Cahya: Béda antarrépisi

'''Cahya''' mangrupa salasahijisalah sahiji bentuk [[énergi]] [[gelombang éléktromagnétik]] anu bisa ditempo ku [[panon]].{{fact}} Cahaya ogé mangrupa dasar ukuran pikeun [[hijian]] panjang méter: 1 méter nyaéta jarak anu diliwatan cahaya dina [[rohangan hapa]] dina [[waktu]] 1/299,792,458 detik.{{fact}} [[Laju]] cahaya nyaéta 299,792,458 méter pér detik.{{fact}}

Elmuwan [[Abu Ali Hasan Ibn Al-haitham]] (965 - kira 1040), nu dipikawanoh ogé salaku Alhazen, ngamekarkeun téori anu ngécéskeun penglihatan, ngagunakeun géometri sarta anatomi.{{fact}} Téori éta nganyatakeun yén saban titik dina wewengkon anu kasinaran cahaya, ngaluarkeun sinar cahaya ka sagala arah, tapi ngan hiji sinar ti saban titik éta anu asup ka panon sacara ajeg lempeng anu bisa ditempo.{{fact}} Cahaya séjén anu keuna panon henteu sacara ajeg lempeng henteu bisa katempo.{{fact}} Manéhna ngagunakeun kaméra liang jarum contona, anu mintonkeun hiji bayangan tibalik.{{fact}} Alhazen nganggap yén sinar cahaya nyaéta kumpulan partikel leutik anu usik dina [[laju]] nu tangtu.{{fact}} Manéhna ogé ngamekarkeun téeoritééori [[Ptolemy]] ngeunaan réfraksi cahaya tapi usaha Alhazen henteu dipikawanoh di Éropa nepi ka dina ahir abad ka-16.{{fact}}

[[Laju]] cahaya anu konstan dumasar kana persamaan Maxwell lalawanan jeung hukum-hukum mékanika gerak anu geus aya saprak jaman GalileoGaliléo, anu nganyatakeun yén sagala rupa laju nyaéta relatif ka nu nempo. Jawaban pikeun kontradiksi ieu satuluyna kapanggih ku [[Albert Einstein]].

Téori ieu ngagabungkeun tilu téori anu saméméhna, sarta nganyatakeun yén cahaya nyaéta partikel ogé gelombang. Ieu téh teoritéori modéren anu ngécéskeun sipat-sipat cahaya, ogé sipat-sipat partikel sacara umum. Téori ieu mimiti dijelaskeun ku [[Albert Einstein]] dina awal abad ka-20, dumasar kana karya tulisna ngeunaan [[éfék fotolistrik]], sarta hasil panalungtikan Planck. Einstein némbongkeun yén énergi hiji foton sabanding jeung [[frékuénsi]]na. Leuwih umum deui, téori kasebut ngécéskeun yén sakabéh barang miboga sipat partikel sarta gelombang, sarta sagala rupa percoaban (ékspérimen) bisa dilakonan pikeun ngabuktikeunana. Sipat partikel bisa leuwih gampang katempo lamun hiji obyék miboga [[massa]] anu badag.

Cahaya katémbong mangrupa bagian tina spéktrum gelombang éléktromagnétik anu miboga [[panjang gelombang]] antara leuwih kurang 400 [[nanométer]] (''nm'') nepi ka 800  nm (dina [[udara]]).

Laju cahaya geus mindeng diukur ku ahli fisika. Ukar-ukur munggaran anu pangalusna geus dipigawé ku [[Olaus Roemer]] (ahli fisika Denmark), dina taun [[1676]]. Manéhna nyiptakeun tata cara ngukur laju cahaya. Manéhna ngimeutan sarta nyatet gerak planét [[Saturnus]] sarta salasahijisalah sahiji [[satelit alam|bulanna]] kalawan ngagunakeun [[teleskop]]. Roomer nimukeun yén bulan kasebut ngorbit Saturnus sakali saban 42 1/2 [[jam]]. Masalahna nyaéta lamun Bumi jeung Saturnus pajauh, puteran orbit bulan kasebut katempo nambahan. Ieu ngabuktikeun yén cahaya merlukeun waktu leuwih lila pikeun nepi ka Bumi. Ku cara ieu laju cahaya bisa diitung kalawan nganalisa jarak antar planét dina mangsa-mangsa nu tangtu. Roemer meunangkeun angka laju cahaya sagedé 227,000 [[kilométer]] pér detik.

Panjang gelombang anu béda-béda ditarjamahkeun ku otak manusa salaku [[warna]], kalawan [[beureum]] nyaéta panjang gelombang pangpanjangna (frékuénsi pangpondokna) nepi ka [[wungu]] kalawan panjang gelombang pangpondokna (frékuénsi pangluhurna). Cahaya kalawan frékuénsi di sahandapeun 400  nm sarta saluhureun 700  nm henteu bisa katempo ku manusa. Cahaya disebut sinar[[ultraviolét]] dina wates frékuénsi luhur sarta [[infrabeureum]] (IR atawa infrared) dina wates frékuénsi pondok. Sanajan manusa henteu bisa nempo sinar infrabeureum, kulit manusa bisa ngarasakeunana dina wangun panas. Aya ogé kaméra anu bisa nyerek sinar Infrabeureum sarta ngarobahna jadi sinar katémbong. Kaméra kawas ieu disebut ''[[night vision camera]]''.

Di handap ieu aya daptar kuantitas anu dipaké pikeun ngukur cahaya