Paguyuban Pasundan: Béda antarrépisi

'''Paguyuban Pasundan''' (éjahan aslina '''Pagoejoeban Pasoendan''') mangrupakeun organisasi [[budaya]] [[Sunda]] nu mimiti nanjeur ti tanggal [[20 Juli]] [[1913]], ngajadikeun organisasi pangheubeulna nu aya kénéh nepi ka kiwari. Salila ngadegna, organisasi ieu geus usik dina widang atikan, sosial-budaya, pulitik, ékonomi, kapamudaan, sarta urusan kaistrian. Paguyuban ieu ngupayakeun lestarina budaya Sunda bari ngalibatkeun lain saukur urang Sunda wungkul tapi saréréa nu boga kameumeut kana budaya Sunda.{{fact}}

:''Dupi nu jadi lulugu nyaéta wiréhing ngémutkeun bangsa Sunda kacida pisan katilarna tina bab kamajengan ku bangsa sanés, sumawonten ku bangsa [[Jawa]] mah, nu ti kapungkurna ogé parantos tebih pisan nilarna ka urang Sunda, dalah ku urang Malayu nu teu acan sakumaha lamina ngudagna kana kamajengan, ayeuna urang Sunda parantos kénging disebatkeun kaselek, tawisna murid di sakola Doktor danget ieu urang Sunda mung aya 10, dupi urang [[Malayu]] mah sumawonten urang Jawa mah parantos pirang-pirang. Nyakitu deui di sakola-sakola sanés urang Jawa sareng urang Malayu henteu kawon seueurna ku urang Sunda. Anu ka nagri Walanda mah urang Sunda kénging kénéh dibilang, dupi urang Malayu sok sumawonten nu kiat mayar ongkosna, dalah nu henteu ogé cék paripaos dibélaan kuli kuli, merlukeun ka nagri Walanda ku suhud nyiar kapinteran. Menggah ku émutan, upami urang Sunda cicingeun baé, daék-daék ka payuna hayang nyepeng padamelan ogé hésé, kakawonkeun ku bangsa sanés. Buktina ayeuna parantos sababaraha hiji urang Jawa sareng urang Malayu nu nyepeng damel di tanah Pasundan, dupi urang Sunda mah méh teu aya baé nu tiasa jeneng di nagara deungeun.''{{fact}}

Basa suhu pulitik manasan nyanghareupan Perang Pasifik, diadegkeun “JOP Brigade” pikeun nangkal kajadian-kajadian anu henteu dipikahayang. Sawatara inohong, diantarana Jenderal [[Abdul Haris Nasution|A. H. Nasution]] milu ngadukung, kawas kalawan mantuan latihan babarisan pikeun JOP Brigade.{{fact}}

Ti warsih [[1943]] nepi ka kalawan [[1945]], kagiatan pulitik sagala rupa perkumpulan di Indonésia, kaasup Paguyuban Pasundan dibekukeun ku pangjajah ti [[Jepang]]. Sipatahoenan ogé milu dibrédel sarta minangka gantina dipedar suratkabar Tjahaya anu dikadalikeun Jepang. Tapi kagiatan paguyuban dina widang séjénna kawas atikan, kasenian, sarta sosial masih diidinan sarta bisa terus jalan.{{fact}}

Sanggeus pendudukan Jepang lekasan, Pamaréntah Republik Indonésia ngaluarkeun maklumat nomer X tanggal [[3 Nopémber]] [[1945]] ngeunaan "pembentukan partai-partai politik". Nanjeurna partéi-partéi pulitik ku Pamaréntah Republik Indonésia ditempo minangka partisipasi aktip ti kahirupan balaréa dina berbangsa sareng bernegara sarta bisa nguatkeun perjuangan bangsa ngabéla kamerdikaan. Kaluarna maklumat kasebut ngabalukarkeun partéi-partéi di Indonésia hirup deui kawas Partéi Nasional Indonésia (PNI), Partéi Islam Masyumi, Partéi Buruh Indonésia, Partéi Rakyat Sosialis, sarta sajabana. Paguyuban Pasundan waktu éta henteu langsung aktip deui. Ieu utamana disababkeun alatan [[R. Oto Iskandar di Nata]], anu dianggap minangka figur anu bisa mingpin deui Paguyuban Pasundan, leungit sacara misterius babarengan sawatara inohong kamerdikaan séjénna.{{fact}}

Tapi saterusna mecenghul hiji partéi anu cenah didalangan Walanda kalawan ngaranna Partéi Rakyat Pasundan (PRP) anu miboga visi anu henteu saluyu jeung Paguyuban Pasundan. Hal kasebut micu para anggota Paguyuban Pasundan pikeun ngahirupkeun balik organisasina. Mangka Paguyuban Pasundan nanjeur deui di Bandung, ''Yogyakarta'', sarta Jakarta dina waktu ampir babarengan. Saterusna Bandung ditetepkeun minangka puseur Pangurus Pusat Paguyuban Pasundan kalawan pupuhuna R. S. Suradiradja.{{fact}}

Dina kongrés Paguyuban Pasundan tanggal [[29 Januari|29]]-[[31 Januari]] [[1949]] di Bandung, diputuskeun pikeun ngarobah ngaran Paguyuban Pasundan jadi Partéi Kebangsaan Indonésia (PARKI) nu maksudna pikeun nambahan perjuangan di widang pulitik. Partéi kasebut saterusna milu pemilihan umum kahiji Republik Indonésia dina warsih [[1955]]. Tapi suara anu dipibanda dina pemilu kasebut pohara leutikna. Éléhna dina pemilu kasebut ngabalukarkeun perpecahan di PARKI. Ahirna ngaliwatan referendum dina kongrés PARKI tanggal [[29 Nopémber]] [[1959]], partéi kasebut mutuskeun pikeun ngarobah ngaranna jadi Paguyuban Pasundan.{{fact}}

Ayeuna urusan atikan di Paguyuban Pasundan diurus ku Yayasan Pendidikan Tinggi Pasundan sarta Yayasan Pendidikan Dasar dan Menengah Pasundan luyu kalawan jenjang atikanana.{{fact}}