|
[[Gambar:Jaipongan Langit Biru 02.jpg|thumb|360px|Jaipongan]]
'''Jaipongan''' nya éta hiji wanda seni tari nu lahir tina kréativitas ''seniman'' asal [[Bandung]], [[Gugum Gumbira]]. Perhatiannana kana kasenian rahayat nu salasahijina nya éta [[ketuk tilu]] nyababkeun anjeunna wanoh bener-bener kana ''perbendaharan'' pola-pola gerak tari tradisi nu aya dina [[kiliningan]]/[[bajidoran]] atawa ketuk tilu. Gerak-gerak ''bukaan'', ''pencugan'', ''nibakeun'' jeung sababaraha ragem gerak ''mincid'' tina sababaraha kasenian di luhur cukup miboga ''inspirasi'' keur ngamekarkeun tari atawa kasenian nu kiwari dipikawanoh minangka '''jaipongan'''. Kiwari jaipongan sering dipaké keur hiburan dina acara kawinan jeung sunatan, utamana di daérah [[Subang]] jeung [[Karawang]].
==Sajarah==
Saméméh wangun seni ''pertunjukan'' ieu mucunghul, aya sababaraha pangaruh nu ngasangtukangan wangun tari ''pergaulan'' ieu. Di [[Jawa Barat]] misalnaumpamana, tari ''pergaulan'' mangrupakeun pangaruh tina ''Ball Room'', nu biasana dina pintonan tari-tari ''pergaulan'' teu leupas tina ayana [[ronggéng]] jeung pamogoran. Ronggéng dina tari pergaulan henteu ukur ''fungsi'' keur kagiatan upacara, tapi keur hiburan atawa cara ''gaul''. Ayana ronggéng dina seni pintonan mibanad daya tarik nu ngondang simpati kaum pamogoran. Misalna dina tari Ketuk Tilu nu kacida dipikawanohna ku masarakat [[urang Sunda|Sunda]], diperkirakeunkawasna kasenian ieu kasohor sakitardina taun [[1916]]. Minangka seni pintonan rahayat, kasenian ieuiéu ukur dirojong ku ''unsur''-''unsur'' basajan, saperti [[waditra]] nu ngawengku [[rebab]], [[kendang]], dua siki [[kulanter]], tilu siki [[ketuk]], jeung [[goong]]. Pon nya kitu deui gerak-gerak tarina nu henteu mibanda pola gerak nu baku, kostum penari nu basajan minangka lambang karahayatan.
Marengan mudarna jenis kasenian di luhur, urut pamogoran (panongton nu aktif aktif dina seni pintonan Ketuk Tilu/[[Dogér]]/[[Tayub]]) pindah perhatiannana kana seni pintonan Kiliningan, nu aya di daerah basisir kaler Jawa Barat ([[Karawang]], [[Bekasi]], [[Purwakarta]], [[Indramayu]], jeung [[Subang]]) katelah Kiliningan Bajidoran nu pola tarina jeung pintonannana mibanda sasaruaan jeung kasenian samemehna (Ketuk Tilu/Dogér/Tayub). Ayana tarian dina [[Topeng Banjet]] cukup dipikaresep, hususna di Karawang, nu sababaraha pola gerak bajidoran dicokot tina tarian dina Topeng Banjet ieu. Sacara koreografis tarian ieu masih mintonkeun pola-pola tradisi (Ketuk Tilu) nu ngandung unsur gerak-gerak bukaan, pencugan, nibakeun jeung sababaraha ragem gerak mincid nu jadi dasar ciptana tari Jaipongan. Sababaraha gerak-gerak dasar tari Jaipongan lian ti Ketuk Tilu, Ibing Bajidor sarta Topeng Banjet nyaeta Tayuban jeung [[Pencak Silat]].
Mucunghulna tarian karya Gugum Gumbira awalna disebut Ketuk Tilu kamekaran, nu memang sabab dasar tarian etaéta mangrupakeun kamekaran tina Ketuk Tilu. Karya munggaran Gugum Gumbira kacida kentelna kenehkénééh ku kelir ibing Ketuk Tilu, boh tina segilebah ''koreografi'' atawa iringannanapamirigna, nu satuluyna tarian ieu jadi populerkamashur kalayanku sebutan Jaipongan.
==Sajarah==
Samemeh wangun seni pertunjukan ieu mucunghul, aya sababaraha pangaruh nu ngasangtukangan wangun tari pergaulan ieu. Di [[Jawa Barat]] misalna, tari pergaulan mangrupakeun pangaruh tina ''Ball Room'', nu biasana dina pintonan tari-tari pergaulan teu leupas tina ayana [[ronggéng]] jeung pamogoran. Ronggéng dina tari pergaulan henteu ukur fungsi keur kagiatan upacara, tapi keur hiburan atawa cara gaul. Ayana ronggeng dina seni pintonan mibanad daya tarik nu ngondang simpati kaum pamogoran. Misalna dina tari Ketuk Tilu nu kacida dipikawanohna ku masarakat [[urang Sunda|Sunda]], diperkirakeun kasenian ieu kasohor sakitar taun [[1916]]. Minangka seni pintonan rahayat, kasenian ieu ukur dirojong ku unsur-unsur basajan, saperti [[waditra]] nu ngawengku [[rebab]], [[kendang]], dua siki [[kulanter]], tilu siki [[ketuk]], jeung [[goong]]. Pon nya kitu deui gerak-gerak tarina nu henteu mibanda pola gerak nu baku, kostum penari nu basajan minangka lambang karahayatan.
Marengan mudarna jenis kasenian di luhur, urut pamogoran (panongton nu aktif aktif dina seni pintonan Ketuk Tilu/[[Dogér]]/[[Tayub]]) pindah perhatiannana kana seni pintonan Kiliningan, nu aya di daerah basisir kaler Jawa Barat ([[Karawang]], [[Bekasi]], [[Purwakarta]], [[Indramayu]], jeung [[Subang]]) katelah Kiliningan Bajidoran nu pola tarina jeung pintonannana mibanda sasaruaan jeung kasenian samemehna (Ketuk Tilu/Dogér/Tayub). Ayana tarian dina [[Topeng Banjet]] cukup dipikaresep, hususna di Karawang, nu sababaraha pola gerak bajidoran dicokot tina tarian dina Topeng Banjet ieu. Sacara koreografis tarian ieu masih mintonkeun pola-pola tradisi (Ketuk Tilu) nu ngandung unsur gerak-gerak bukaan, pencugan, nibakeun jeung sababaraha ragem gerak mincid nu jadi dasar ciptana tari Jaipongan. Sababaraha gerak-gerak dasar tari Jaipongan lian ti Ketuk Tilu, Ibing Bajidor sarta Topeng Banjet nyaeta Tayuban jeung [[Pencak Silat]].
Mucunghulna tarian karya Gugum Gumbira awalna disebut Ketuk Tilu kamekaran, nu memang sabab dasar tarian eta mangrupakeun kamekaran tina Ketuk Tilu. Karya munggaran Gugum Gumbira kacida kentelna keneh ku kelir ibing Ketuk Tilu, boh tina segi koreografi atawa iringannana, nu satuluyna tarian ieu jadi populer kalayan sebutan Jaipongan.
==Kamekaran==
[[Gambar:Jaipongan Bunga Tanjung 03.jpg|thumb|300px|Jaipongan Mojang Priangan]]
Karya jaipongan munggaran nu dipikawanoh ku masarakat nyaetatayalian tari "Daun Pulus Késér Bojong" jeung "Réndéng Bojong" nu duanana mangrupakeun jenis tari aweweawéwé jeung tari papasangan (lalaki jeung aweweawéwé). Tina tarian ieu mucunghul sababaraha ngaran penari jaipongan nu parigel saperti [[Tati Saleh]], [[Yeti Mamat]], [[Eli Somali]], jeung [[Pepen Dedi Kurniadi]]. Awal mucunghulna ibing ieu kungsi jadi wangkongan, nu isu sentralna nyaeta gerakan nu [[erotisme|erotis]] tur vulgar. Tapi ku ayana ''ekspos'' sababaraha media citak, ngaran Gugum Gumbira mulaimimiti dipikawanoh ku masarakat, komo deui sanggeus tari Jaipongan dina taun [[1980]] dipintonkeun dina [[TVRI]] stasion puseur [[Jakarta]]. Balukar tina kasohoran ieu nyaetanyaéta beuki ningkatnangaronjat, boh di mediamédia [[televisi]], [[hajatan]] atawa [[kariaan]] nu diayakeun ku [[swasta]] jeung [[pamarentahpamaréntah]].
HadirnaAyana Jaipongan mikeuniéu geus ngarojong kana ''kontribusi'' anu cukup badag ka para seniman tari pikeun leuwih ''aktip'' deui ngadongkar ''jenis'' tarian rahayat anu saméméhna kurang perhatian. Tari Jaipongan dimangpaatkeun ku para seniman tari pikeun ngayakeun kursus-kursus tari Jaipongan, dimangpaatkeun ogé ku pangusaha pub-pub peuting pikeun metot sémah, di mana perkembangan kasempetan usaha sarupa kieu dijieun ku para seniman tari minangka usaha pemberdayaan ékonomi ngaliwatan ngaran Sanggar Tari atawa grup-grup di sawatara wewengkon di Jawa Kulon, contona di Subang jeung Jaipongan gaya "kaléran" (kalér).
Ciri Jaipongan gaya kaléran, nyaéta marahmay, érotis, humoris, pinuh sumanget, spontan, sarta basajan (alami, naon ayana). Hal éta kaeunteung dina pola tari dina pintonanana, aya anu dibéré pola (Ibing Pola) kawas dina seni Jaipongan anu aya di Bandung, ogé aya ogé tarian anu henteu dipola (Ibing Saka), contona dina seni Jaipongan Subang sarta Karawang. Istilah ieu bisa dipanggihan dina Jaipongan gaya kaléran, utamana di wewengkon Subang. Dina pintonanana, Jaipongan gaya kaléran ieu nyaéta: 1) Tatalu; 2) Kembang Gadung; 3) Buah Kawung Gopar; 4) Tari Bubuka (Ibing Pola), biasana dipintonkeun ku penari tunggal atawa Sinden Tatandakan (saurang sinden tapi henteu bisa ngawih nanging ngalagu sinden/juru kawih); 5) Jeblokan sarta Jabanan, mangrupa bagian pintonan sabot para panongton (bajidor) sawér duit (jabanan) bari salam témpél. Istilah jeblokan diartikeun minangka pasangan anu tumetep antara sinden sarta panongton (bajidor).
|
