|
'''Guguritan''' nyaéta ungkarasalah sastrasahiji anuwangun winangunpuisi [[dangding]]buhun atawanu [[pupuh]] anu sakapeung ogédianggit sokmaké disebutaturan [[wawacanpupuh]] atawa dangding.<ref name="sumber1">{{id}} Rosidi, Ajip. ''Guguritan'', Kiblat Buku Utama, Bandung,2011.</ref> HeneuweuhGuguritan wangenantéh salah sahiji karya satra anu cindekdiagungkeun nuwaktu ngabédakeunMataram guguritandatang ka tatar Sunda dina abad ka-16. Jaman harita, pupuh téh keur meumeujeuhna mekar ka sababaraha lingkungan, saperti pasantrén, gegedén, jeung wawacanmasarakat literat Sunda.<ref name="sumber1"/>Seni nganggit guguritan maké pupuh téh salah sahiji kamekaran tina rumpaka pupuh anu geus matok. Guguritan dijieun bisa dikasang tukangan ku karesep, kaayaan haté, jeung kereteg pangarang nu keur karasa harita.
== Bédana Guguritan jeung wawacanWawacan ==
* '''Guguritan'''
Ari** guguritanGuguritan biasanamah dipakéwangun pikeun nyebut dangding anu henteu panjang tur biasana ngagambarkeun rasa lirik anu nulisna atawa mangrupakarangan naséhatpondok. Sedengken wawacan mah biasana mangrupa carita, ngan teu saeutik guguritan anu panjangna leuwih ti wawacan, upamanaContona guguritan karya [[H. Hasan Mustapa]] (1852-1930) aya nu panjangna nepikanepi ka 500 pada, réréana panjangna kurang leuwih 200 pada. Sabalikna réa wawacan anu ngan ukur saratus dua ratus pada.<ref name="sumber1" /> Kitu deui aya guguritan anu eusina mangrupa carita kayaning "''Kiamat Leutik"'' karya [[Toebagoes Djajadilaga]] atawa "''Nu Alus Tetep Alusna"'' karya [[A. Kartawinata]] (dimuat dina mingguan [[Parahiangan]], 1930).<ref name="sumber1" />
** Guguritan mah ngan dianggit ku sapupuh wungkul.
** Guguritan biasana nyaritakeun kaéendahan alam, papatah hirup, jeung kereteg haté pangarangna.
** Istilah ngalagukeun guguritan téh nembang.
* '''Wawacan'''
Ari [[H. Moehamad Moesa]] nyebut dangdinganana [[Wulangkrama]], [[Wulang Guru]], jeung [[Wulang Murid]] anu eusina naséhat tur panjangna masing-masing ngan ukur wewelasan jeung likuran pada téh, wawacan.<ref name="sumber1"/> Jadi umumna mah bédana guguritan jeung wawacan téh sok dumasar kana panjang-pondokna baé, salian ti gumantung kana kahayang nu nganggitna téh.<ref name="sumber1"/> Nu panjang mahi sabukueun disebut wawacan, sanajan eusina henteu ngalalakon, sabalikna nu pondok disebut guguritan sanajan ngalalakon.<ref name="sumber1"/> Sumberna ngan sacara lisan pada ngapalkeun atawa paling-paling diseténsil pikeun lingkungan husus.<ref name="sumber1"/>.
** Wawacan mah wangun karangan panjang.
** Wawacan mah dianggit ku sababaraha pupuh dina sajudulna.
** Wawacan biasana nyaritakeun karajaan, kajadian penting, jeung carita husus lianna.
** Istilah ngalagukeun wawacan téh ngabeluk.
== Wangun basa ==
Wangun basa ugeran anu ditulis saluyu jeung aturan [[dangding]],. biasanaBiasana mangrupa lirikrumpaka anu ngagambarkeun rasa pangarangna, tapi loba ogé nu mangrupaeusina papatah atawa fiksi.<ref name="Ènslikopedia Sunda">{{id}} Énslikopedia Sunda.Pustaka Jaya.2000.</ref> Guguritan biasana ukur sababaraha pada, tapi [[Dangdanggula]] Laut Kidul jeung [[Asmarandana]] Lahir Batin kaasup rada panjang, kitu ogé guguritan [[H.Hasan Mustapa]] umumna 100-200 pada, aya ogé anu 400 pada panjangna.<ref name="Ènslikopedia Sunda" /> Maca guguritan téh biasana dihariringkeun ku lagu-lagu tembang, aya ogé sababaraha guguritan nu dipaké salaku patokan nembangkeun [[pupuh]], misalna pada kahiji Laut Kidul dipaké nyanyikeun lagu pupuh dangdanggula, sedengkeun pada kahiji Lahir Batin dipaké pikeun nyanyikeun lagu pupuh asmarandana.<ref name="Ènslikopedia Sunda" />
== Éksisténsi ==
Dina mangsa saacan perang, murid-murid di sakola Angka II jeung utamana Sakola Guru (''Normaalschool'') diajarkeun nembang jeung nulis guguritan, nu matak maranéhanana calakan pisan, lain ngan ukur nyanyikeun luyu jeung lagu pupuh, tapi ogé bisa nyusun guguritan ku sorangan. Biasana dinyanyikeun dina acara nu tinangtu, misalna paturay tineung di sakola, miélng poé-poé husus, aya ogé dina susuratan.<ref name="Ènslikopedia Sunda" />
Kaparigelan nyieun guguritan dianggap salaku kapunjulan hiji jalma komo lamun manéhna pinter nembangkeunana, ogé.<ref name="Ènslikopedia Sunda" /> Sababsabab dina mangsa sanggeus perang di sakola-sakola téh kana dangding jeung cara nembangna teu diajarkeun sacara inténsif,.<ref kuname="Ènslikopedia Sunda" /> Ku kituna, guguritan leungit popularitasna, iwal di kalangan ahli mamaos tapi éta ogé ngan ukurnu kawatesan ku ngapalkeun guguritan nu geus aya wungkul.<ref name="Ènslikopedia Sunda" /> Sanajan kitu guguritan sakapeung mah dimuat dina [[majalah]] atawa surat kabar.<ref name="Ènslikopedia Sunda" /> Kumpulan guguritan anu munggaran, anyar terbit taun 1991, nyaéta ''[[Jamparing Hariring]]'' karya [[Dédi Widyagiri]], sarta dituturkeun ku guguritan''Guguritan Munggah Haji'' ku [[Yus Rusyana]] (1995), ''Ring-ring Ciawaking'' [[Wahyu Wibisana]] (1999), jeung ''Jaladri Tingtrim'' ku [[Dyah Padmini]] (2000).<ref name="Ènslikopedia Sunda" />
==Rujukan==
|
