Nila: Béda antarrépisi

'''Nila''' nyaéta lauk konsumsi nu ilaharna disebut [[lauk darat]].<ref name=nilseputar/> Lauk nila mangrupa hiji komoditi anu pohara populér di masarakat, salian hargana murah, rasana ngeunah ogé ajén protéinna rada luhur.<ref name=nilseputar/> Lauk nila asalna ti banua [[Afrika]] sarta mimiti diwanohkeun ka [[Indonésia]] tahuntaun 1969.<ref name=nilseputar/> Lauk nila sagala dihakan ''([[omnivora]])'' tapi leuwih condong minangka ''hérbivora'' kusabab leuwih beukieun ngahakan ''[[fitoplankton]]'' sarta tutuwuhan cai séjénna, kukitunaku kituna lauk nila mindeng dimangpaatkeun pikeun ngadalikeun ''gulma'' cai.<ref name=nilseputar/> Kalayan sababaraha kaunggulan tibatan jenis-jenis séjénna, lauk nila gampang ditarima ku masarakat sarta geus sumebar ka unggal wewengkon di [[Indonésia]]. <ref name=nilseputar>{{cite web|url=http://www.seputarikan.com/2015/06/mengenal-ikan-nila.html|title= Mengenal Ikan Nila|publisher=seputarikan.com|accessdate=2017-05-15}}</ref>

Mimitina lauk nila diimpor ka [[Indonésia]] sacara resmi ku Balai Penelitian Perikanan Air Tawar (kiwari jadi Balai Riset Perikanan Air Tawar) di [[Bogor]], taun 1969 ti [[Taiwan]].<ref name=sajarah/> Tujuan ngasupkeun lauk ieu nyaéta pikeun ngeuyeuban jenis lauk di [[Indonésia]] pikeun dibudidayakeun.<ref name=sajarah/> Lauk nila mibanda sababaraha kaunggulan nyaéta gancang tumuwuh, éfisién dina migunakeunngagunakeun parab, bisa ngamangpaatkeun sagala jenis hakaneun nu aya dina cai (balong) lantaran sipatna sagala dihakan.<ref name=sajarah/> Lauk nila masih sakulawarga jeung lauk [[mujaér]] ''(Tilapia mossambica)'' nu gampang pisan baranahan dina sagala jenis parairan.<ref name=sajarah/> Direktorat Jendral Perikanan méré ngaran Nila taun 1975 dumasar kana ngaran latinna nyaéta ''Oreochromis niloticus'' nu asalna ti [[Walungan Nil]].<ref name=sajarah>{{cite web|url=http://www.indoaqua.net/2015/12/mengenal-ikan-nila.html|title=Mengenal Ikan Nila Lebih Lanjut|publisher=indoaqua.net|accessdate=2017-05-15}}</ref>

Nila katelah lauk nu pohara kuat kalayan parobahan lingkungan sabudeureunna.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/> Lauk nila bisa hirup di cai tawar, cai payau sarta cai asin, kadar uyah nu dipikaresep antara 0-35 per mil.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/> Lauk nila anu hirup di cai tawar bisa dipindahkeun kana cai nu asin kalayan adaptasi ku cara naékeun saeutik-saeutik kadar uyah.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/> Mun lauk nila dipindahkeun tina cai tawar kana cai nu kadar asinna pohara béda bisa ngabalukarkeun lauk setrés atawa paéh.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

Lauk nila nu leutik kénéh leuwih kuat kalayan parobahan lingkunagan tibatan lauk nu geus gedé.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/> Niléy pH cai pikeun lauk nila antara 6-8,5, tapi tumuwuh lauk nila nu optimal diantara pH 7-8 sarta kadar oksigén kalarut 4-7 ppm.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/> Suhu optimal 25-33 C.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

* Kelir awak leuwih poék tibatan bikang, mun geus siap mijah bagéan tungtung cécépét kelirna beureum caang sarta jadi leuwih agrésip utamana ka lauk jalu nu séjénna.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

* Alat kalaminna mangrupa tonjolan (''papila'') ditukangeun liang bool, dina tonjolan éta aya liang pikeun ngaluarkeun mani.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

* Tulang rahang ngalegaan ka tukang nu méré kesan gagah.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

* Lamun geus siap mijah, mani nu kelir bodas bisa dikaluarkeun kucara ngurut bagéan beuteung lauk ka arah buntut.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

* Alat kalaminna mangrupa tonjolan ditukangeun bool, tapi dina tonjolan éta aya dua liang, liang nu di hareup pikeun ngaluarkeun endog sedengkeun nu tukang pikeun ngaluarkeun urin.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

* Kelir awak leuwih caang sarta usikna lalaunan.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis"/>

* Lamun geus siap mijah, beuteungna ngagedéan nu eusina nyaéta endog.<ref name=ilaindoaqua"indoaquajenis">{{cite web|url=http://www.indoaqua.net/2015/12/mengenal-ikan-nila.html|title= Mengenal Ikan Nila Lebih Lanjut|publisher=indoaqua.net|accessdate=2017-05-15}}</ref>

Lauk nila sakulawarga jeung lauk [[mujaér]] nu geus sumebar di IndonesiaIndonésia saprak perang dunya kadua, lauk mujaér kurang dipikaresep bididayana kusabab gancang baranahan sahingga ngaganggu lauk lainna nu babarengan dipiara sabalong.<ref name=indoaquajenis/> Sahingga muncul anggapan yen lauk mujaér mangrupa hama.<ref name=indoaquajenis/> Ciri lauk nila nyaéta mibanda gurat vertikal kelirna poék dina cécépét buntut lobana genep (aya nu 7-12) gurat.<ref name=indoaquajenis/> Gurat ieu ogé aya dina cécépét tonggong jeung cécépét bool.<ref name=indoaquajenis/>

Kiwari geus loba jenis lauk nila di [[Indonésia]] nu asalna tina kawin silang saperti lauk nila GET (''Geneticaly Enhancement of Tilapia'') ti Lembaga Penelitian Perikanan.<ref name=indoaquajenis/> Lauk Nila Jica ti Balai Budidaya Air Tawar Jambi, Nila Satria ti Purwokerto, Nila Nirwana ti Purwakarta, Nila Paiton ti Jawa Timur, Nila Larasati ti Klatén, Nila Gesit ti Balai Budidaya Air Tawar Sukabumi sarta nu anyar Nila Best ti Balai Budidaya Air Tawar Sukamandi.<ref name="indoaquajenis>{{cite web|url=http://www.indoaqua.net/2015/12/mengenal-ikan-nila.html|title= Mengenal Ikan Nila Lebih Lanjut|publisher=indoaqua.net|accessdate=2017-05-15}}<"/ref>

* Total [[lemak]] (3 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

* Lemak jenuh (1 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

* Lemak teu jenuh (2 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

* ''[[Kolesterol|Kolésterol]]'' (57 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

* ''Fosfor'' (204.00 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

* ''[[Protéin]]'' (26 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

* ''Niacin'' (4.74 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

* ''[[Kalium]]'' (380 &nbsp;mg)<ref name=giziikan/>

Kandungan ''[[kalium]]'' jeung ''oméga 3'' nu aya dina lauk nila ngabantu ngaronjatkeun kakuatan otak sarta fungsi ''neurologis''.<ref name=giziikan/> ''[[Kalium|]]''Kalium'']] baris ngaronjatkeun oksigénasi ka otak, sarta kacida pentingna pikeun kasaimbangan cairan awak.<ref name=giziikan/>

''[[Sélénium]]'' ogé boga peran penting dina régulasi kalenjar ''tiroid'', nu tugasna ngontrol fungsi hormon.<ref name=giziikan/> fungsi kalenjar ''tiroid'' baris ngajaga kasaimbangan ''[[métabolisme]]'', pungsi organ nu tepat, sarta réaksi kimia di sakabéh awak.<ref name=giziikan>{{cite web|url=http://www.seputarikan.com/2016/01/segudang-manfaat-dan-kandungan-gizi.html|title=Segudang Manfaat Dan Kandungan Gizi Ikan Nila Bagi Kesehatan |publisher=seputarikan.com|accessdate=2017-05-15}}</ref>

Di alam bébas, lauk nila loba kapanggih di parairan cai tawar saperti walungan, situ, bendungan sarta rawa.<ref name=budidaya/> Suhu optimal pikeun tumuwuhna lauk nila antara 25-30&nbsp;°C kalayan [[pH]] cai 7-8.<ref name=budidaya/>

Milih binih mangrupakeunnyaéta faktor penting nu nangtukeun tingkat kahasilan budidaya lauk nila.<ref name=budidaya/> Pikeun hasil sangkan maksimal alusna ngagunakeun binih lauk jalu.<ref name=budidaya/> Sabab tumuwuhna lauk nila jalu 40% leuwih gancang tibatan lauk nila bikang.<ref name=budidaya/> Budidaya lauk nila sacara ''monosex'' leuwih produktip dibanding campuran.<ref name=budidaya/> Sabab lauk nila mibanda sipat gampang mijah.<ref name=budidaya/> Sahingga mun budidaya dilakukeun sacara campuran, énérgi lauk baris béak pikeun mijah sarta tumuwuh beurat awakna rada lambat.<ref name=budidaya/> Kiwari loba nu nyadiakeun bibit lauk nila ''monosex''.<ref name=budidaya/>

Budidaya lauk nila bisa ngagunakeun sababraha jenis balong, mimiti ti balong taneuh, balong semén, balong terpal, jaring ngambang nepi ka tambak cai payau.<ref name=budidaya/> Tina sababaraha jenis balong kasebut, balong taneuh paling loba digunakeun sabab cara nyieunna gampil sarta waragad konstruksina murah.<ref name=budidaya/>

Kaunggulan balong taneuh nyaéta bisa jadi tempat tumuwuh rupa-rupa tutuwuhan sarta sato nu mangpaat minangka parab alami lauk.<ref name=budidaya/> Sahingga bisa ngurangan waragad pikeun parab buatan atawa pélét.<ref name=budidaya/>

* Saterusna, beungeut taneuh dipacul jerona kurang-leuwih 10 &nbsp;cm. Runtah, batu leutik sarta kotoran séjénna diberesihan.<ref name=budidaya/> Beresihan ogé leutak hideung nu bau buruk, biasana sésa parab nu teu béak dihakan.<ref name=budidaya/>

* Balong nu geus dipaké biasana mibanda tingkat kaasaman luhur (pH handap), kurang ti 6.<ref name=budidaya/> Padahal kondisi pH optimal pikeun budidaya lauk nila antara 7-8.<ref name=budidaya/> Pikeun ngantralkeunna pigawé pangapuran kalayan maké dolomit atawa kapur tatanén.<ref name=budidaya/> Dosis pangapuran disaluyukeun jeung kaasaman taneuh.<ref name=budidaya/> Pikeun pH taneuh 6 lobana 500 &nbsp;kg/ha, pikeun pH taneuh 5-6 lobana 500-1500 500–1500&nbsp;kg/ha, pikeun pH taneuh 4-5 lobana 1-3 ton/ha.<ref name=budidaya/> Kapur diaduk nepi ka rata.<ref name=budidaya/> Usahakeun supaya kapur bisa asup kana beungeut taneuh jerona 10 &nbsp;cm.<ref name=budidaya/> Terus antepkeun lilana 2-3 poé.<ref name=budidaya/>

* Sanggeus éta pigawé mupuk.<ref name=budidaya/> Gunakeun pupuk organik minangka pupuk dasar.<ref name=budidaya/> Jenisna bisa pupuk kompos atawa pupuk kandang.<ref name=budidaya/> Mupuk organik gunana pikeun malikeun deui kasuburan taneuh.<ref name=budidaya/> Dosisna 1-2 ton per héktar.<ref name=budidaya/> Pupuk diawurkeun sing rata di dasar balong.<ref name=budidaya/> Antepkeun lilanna 1-2 minggu.<ref name=budidaya/> Sanggeus éta, mun perelu bisa ditambahan pupuk kimia mangrupa uréa 50-70 50–70&nbsp;kg/ha jeung TSP 25-30 25–30&nbsp;kg/ha, antepkeun 1-2 poé. Tujuan mupuk pikeun méré nutrisi pikeun sato sarta tutuwuhan renik nu aya di lingkungan balong.<ref name=budidaya/> Sahingga sato atawa tutuwuhan kasebut bisa dimangpaatkeun minangka parab alami lauk.<ref name=budidaya/>

* Léngkah saterusna, balong dikeueum ku cai.<ref name=budidaya/> Nyaian balong dipigawé sacara tatahap.<ref name=budidaya/> Mimiti, alirkeun cai ka balong jerona 10-20 10–20&nbsp;cm.<ref name=budidaya/> Antepkeun lilana 3-5 poé.<ref name=budidaya/> Antepkeun sinar panon poé nembus ka dasar balong kalayan sampurna, pikeun méré kasempetan ka gaang atwa organisme cai séjénna tumuwuh.<ref name=budidaya/> Sanggeus éta eusian balong nepikeun ka ngahontal 60-75 60–75&nbsp;cm.<ref name=budidaya/>

Balong nu geus dieusian cai jerona 60-75 60–75&nbsp;cm siap pikeun dipelakan binih lauk lobana 15-30 siki/m2.<ref name=budidaya/> Kalayan asumsi, ukuran binih sagedé 10-20 gram/siki sarta baris dipanén kalayan ukuran 300 gram/siki.<ref name=budidaya/> Saancan binih dipelak, kudu ngaliwatan tahap adaptasi heula.<ref name=budidaya/> Gunana suapaya binih lauk ngarasa betah jeung kayaan balong, sahingga résiko binih paéh bisa disingkahan.<ref name=budidaya/> Carana, binih lauk diwadahan diasupkeun kana balong terus antepkeun sababara jam.<ref name=budidaya/> Terus wadahna dimiringkeun atawa buka wadah kasebut supaya bibit lauk kalaluar sorangan.<ref name=budidaya/>

Ngaropéa parab pohara sangat pentingna dina budidaya lauk nila.<ref name=budidaya/> Waragad parab mangrupakeunnyaéta komponen waragad pangbadagna dina budidaya lauk nila.<ref name=budidaya/> Paraban lauk nila ku pelet kalayan kadar protein 20-30%.<ref name=budidaya/> Lauk nila ngabutuhkeun parab lobana 3% tina beurat awakna saban poe.<ref name=budidaya/> Maraban bisa dipigawe isuk-isuk jeung sore.<ref name=budidaya/> Satiap dua minggu sakali, cokot sampel lauk nila sacara acak terus timbang beuratna.<ref name=budidaya/> Terus saluyukeun jumlah parab nu kudu diparabkeun.<ref name=budidaya/>

Itungan parabna → 15 x 1500 x 3% = 675 gram = 6,75 &nbsp;kg per poe.<ref name=budidaya/>

'''c. Nyingkahan hama jeung panyakit'''

Geus disebutkeun saancanna, lauk nila mangrupa lauk nu tahan banting.<ref name=budidaya/> Dina situasi normal, panyakit lauk nila teu pati ngahariwangkeun.<ref name=budidaya/> Tapi lamun budidaya lauk nila dilakukeun sacara inténsif sarta massal, résiko serangan panyakit kudu ditalingakeun.<ref name=budidaya/> Panyebaran panyakit lauk pohara gancang, hususna pikeun jenis panyakit inféksi nu tépa. Média tatalépa ilaharna ngaliwatan cai.<ref name=budidaya/>

Lilana mangsa nu diperelukeun pikeun budidaya lauk nila mimiti ti melak benih nepi ka panén nujul kana kabutuhan pasar.<ref name=budidaya/> Ukuran lauk nila pikeun pasar doméstik antara 300-500 gram/siki.<ref name=budidaya/> Pikeun miara lauk nila ti ukuran 10-20 [[gram]] nepi ka jadi 300-500 gram diperelukeun waktu sakitar 4-6 bulan.<ref name=budidaya>{{cite web|url=http://alamtani.com/budidaya-ikan-nila.html|title=Budidaya Ikan Nila|publisher=alamtani.com|accessdate=2017-05-15}}</ref>

Mijahkeun lauk nila dilakukeun sacara massal. Indukan jalu jeung bikang diasupkeun ka balong pamijahan babarengan.<ref name=mijah/> Kapadetan lauk dina balong pamijahan nyaéta 1 siki/m², kalayan babandingan jalu jeung bikang 1:3.<ref name=mijah/> Mangsa prosés mijahkeun, paraban saperti di balong pamiaraan induk.<ref name=mijah/> Mijahkeun lauk nila ilaharna baris lumangsung dina poe ka-7 saprak indukan dileupaskeun.<ref name=mijah/> Mijah lumangsung di dasar balong, ilaharna dina kubangan atawa logak.<ref name=mijah/> Endog nu dikaluarkeun ku induk bikang baris dibuahi ku lauk jalu.<ref name=mijah/> Terus endog kasebut disileungleuman dina sungut induk bikang.<ref name=mijah/>