Konten dihapus Konten ditambahkan
Tidak ada ringkasan suntingan
Tidak ada ringkasan suntingan
Baris ka-1:
{{Unreferenced}}
[[Gambar:Paper 450x450.jpg|thumb|right|Salambar kertas]]
'''Kertas''' nyaéta bahan ipis & rata hasil tina komprési [[serat]].{{fact}} Serat nu dipaké biasana serat alam nu dasarna [[selulosa]].{{fact}} Bahan pangumumna nyaéta [[pulp kai|bubur kai]], tapi aya ogé nu dijieun tina serat séjénna kayaning [[kapas]], [[linén]], [[haramay]].{{fact}} Sabeundeul kertas nu lobana 500 lambar disebut sa-rim.{{fact}}
 
== Pabrikasi ==
Baris ka-8:
 
=== Nyiapkeun serat ===
Bahan nu rék dipaké nyieun kertas dikonversi jadi bubur (pulp). Kusabab lolobana tina bahan alam, prosés ieu sok merlukeun diwilah-wilah jeung dikumbah.{{fact}} Mun seratna geus kaékstrak, saterusna bisa diwarnaan atawa dibodaskeun luyu jeung hasil ahir nu dipikahayang.{{fact}}
 
=== Dijieun jadi lambaran ===
Bubur serat téa terus diéncérkeun maké cai, laju dialirkeun ngaliwatan saringan sahingga ngahasilkeun ramat serat; ''[[watermark]]'' biasana ditambahkeun dina hambalan ieu.{{fact}} Ramat ieu terus diprés sarta digaringkeun jadi lambaran kertas kontinyu.{{fact}}
 
Mun kertasna dicitak, buburna diasupkeun kana wadah citakan nu dasarna saringan (atawa alat panggaring lianna), sahingga seratna tinggaleun dina sarinana, sedengkeun caina ngalir.{{fact}} Pikeun miceun sésa caina, seratna diteken sahingga kapeureut.{{fact}}
 
Kertas nu diproduksi massal biasana dijieun maké prosés kontinyu (Fourdrinier).{{fact}} Sanggeus garing, lambaranana bisa diteukteukan luyu jeung ukuran nu dipikahayang.{{fact}} [[Ukuran kertas|Ukuran kertas baku]] ditangtukeun ku badan pamaréntah kayaning [[Organisasi Standarisasi Internasional]] (ISO).{{fact}}
 
=== Digaringkeun ===
Nalika diprosés di pabrik, kertas bisa sababaraha kali ngaliwatan prosés digaringkeun.{{fact}} Kertas nu garing leuwih kuat batan nu baseuh, sahingga leuiwh hade dina kaayaan garing sangkan teu pegat dina prosés produksina (mun pegat mah biasana sok dibuburkeun deui).{{fact}}
 
== Aplikasi ==
[[Gambar:ManilaPaper.jpg|thumb|300px|Tumpukan kertas manila]]
* pikeun ditulisan atawa dicitak: kertasna jadi [[dokumén]]; bisa ditujukeun pikeun neundeun catetan/rékaman jeung [[komunikasi]]. Kertas ogé bisa mibanda ajén: {{fact}}
** [[duit kertas]]
** [[cék]]
Baris ka-41:
 
== Sajarah ==
Kecap ''paper'' ([[basa Inggris]], pahpir?) asalna tina bahan tulis [[Mesir]] nu disebut [[papirus]], nu dijieun tina [[Cyperus papyrus|tangkal papirus]].{{fact}} Papirus geus dijieun di Mesir ti taun 3000 sMSM, lajeng di [[Yunani]] Kuna jeung [[Romawi]].{{fact}} Ka kalér, aya [[perkamén]] atawa [[vellum]] nu dijieun tina olahan kulit [[domba]] jeung [[sapi]], sabab papirus mah tumuwuhna di wewengkon subtropis.{{fact}} Di Cina, mimitina mah tulisan téh dijieun dina [[awi]], beurat jeung matak susah mawana.{{fact}} [[Sutra]] kadang dipaké, tapi mahal teuing.
 
[[Cai Lun]], nu dines di pangadilan Cina, ngadadarkeun cara modérn pikeun nyieun kertas taun [[105]] M; anjeunna kacatet salaku jalma munggaran nu nerangkeun cara nyieun kertas tina kapas.{{fact}} Iber nu leuwih heubeul, cenah mah geus aya ti taun [[150]] sM (di Cina kénéh).{{fact}} Kamonésan ieu lajeng sumebar ka luar Cina; budaya Asia Wétan lianna.{{fact}} Tatacara nyieun kertas ditransfer ka [[Koréa]] taun [[600]], terus ka [[Jepang]] dibawa ku pandita Buda, [[Dam Jing]], taun [[625]], nu maké serat tangkal [[murbéy]].{{fact}} Sanggeus aya dadagangan antarwewengkon sarta [[perang Talas]], papanggihan ieu sumebar ka [[Wétan Tengah]], diadopsi ku urang [[India]] jeung [[Italia]] kira [[abad ka-13]].{{fact}}
 
Di [[Indonésia]], teu aya catetan anu pasti ngeunaan iraha mimiti mikawanoh kertas.{{fact}} Tapi sahanteuna geus ti [[abad ka-15]] kénéh, ku ayana [[naskah|naskah-naskah]] nu ditulis dina [[daluang]] (dijieun tina kulit kai).{{fact}} Saméméh migunakeun daluang, naskah ilaharna ditulis dina lambaran daun [[lontar]]/nipah.{{fact}} Pangabisa nyieun daluang nepi ka kiwari geus langka pisan.{{fact}}
 
== Baca ogé ==