titik. Gasing mangrupa kaulinan pangkolotna anu kapanggih di sagala rupa loka [[arkeologi]] sarta masih bisa dipikawanoh. Sajaba ti mangrupa kaulinan barudak sartajeung jelema dewasa, gasing ogé dipaké pikeun [[maén|berjudingadu]] sarta [[ramalan nasib|ngaramal nasib]].
Kalolobaan gasing dijieun titina [[kai]], sanajan mindeng ogé dijieun titina [[plastikpalastik]], atawa bahan-bahan séjén. Kai diukir sarta dijieun nepi ka jadi bagian awak gasing. Tali gasing umumna dijieun titina [[nilon]], sedengkeun tali gasing tradisional dijieun titina kulit tangkal. Panjang tali gasing berbedabéda-bedabéda ngagantunggumantung dinakana panjang lenganleungeun jelema anu memainkanmaénkeunana.
[[Berkas:Japanese top.jpg|thumb|Gasing ti Jepang]]
Gerakan gasing dumasar éfék [[giroskopik]]. Gasing biasana muter rarampéolan pikeun sawatara waktu nepi ka interaksi bagian suku (paksi) kalawan permukaan taneuh nyieun manéhna ajeg. Sanggeus gasing muter ajeg pikeun samentara wayah, [[moméntum sudut]] sarta éfék giroskopik ngurangan saeutik demi saeutik nepi ka pamustunganana bagian awak terjatuh sacara garihal ka permukaan taneuh.
== Gasing di sagala rupa nagara ==
=== Indonésia ===
[[BerkasFile:Gasing Awi Yogyakarta.jpg|thumb|Gangsing di Yogyakarta.]]
Gasing mangrupa salah sahiji kaulinan tradisional Nusantara, sanajan sajarah sumebarnana tacan dipikanyaho sacara pasti.
Di wewengkon [[Pulo Tujuh]] ([[Natuna]]), [[Kapuloan Riau]], kaulinan gasing geus aya laérjauh saméméh pangjajahan Walanda. Sedengkeun di [[Sulawesi Kalér]], gasing mimiti dipikawanoh saprak 1930-an. Kaulinan ieu dipigawé ku barudak sarta jelema dewasa. Biasana, dipigawé di pekaranganburuan imah anu kaayaan taneuhna teuas sarta datar. Kaulinan gasing bisa dipigawé sacara perorangannyorangan atawa beregu kalawan jumlah pamaén anu variatif, nurutkeun kabiasaan di wewengkon séwang-séwangan.
Nepi ka kiwari, gasing masih pohara populer dipigawé di sajumlah wewengkon di Indonésia. Komo warga di kapuloan RianRiau mah, rutin menyelenggarakanngayakeun kompetisi. Samentara di [[Demak]], biasana gasing dicoo waktu pergantiangenti tina usum hujan kakana usum halodo. Masarakat [[Bengkulu]] ramai-ramairamé memainkanmaénkeun gasing waktunalika perayaankariaan Tauntaun anyar Islam, 1 Muharram.
==== Rupa-rupa ngaran gasing ====
Sajumlah wewengkon ngabogaan istilah béda pikeun nyebutkeun '''gasing'''. Masarakat [[Jawa Kulon]] sarta [[DKI Jakarta]] nyebutkeun manéhna '''gangsing''' atawa '''panggal'''. Masarakat [[Lampung]] menamaninyangaranan '''pukang''', warga Kalimantan Wétan nyebutkeun manéhna '''begasing''', sedengkeun di Maluku disebut '''Apiong''' sarta di NusatenggaraNusa Tenggara Kulon dinamaidingaranan '''Maggasing'''. Ngan masarakat Jambi, Bengkulu, Sumatera Kulon, Tanjungpinang sarta Kapuloan Riau anu nyebutkeun gasing.
Ngaran '''maggasing''' atawa '''aggasing''' ogé dipikawanoh ku masarakat Bugis di [[Sulawesi Kidul]]. Sedengkeun masarakat [[Bolaang Mongondow]] di wewengkon [[Sulawesi Kalér]] mikawanoh gasing kalawan ngaran '''Paki'''. JelemaUrang [[Jawa Wétan]] nyebutkeun gasing minangka '''kekehan'''. Sedengkeun di [[Yogyakarta]], gasing disebut kalawan dua ngaran béda. Lamun dijieun titina awi disebutdisebutna '''gangsingan''', sarta lamun dijieun titina kai dinamaimah dingarananana '''pathon'''.
==== Wangun gasing ====
Gasing ngabogaan rupa-rupa wangun, gumantung wewengkonna. Aya anu buleud lonjong, aya anu ngawangun kawas jantung, kerucutaseupan, silinder, ogé aya anu ngawangun kawas piring hiber. Gasing diwangun ti bagian sirah, bagian awak sarta bagian suku (paksi). Tapi, wangun, ukuran sarta bagian gasing berbeda-beda nurutkeun wewengkon séwang-séwangan.
[[BerkasFile:Gasing-bambu.jpg|thumb|Gasing awi]]
Gasing di [[Ambon]] (apiong) ngabogaan sirah sarta beuheung. Tapi umumna, gasing di Jakarta sarta Jawa Kulon ngan ngabogaan bagian sirah sarta paksi anu kasampak écés, dijieun titina paku atawa logam. Samentara paksi gasing natuna, henteu nampakkatingali.
[[BerkasFile:Aneka-gasing.jpg|thumb|Rupa-rupa jenis gasing]]
==== Jenis gasing ====
Gasing bisa dibédakeun jadi gasing adu sada, adu puter sarta adu pukul.
==== Kaulinan gasing ====
Cara memainkanngulinekun gasing, teu pisan-pisan hésé. Anu penting, pamaén gasing henteu kaci hamham waktu ngabalangkeun gasing kakana taneuh.
Cara:
# Gasing didicekel pegang diku leungeun kénca, sedengkeun leungeun katuhu nyekel tali.
# LilitkanBeulitkeun tali dinakana gasing, mimiti ti bagian paksi nepi ka bagian awak gasing. lilitBeulit sing kuat bari muter.
== Tumbu luar ==
| 