Cahya: Béda antarrépisi

'''Cahya''' mangrupa salasahiji bentuk [[énergi]] [[gelombang éléktromagnétik]] anu bisa ditempo ku [[panon]].{{fact}} Cahaya ogé mangrupa dasar ukuran pikeun [[hijian]] panjang méter: 1 méter nyaéta jarak anu diliwatan cahaya dina [[rohangan hapa]] dina [[waktu]] 1/299,792,458 detik.{{fact}} [[Laju]] cahaya nyaéta 299,792,458 méter pér detik.{{fact}}

Cahaya diperlukeun dina kahirupan sapopoé.{{fact}} [[Panonpoé]] nyaéta sumber cahya utama di [[Bumi]].{{fact}} [[Tutuwuhan]] héjo merlukeun cahaya pikeun nyieun kadaharan.{{fact}}

Sipat-sipat cahaya nyaéta, cahaya ngarambat lempeng ka sakabéh arah.{{fact}} Buktina nyaéta urang bisa nempo hiji lampu anu murub ti sagala juru dina hiji rohangan nu poék.{{fact}} Lamun cahaya kahalang, bayangan anu dihasilkeun dibalukarkeun ku cahaya anu ngarambat henteu bisa méngkol. Tapi cahaya [[pantulan cahaya|bisa dipantulkeun]].{{fact}}

Cahaya baris dipéngkolkeun lamun datangna miring ngaliwatan médium anu béda kawas ti udara (hawa) kana kaca tuluy ngaliwatan cai.{{fact}} Kaayaan ieu disebut pangbéngkokan cahaya atawa [[réfraksi cahaya]].{{fact}} Hal ieu kajadian alatan cahaya gerak leuwih gancang dina medium anu kurang padet (mundel).{{fact}} Tapi cahaya anu datang kalawan sudut 90 darajat (ajeg lempeng) ngaliwatan médium anu béda henteu diréfraksi.{{fact}} Conto réfraksi dina hal sapopoé nyaéta kawas dina kasus sedotan inuman anu katempo béngkok sarta leuwih badag dina jero [[cai]], atawa dina kasus dasar balong nu katempo leuwih déét batan jero sabenerna.{{fact}}

Bayangan bisa ditempo dina jero eunteung alatan aya pantulan cahaya.{{fact}} Pantulan cahaya éta leuwih alus sarta ''teratur'' dina '''beungeut''' pamantul anu rata.{{fact}} Pantulan cahaya rada surem dina ''beungeut'' pamantul anu henteu rata.{{fact}} Eunteung sarta ''beungeut'' cai anu hérang sarta tenang mangrupa pamantul cahaya anu alus.{{fact}} Hal ieu ngajadikeun urang bisa nempo beungeut sarta awak urang dina jero eunteung.{{fact}}

Lamun tujuh warna ieu pagalo, cahaya [[bodas]] baris dihasilkeun.{{fact}} Warna-warna dina cahaya bodas panonpoé bisa dipisah-pisah ku ngagunakeun [[prisma]] ngajadi sakumpulan warna nu sinambung.{{fact}} Sakumpulan warna nu sinambung ieu dipikawanoh minangka [[spéktrum cahaya]] sedengkeun pamisahan cahaya bodas kana spéktrum ieu dipikawanoh minangka difraksi cahaya.{{fact}} [[Katumbiri]] nyaéta conto spéktrum anu kabentuk sacara alamiah. Katumbiri kabentuk saréngsé [[hujan]], sabot cahaya panonpoé diréfraksi ku tetesan [[cai]] hujan.{{fact}} Tetesan cai hujan éta lumaku minangka prisma anu misah-misah cahaya panonpoé jadi tujuh warna.{{fact}}

Spéktrum warna kabentuk alatan cahaya anu béda warna karéfraksi dina sudut anu béda.{{fact}} Cahaya wungu karéfraksi kalawan sudut panggedéna.{{fact}} Cahaya beureum karéfraksi kalawan sudut pangleutikna. Warna-warna spéktrum kasebut digabungkan deui pikeun ngahasilkeun cahaya bodas kalawan ngagunakeun dua prisma.{{fact}}

Elmuwan [[Abu Ali Hasan Ibn Al-haitham]] (965 - kira 1040), nu dipikawanoh ogé salaku Alhazen, ngamekarkeun téori anu ngécéskeun penglihatan, ngagunakeun géometri sarta anatomi.{{fact}} Téori éta nganyatakeun yén saban titik dina wewengkon anu kasinaran cahaya, ngaluarkeun sinar cahaya ka sagala arah, tapi ngan hiji sinar ti saban titik éta anu asup ka panon sacara ajeg lempeng anu bisa ditempo.{{fact}} Cahaya séjén anu keuna panon henteu sacara ajeg lempeng henteu bisa katempo.{{fact}} Manéhna ngagunakeun kaméra liang jarum contona, anu mintonkeun hiji bayangan tibalik.{{fact}} Alhazen nganggap yén sinar cahaya nyaéta kumpulan partikel leutik anu usik dina [[laju]] nu tangtu.{{fact}} Manéhna ogé ngamekarkeun téeori [[Ptolemy]] ngeunaan réfraksi cahaya tapi usaha Alhazen henteu dipikawanoh di Éropa nepi ka dina ahir abad ka-16.{{fact}}

[[Isaac Newton]] nganyatakeun dina ''Hypothesis of Light'' dina taun [[1675]] yén cahaya diwangun ku partikel lembut (''corpuscles'') anu mancar ka sakabéh arah ti asalna.{{fact}} Téori ieu bisa dipaké pikeun ngajelaskeun [[pantulan]] cahaya, tapi ngan bisa ngajelaskeun [[pembiasan]] kalawan nganggap rambatan cahaya jadi leuwih gancang sabot ngasupan [[médium]] anu padet tumpat alatan daya tarik [[gravitasi]] leuwih kuat.{{fact}}

[[Christiaan Huygens]] nganyatakeun dina [[abad]] ke-17 yén cahaya nu mancar ka sakabéh arah minangka ciri-ciri [[gelombang]]. {{fact}}Tetempoan ieu ngagantikeun téori partikel lembut.{{fact}} Hal ieu dilantarankeun ku alatan gelombang henteu diganggu ku gravitasi, sarta gelombang jadi leuwih laun sabot ngasupan médium anu leuwih padet.{{fact}} Téori gelombang ieu nganyatakeun yén gelombang cahaya baris silih ganggu (interférensi) jeung gelombang cahaya anu séjén kawas gelombang [[sora]] (kawas anu disebut ku [[Thomas Young]] dina [[abad]] ka-18), sarta cahaya bisa [[polarisasi|dipolarisasikeun]].{{fact}} Kakurang téori ieu téh gelombang cahaya jiga gelombang sora, merlukeun médium pikeun ngarambat. Hiji hipotésis anu disebut [[luminiferous aether]] geus diusulkan, tapi hipotésis éta henteu disatujuan.{{fact}}

Dina taun 1845 Faraday manggihan yén sudut polarisasi ti hiji sinar cahaya sabot sinar kasebut asup ngaliwatan material pamolarisasi bisa dirobah ku médan magnét.{{fact}} Ieu téh bukti kahiji lamun cahaya pakuat-pakait jeung éléktromagnétisme.{{fact}} Faraday ngusulkeun dina taun 1847 yén cahaya nyaéta gelombang éléktromagnétik nu boga [[frékuénsi]] luhur anu bisa ngarambat sanajan euweuh médium.{{fact}}