Dina [[statistik]], '''analisa varian''' ('''ANOVA''') nyaéta kumpulan [[model statistik]] sarta prosedur nu pakait nu ngabandingan méan ku nukerkeun sakabéh varian observasi kana sababaraha bagian. Tekniktéhnik analisa varian mimiti diwanohkeun ku [[statistician|statistikawan]] jeung [[geneticist|ahli genetik]] [[Ronald Fisher]] dina taun [[1920]]-an sarta [[1930]]-an. Aya tilu kelas konsép modelmodél nyaéta:
*Modelmodél efek-fixed nu nganggap yén data asalna tina [[sebaran normal|populasi normal]] nu mibanda nilai méan béda.
*Modelmodél efek-random nu nganggap yén data dijelaskeun sacara hirarki ku bédana populasi nu béda dina konstrain hirarki.
*Modelmodél campuran nu ngajelaskeun kaayan boh efek fixed atawa random aya.
Tekniktéhnik dasarna nyaéta ngabagi total jumlah kuadrat kana sababaraha komopen pakait kana efek dina modelmodél. Contona, rek nembongkeun ANOVA sederhana ku maké hiji ''perlakuan'' dina tingkat nu béda. (Lamun tingkat perlakuan bisa diitung sarta efekna linier, analisa [[régrési liniér]] bisa dipaké).
Modelmodél fixed-efek analisa varian dipaké keur kaayaan di mana nu ngagawekeun percobaan ngabogaan sababaraha perlakuan dina percobaanna, unggal percobaan ngan mangaruhan kana méan sebaran normal tina ''variabel nu mangaruhan'' tadi.
== Model efek-random ==
Modelmodél efek-random dipaké keur ngajelaskeun kaayaan béda nu teu bisa dibandingkeun dina percobaan. Conto sederhana nyaéta estimasi méan teu dipikanyaho numananu mana individu kabéhanna béda. Dina kasus ieu, variasi antara individu ''ngabingungkeun'' kana alat observasi.
== Tingkat kabebasan ==
Tingkat kabébasan nunjukeunnunjukkeun wilangan observasi efektip nu méré pangaruh kana jumlah kuadrat dina ANOVA, jumlah total observasi dikurangan ku jumlah konstrain linier dina data.
