Folklor: Béda antarrépisi

'''Folklor''' nya étanyaéta adat istiadat tradisional jeung carita ra’yat nu diwariskeun sacara turun-tumurun tapi heunteu dibukukeun; élmu adat istiadat tradisional jeung carita rahayat anu henteu dibukukeun. <ref name="web1">[http://kamusbahasaindonesia.org/folklor#ixzz1bgx2nPRj Arti Folklor] (Diakses tanggal 24 Oktober 2011) {{id}}</ref> Sacara étimologi folklor asalna tina kecap ''folk'' jeung ''lore''.<ref name="buku1"/> ''Folk'' hartina kolétif atawa ciri-ciri fisik jeung kabudayaan nu sarua dina masarakat, sedengkeun nu dimaksud ''lore'' nya étanyaéta tradisi tina folk.<ref name="buku1"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 1 {{id}}</ref> <br/>

Numutkeun [[Danandjaja]] foklor nya étanyaéta sakelompok jalma nu miboga ciri-ciri fisik, sosial, jeung kabudayaan nepi ka bisa dibédakeun ti kelompok-kelompok lianna. <ref name="buku1"/>

Harti folklor sacara umumna nya étanyaéta sabagéan kabudayaan hiji koléktif nu sumebar tur diwariskeun sacara turun-tumurun di antara koléktif naon waé, sacara tradisonal dina vérsi nu béda boh dina wangun lisan boh dina wangun conto nu dibarengan ku isarat atawa hal naon waé sangkan teu gancang poho (''mnemonic device'').<ref name="buku2"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 2 {{id}}</ref> <br/>

Numutkeun [[Soeryawan]], folklor nya étanyaéta wangun kasenian nu lahir ti masarakat tur sumebar di masarakat.<ref name="web2">[http://www.adicita.com/artikel/detail/id/348/Folklor Folklor] (Diakses tanggal 24 Oktober 2011) {{id}}</ref> Ciri tina ieu seni budaya mangrupa ébréhan pangalaman manusa nu has dina wangunna éstétis-atistis.<ref name="web2"/> <br/>

Numutkeun Rusyana foklor téh mangrupa bagéan tina carita nu geus lila hirup dina tradisi hiji masarakat. <ref name="web2"/>

Sedengkeun numutkeun Iskar dina H.U. [[Pikiran Rakyat]] ([[22 Januari]] [[1996]]) folkor nya étanyaéta kajian kabudayaan rahayat leutik boh unsur matéri boh unsure nonmatéri.<ref name="web2"/> Éta kajian museur kana masalah kapercayaan rahayat, adat istiadat, pangaweruh rahayat, basa rahayat (dialék), sastra rahayat, kasenian rahayat, sarta pakéan rahayat.<ref name="web2"/>

Folklor mangrupa salasahijisalah sahiji kabeungharan sastra heubeul.<ref name="web2"/> Ieu sastra folklor mekar sanggeus [[William John Thoms]], salah saurang ahli kabudayaan ti [[Inggris]] ngabéwarakeun artikelna dina majalah Athenaeum No. 982 tanggal [[22 Agustus]] [[1846]] kalawan sandi asma [[Ambrose Merton]].<ref name="buku3"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 6 {{id}}</ref> <br/>

Tisaprakti saprak harita, folklor jadi istilah anyar dina kabudayaan.<ref name="buku3"/> Tapi dina taun [[1865]] [[E.B. Taylor]] ngawanohkeun istilah ''culture'' kana basa Inggris.<ref name="buku3"/> Éta istilah mimiti diwanohkeun dina karanganana kalawan judul ''Researches into the Early History of Mankind and the Development of Civilization''.<ref name="buku3"/> <br/>

Di sawatara nagara, masih kénéh aya nu ngagunakeun istilah lain pikeun foklor saperti di [[Prancis]] nu ngagunakeun ''tradision populair'', sarta di nagara-nagara [[Eropa]] lianna nu ngagunakeun istilah ''volkskunde'' jeung ''fol-liv'' (''folk life''). <ref name="buku3"/>

Foklor tangtuna waé béda jeung kabudayaan lianna, kulantaranku lantaran miboga karakteristik atawa cicirén nu tangtu.<ref name="buku4"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 3 {{id}}</ref> <br/> Numutkeun [[Danandjaja]] [[1997]], ciri-ciri utama folklor nya étanyaéta:

# Miboga varian-varian nu béda. Hal ieu balukar tina cara sumebarna nu ngaliwatan lisan nepi ka aya prosés ''interpolasi''.<ref name="buku5"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 4 {{id}}</ref> <br/>

# Sipatna anonim nya étanyaéta ngaran nu nyiptakeunana teu dipikanyaho ku masarakatna.<ref name="buku5"/>

# Folklor sacara umum sipatna polos, lugu, tur spontan alatan mangrupa proyéksi émosi manusa nu maniféstasina pangjujurna. <ref name="buku5"/>

* Mite

Mite nya étanyaéta carita nu miboga kasang tukang sajarah, dipercaya ku masarakat minangka carita nu bener-bener kajadian sarta dianggap suci jeung di jerona loba hal-hal goib.<ref name="buku6"> Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.1995.''Kamus Besar Bahasa Indonesia''.Jakarta:Balai Pustaka {{id}}</ref> Biasana tokoh dina ieu carita nya étanyaéta déwa-déwi. <ref name="buku6"/>

Legénda nya étanyaéta carita rayat bihari nu aya patalina jeung sajarah.<ref name="buku6"/> Di jerona aya kajadian-kajadian nu dibayangkeun aya dina sajarah.<ref name="web2"/> Biasana kajadianana ogé lain hal nu biasa. <ref name="web2"/>

Dongéng nya étanyaéta babad beunang ngaréka, babad karangan anu heunteu kajadian saenyana anu mohal jadina.<ref name="buku7"> Danadibrata, R.A.2006.''Kamus Basa Sunda''.Jakarta:Balai Pustaka </ref> Rusyana nétélakeun yén dina sastra Sunda, dongéng bisa dipasing-pasing jadi:<ref name="web2"/>

Dongéng nu palaku utamana nya étanyaéta [[dedemit]] atawa [[siluman]].<ref name="web2"/> Biasana ieu dedemit téh ngahukum manusa nu ngarempak hiji larangan di hiji tempat. <ref name="web2"/>

[[Sajak]] atawa puisi rayat nya étanyaéta kasusastraan rayat nu geus tangtu wangunna, biasana diwangun ku sababaraha kalimah, aya nu dumasar kana [[mantra]], panjang pondokna hiji kecap, alon henteuna tekenan sora, atawa ngan dumasar kana iramana wungkul.<ref name="buku"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 46 {{id}}</ref> <br/>

Dina foklor Sunda aya dua wangun puisi Sunda nu bisa disebut arkais nya étanyaéta [[ajimantra]] jeung [[carita pantun]].<ref name="web2"/> Istilah ajimantra dicutat tina naskah kuno [[Sanghyang Siksa Kandang Karesian]] nu ditulis taun [[1518]], nu hartina sarua jeung mantra kiwari.<ref name="web2"/> Sedengkeun puisi dina carita pantun aya dua nya étanyaéta [[rajah]] jeung nataan.<ref name="web2"/> Rajah nya étanyaéta doa salamet ti juru pantun saméméh jeung sanggeus bagéan carita pantun nu disebut nataan.<ref name="web2"/> Conto tina puisi rayat nya étanyaéta [[pantun]], [[wawacan]], jeung [[jampé]]. <ref name="web2"/>

Wangun foklor Indonesia nu kaasup kana kelompok basa rayat nya étanyaéta logat (dialék) basa Nusantara, misalna logat basa [[Jawa]] ti [[Indramayu]] nu kapangruhan ku basa [[Sunda]], logat basa Sunda ti [[Banten]], logat basa Jawa [[Cirebon]], jeung logat basa Cirebon Sunda.<ref name="book"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 22-23 {{id}}</ref> <br/>

Salian ti éta basa rayat di tatar Sunda ogé disebut basa wewengkon, misalna waé basa wewengkon [[Bogor]] (topo, sodét, pelanding, jeung sajabana), basa wewengkon [[Kuningan]] (ula, teohtéoh, menit, agéh, jeung sajaban), basa wewengkon Banten (cawéné, kotok, dia, jeung sajabana) sarta basa-basa wewengkon lianna. <ref name="web2"/>

Pernyataan tradisional di [[Indonesia]] leuwih kasohor ku sebutan ''teka-teki'', contona nya étanyaéta [[tatarucingan]] jeung [[sisindiran]].<ref name="web2"/>

Nyayian rayat nyanyaéta étasalah salasahijisahiji ''genre'' atawa wangun foklor nu ngawengku kekecapan jeung laguna, sumebar sacara lisan di antara anggota koléktif nu tangtu, wangunna tradisional sarta loba varianna. <ref name="bk"> Danandjaja, James.2007.''Folklor Indonesia''.Jakarta:Grafiti kaca 141 {{id}}</ref> <br/> Contona nya étanyaéta kakawihan urang lembur ([[tokécang]], [[eundeuk-eundeukan]], [[ayang-ayagung]], [[prang-pring]], [[bulantok]], [[cing cangkeling]], jeung sajabana), kawih [[gondang]], kawih [[calung]], lagu-lagu [[celempungan]], lagu panyawer, lagu pangjampé, jeung sajabana. <ref name="web2"/>

* Kapercayaan jeung tahayul. <ref name="web2"/>

* Pésta rahayat saperti [[kawaluan]] [[Baduy]], ngalaksa di [[Rancakalong]] jeung Baduy, [[séba laut]] di basisir laut kidul, [[kawin tebu]] di [[Majaléngka]], [[sérén taun]] di [[Ciptarasa]] jeung Baduy, [[mubur sura]] di Rancakalong jeung sajabana. <ref name="web2"/>

Folklor lain lisan bisa dipasing-pasing jadi dua bagéan nya étanyaéta folklor materil jeung folklor lain materil.

* Rupa-rupa ubar saperti [[jajamu]], dangdaunan, bungbuahan, geutah, jampé jeung sajabana. <ref name="web2"/>

[[kategoriKategori: Folklor]]

[[kategoriKategori: Paélmuan]]