Moldova: Béda antarrépisi

Badan législatif Moldova nya étanyaéta [[Parlemén Moldova]] (''{{lang|ro|Parlament}}''), nu miboga 101 korsi jeung anggotana dipilih saban opat taun. Pupuhu nagara Moldova nya étanyaéta [[présidén Moldova|présidén]], nu dipilih ku parlemén. Présidén bisa nunjuk [[perdana menteri Moldova|perdana menteri]] nu kagungan tugas salaku pupuhu pamaréntahan jeung bisa nunjuk kabinét. Institusi yudikatif dilaksanakeun ku [[Pangadilan Konstitusional Moldova]].

Moldova mangrupa nagara nu aya di [[Éropa Wétan]]. Posisi Moldova aya dina koordinat 45°28' - 48°28' kalér jeung 26°40' - 30°06' wétan.<ref name="allmoldova"/> Luas nagara Moldova nya étanyaéta 33.843&nbsp;km², kalawan luas wewengkon daratan kira-kira 33.371&nbsp;km² jeung luas caina 472&nbsp;km².<ref name="allmoldova">[http://www.allmoldova.com/en/moldova/info/geography.html Moldova’s geography], allmoldova.com</ref>

Kalobaannana ti wewengkon Moldova aya di antara dua walungan, nya étanyaéta [[Walungan Dniester]] jeung [[Walungan Prut|Prut]]. Wates kulon Moldova diwangun ku walungan Prut, samentawis walungan utama di wétan nya étanyaéta Dniester nu ngalir ti kalér ka kidul.

Nagri ieu teu boga aksés ka laut sanajan aya di deukeut [[Laut Hideung]]. Kalobaannana ti wewengkon Moldova loba papasiran, tapi kaluhuran teu pernah leuwih ti {{convert|430|m|ft|0|abbr=on}}. Puncak pangluhurna di Moldova nya étanyaéta [[Dealul Bălăneşti|Pasir Bălăneşti]]. Papasiran di Moldova mangrupa bagian ti Dataran Luhur Moldavia, nu sacara géologis asalna téh ti [[Pagunungan Carpathia]]. Di kidul Moldova aya dataran handap nu disebut [[dataran handap Bugeac|dataran Bugeac]].

Végétasi utama Moldova nya étanyaéta [[stépa leuweung]], nu diwangun ti tegal jeung leuweung.<ref>[http://www.biotica-moldova.org/ECO-NET/part6-2-2.htm Concept of National Ecological Network of the Republic of Moldova]</ref> Dina abad ka-19, wewengkon leuweung Moldova ngirang drastis lantaran dikonvérsi kana lahan tatanén. Di Moldova aya kira-kira 2.300 rupa [[tutuwuhan]], 68 rupa [[mamalia]], 270 rupa [[manuk]] jeung kira-kira 10.000 rupa [[invértébrata]].

Di handap ieu nya étanyaéta daptar distrik di Moldova:

Di Moldova, aya jalur karéta api sapanjang {{convert|1138|km|mi|abbr=on}} jeung jalan bébas sapanjang {{convert|12730|km|mi|0|abbr=on|disp=s}}. Jalan asup utama ka Moldova liwat udara nya étanyaéta [[Bandar Udara Internasional Kishinev]].

Dumasar kana sénsus taun 2004,<ref name="2004census">{{Ro}} [http://www.statistica.md/recensamint.php?lang=ro National Bureau of Statistics of Moldova]</ref> Moldova dikira-kira miboga populasi 3.938.679 jiwa (kaasup Transnistria jeung Bender). 69.62% ti padumuk Moldova mangrupa [[bangsa Moldova]]. Étnis lian di Moldova nya étanyaéta [[bangsa Ukraina|Ukraina]] (11.23%), [[bangsa Rusia|Rusia]] (9.39%), [[Gagauz]] (3.85%), [[bangsa Romania|Romania]] (1.87%), [[bangsa Bulgaria|Bulgaria]] (2.02%), [[urang Rom|Rom]] (0.32%), [[Yahudi]] (0.12%)<ref>Jewish Virtual Library: "[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/moldova.html Moldova]".</ref>, [[bangsa Polandia|Polandia]] (0.11%), jeung sababaraha grup étnis lianna (1.46%).

Konstitusi Moldova nyebutkeun yén basa resmi Républik Moldova nya étanyaéta [[basa Moldova]], jeung panulisanna dumasar kana [[aksara Latin]],<ref name="Constitution">{{cite web|url= http://xiv.parlament.md/en/legalfoundation/constitution/t1/|title= Article 13, line 1 - of Constitution of Republic of Moldova}}</ref> samentawis déklarasi kamerdékaan Moldova nyebutkeun yén basa resmi Moldova nya étanyaéta [[basa Romania]].<ref>{{Ro}} [http://www.moldova-suverana.md/index.php?start_from=&ucat=7&subaction=showfull&id=1156426235&archive=1156767681& Declaraţia de independenţa a Republicii Moldova], [[Moldova Suverană]]</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20070224120109/http://ec.europa.eu/translation/language_aids/recognition/field_guide_main_languages_of_europe_en.pdf A Field Guide to the Main Languages of Europe - Spot that language and how to tell them apart], on the website of the [[European Commission]]</ref>

Aya kontrovérsi ngeunaan idéntitas étnis Moldova. Sababaraha ahli satuju yén basa Moldova jeung Romania mangrupa basa nu sarua. Pamikiran ieu ogé diageman ku sababaraha politikus Moldova.<ref>{{cite web|url=http://www.realitatea.net/marian-lupu--romana-si-moldoveneasca-sunt-aceeasi-limba_288666.html |title=Marian Lupu: Româna şi moldoveneasca sunt aceeaşi limbă |publisher=Realitatea .NET |date= |accessdate=2009-10-07}}</ref> Dina 29 Séptémber 2009, Perdana Menteri Moldova [[Vlad Filat]] janten pamingpin Moldova kahiji nu sacara kabuka nyebatkeun yén basana nya étanyaéta "basa Romania.<ref>[http://www.rferl.org/content/Moldovan_Premier_Wants_Clear_EU_Perspective_Financial_Aid/1839909.html In Brussels on September 29, Filat became the first Moldovan leader in a decade to publicly announce abroad that his language is "Romanian"]</ref>

Agama nu loba diageman di Moldova nya étanyaéta [[Garéja Ortodoks Wétan|Ortodoks Wétan]] (93.3%). 2% populasi Moldova ngageman agama [[Protéstan]], 1.2% agama lian, 0.9% [[iréligius]] jeung 0.4% [[atéis]].<ref name="2004census"/>

Budaya Moldova mangrupa campuran ti [[budaya Romania]] jeung [[budaya Soviét|Soviét]]. Idéntitas budaya Romania sorangan kawangun ti pangaruh budaya [[Romawi]] jeung [[Dacia]], dibeungharan ku pangaruh budaya [[Slavia]] dina abad patengahan.<ref name=influences>{{cite book|title=Romania: Borderland of Europe|author=Lucian Boia, James Christian Brown|publisher=Reaktion Books|year=2001|isbn=9781861891037|pages=13, 36–40}}</ref> Figur penting dina kamekaran budaya Moldova nya étanyaéta [[Varlaam]], [[Dosoftei]], [[Grigore Ureche]], [[Miron Costin]], [[Petru Movilă]], [[Nicolae Milescu|Nicolae Milescu-Spãtaru]], [[Dimitrie Cantemir]], [[Ion Neculce]], [[Gavriil Bănulescu-Bodoni]], [[Alexandru Hîjdău]], [[Alexandru Donici]], [[Constantin Stamati]], [[Costache Negruzzi]], [[Bogdan P. Hasdeu]], [[Ion Creangă]], jeung [[Mihai Eminescu]].