Peradaban Maya: Béda antarrépisi

Konten dihapus Konten ditambahkan
Nyieun kaca anyar jmpl|ka|300px|Wilayah Maya (wates beureum) di [[Mesoamerika]] '''Peradaban Maya'''; Chichén Itzá nyaéta hiji peradaban nu perenahna di Mesoamerika diwan...
 
Ilhambot (obrolan | kontribusi)
m Ngarapihkeun éjahan, replaced: geusan → pikeun , Dimana → di mana, Didieu → di dieu, kujalan → ku jalan, naluntik → nalungtik
Baris ka-1:
[[file:Mayamap.png|jmpl|ka|300px|Wilayah Maya (wates beureum) di [[Mesoamerika]]]]
'''Peradaban Maya'''; Chichén Itzá nyaéta hiji peradaban nu perenahna di Mesoamerika diwangun ku suku bangsa Maya.<ref name=“Pram”"Pram"/> Tininggalna aya kénéh nepika kiwari, tayalian hiji komplék wangunan nu pinuh ku sajarah suku bangsa Maya nu perenahna di ''Semenanjung'' [[Yucatan]].<ref name=“Pram”"Pram">{{Cite book | title =Suku Bangsa Dunia dan Kebudayaannya| first =Pram| last =Mattison| publisher =Cerdas Interaktif| location =Gunung Sahari| year =2013|ISBN=9789797883799}}</ref> Didieudi dieu aya sababaraha wangunan penting nu dipercaya baheulana jadi puseur kagiatan pamaréntahan, [[pulitik]] sarta [[ékonomi]], Piramida Kukulcan, Candi Chac Mool, sarta wangunan sarebu tihang.<ref name=“Pram”"Pram"/>
 
 
 
==Sajarah==
Saméméh abad ka 10 Peradaban ti Mesoamerika kalér, ninggalkeun [[monumén]] batu sarta média séjén nu nyésa nepi ka kiwari kalawan geus ditafsirkeun ku [[arkéolog]] sarta ''epigraf'' modérn.<ref name=“T”"T">{{Cite book | title =Ancient Maya Women| first =Ardren, T.| last =T.| publisher =Rowman Altamira| location =USA| year =2002|url=https://books.google.co.id/books?id=Yu523MsDeeEC|ISBN=9780759100107}}</ref> Dina sajarah peradaban, bangsa Maya nyicingan daérah méksiko kidul kiwari Yucatan Guatemala.<ref name=“Johanes”"Johanes"/> Maranéhna mibanda pangaweruh nu onjoy dina widang élmu falak/béntang, sistem pananggalanna sampurna sarta ngitung béntang nu kacida rumit.<ref name=“Johanes”"Johanes"/> Élmu [[astronomi]] bangsa Maya buhun ieu mangrupa kamotékaran élmu pangaweruh nu kasebut luar biasa, dibandingkeun jeung élmu géometri na urang mesir atawa élmu filosofi urang [[Yunani]].<ref name=“Johanes”"Johanes">{{Cite book | title =2012 Motivitamin hidup sukses| first =Johanes| last =Ariffin Wijaya| publisher =PT Niaga Swadaya| location =Jakarta| year =2010|ISBN=9786028661096}}</ref>
 
Tayalian [[candi]] kukulcan nu wanguna kawas [[piramida]] mibanda hambalan sarta buruan lega, jangkuna nepika 24 méter ieu wangunan diadegkeun ngahaja pikeun tujuan [[astronomi]] sarta lambang pamujaan.<ref name=“M”"M">{{Cite book | title =Menggugat posisi masyarakat adat terhadap negara: prosiding Sarasehan Masyarakat Adat Nusantara| first =Ihsan| last =M| publisher =AGROMEDIA| location =Jakarta| year =2009|url=https://books.google.co.id/books?id=AMKv-jZNA-YC|ISBN=9789790062603}}</ref> Di ieu komplek ogé mibanda dua ''cenotes'' (sumur alam) baheulana sok dipaké pamiceunan wadal, cenah baheula suku Indian Maya sok ngasupkeun wadal ka jero éta sumur.<ref name=“Pram”"Pram"/>
 
Dina widang [[tatanén]] Peradaban Maya bisa disebutkeun ninggalkeun warisa nu gedé hargana, tayalian élmu ngeunaan tatanén [[kentang]], [[jagong]], [[kadelé]], jeung [[karét]] nepi ka kiwari éta ''komoditi'' téh jadi sumber ékonomi di loba nagara.<ref name="Kartika">{{Cite book | title =Menggugat posisi masyarakat adat terhadap negara: prosiding Sarasehan Masyarakat Adat Nusantara| first =Kartika, S.| last =Gautama, C| publisher =Panitia Bersama Sarasehan dan Kongres Masyarakat Adat Nusantara| location =Jakarta| year =1999|url=https://books.google.co.id/books?id=yhxQvXyENmUC|ISBN=9789799503251}}</ref> Baheula Peradaban Maya mitembeyan tatanén ku jalan ngabukbak heula [[leuweung]], tatangkalana dikumpulkeu di hiji tempat nu kapanasan [[panon poé]] sangkan garing tuluy waé diduruk.<ref name="Arthur"/> Cara tatanén nu kieu ogé dipiwanoh nepi ka kiwari, mono kultur tayalian tatanén nu ngan saukur melak sarta miara sarupa pepelakan béda jeung tumpang sari.<ref name="Arthur">{{Cite book | title =Ancient Maya: The Rise and Fall of a Rainforest CivilizationVolume 3 dari Case Studies in Early Societies| first =Arthur| last =Demarest| publisher =University of Cambridge (Gran Bretaña)| location =Cambridge University Press| year =2004|url=https://books.google.co.id/books?id=mqN8AK7wUG0C&dq=maya&hl=id&source=gbs_navlinks_s|ISBN=9780521592246}}</ref>
 
Dina widang [[tatanén]] Peradaban Maya bisabuhun disebutkeunruntag ninggalkeun warisa nu gedé hargana, tayalian élmu ngeunaandina tatanéntaun [[kentang900]], Mangsa karajan [[jagongAzték]], [[kadelé]],kumawasa kurang leuwih jeungtaun [[karét1500]] SM nepidaérah kana kiwaringlimpudan étakota ''komoditi''[[Méksiko]] téh(kiwari) jadinelah sumber ékonomi diogé lobadaérah nagaraMeso-Amerika.<ref name=“Kartika”"Grmd">{{Cite book | title =MenggugatSeri posisiRahasia masyarakatAlam adat- terhadap39 negara: prosiding Sarasehan Masyarakat Adat NusantaraCokelat| first =Kartika, S.Kelompok| last =Gautama, CGramedia| publisher =Panitia Bersama Sarasehan dan Kongres MasyarakatElex AdatMedia NusantaraKomputindo| location =Jakarta| year =1999|url=https://books.google.co.id/books?id=yhxQvXyENmUC2009|ISBN=97897995032519789792764802}}</ref> Baheula Peradaban Maya mitembeyantumpur tatanénninggalkeun kujalan ngabukbak heula [[leuweung]], tatangkalana dikumpulkeu di hiji tempat''artepak''-artepak nu kapanasanmasih [[panonkénéh poé]]weuteuh, sangkansabab garingmusababna tuluytacan waékanyahoan diduruk.<ref name=“Arthur”/> Cara tatanén nu kieu ogé dipiwanohkapastianna nepi ka kiwari, mono kultur tayalian tatanén nu ngan saukur melaknaha sartadiserang miaraku sarupamusuh pepelakanatawa bédakeuna jeungku tumpangwabah saripanyakit.<ref name=“Arthur”"Alta">{{Cite book | title =AncientKejadian MayaAneh Dan Tragedi: TheBencana RisePompeii andTahun Fall79 ofMasehi, aPeristiwa RainforestMengherankan CivilizationVolumeSerta 3Tidak dariMasuk CaseAkal StudiesPlus inInfo EarlyTentang SocietiesHal Tak Terduga Mengenai Tata Surya Kita. SN-28.| first =ArthurAlta| last =DemarestPridi| publisher =UniversityElex ofMedia Cambridge (Gran Bretaña)Komputindo| location =Cambridge University PressJakarta| year =20042018|url=https://books.google.co.id/books?id=mqN8AK7wUG0C&dq=maya&hl=id&source=gbs_navlinks_s|ISBN=9780521592246fUenDgAAQBAJ}}</ref>
 
Peradaban Maya buhun runtag dina taun [[900]], Mangsa karajan [[Azték]] kumawasa kurang leuwih taun [[1500]] SM daérah na nglimpudan kota [[Méksiko]] (kiwari) nelah ogé daérah Meso-Amerika.<ref name=“Grmd”>{{Cite book | title =Seri Rahasia Alam - 39 Cokelat| first =Kelompok| last =Gramedia| publisher =Elex Media Komputindo| location =Jakarta| year =2009|ISBN=9789792764802}}</ref> Peradaban Maya tumpur ninggalkeun ''artepak''-artepak nu masih kénéh weuteuh, sabab musababna tacan kanyahoan kapastianna nepi ka kiwari naha diserang ku musuh atawa keuna ku wabah panyakit.<ref name=“Alta”>{{Cite book | title =Kejadian Aneh Dan Tragedi: Bencana Pompeii Tahun 79 Masehi, Peristiwa Mengherankan Serta Tidak Masuk Akal Plus Info Tentang Hal Tak Terduga Mengenai Tata Surya Kita. SN-28.| first =Alta| last =Pridi| publisher =Elex Media Komputindo| location =Jakarta| year =2018|url=https://books.google.co.id/books?id=fUenDgAAQBAJ}}</ref>
 
==Kahirupan séjén==
Peradaban Maya mibanda hiji kapercayaan dina hirupna, numutkeun maranéhna [[roh]] atawa jiwa tiap [[manusa]] téh henteu hiji tapi aya kana sababaraha hijina marengan kana raga saurang nu hirup.<ref name=“Lynn”"Lynn"/>Dimana di mana raga panggih palastra ([[maot]]) urang peradaban maya baris ngayakeun hiji upacara geusanpikeun ngaruang éta [[jasad]], maranéhna percaya jiwana bakal tetep hirup tapi dina kahirupan nu séjén.<ref name=“Lynn”"Lynn">{{Cite book | title =Handbook to Life in the Ancient Maya WorldWorld history| first =Lynn| last = V. Foster| publisher =Oxford University Press| location =Oxford| year =2005|url=https://books.google.co.id/books?id=eHwLgl2dMg0C&dq=maya&hl=id&source=gbs_navlinks_s|ISBN=9780195183634}}</ref>
Para pamingpin jama harita percaya kana roh sato-sato sarta lambang-lambang (''coessenees'') nu dipercaya bisa ngadatangkeun kakuatan sarta méré panyalindungan, dina méré ngaran ogé sok milu kana ngaran karuhun-karuhunna nu dipercaya ku maranehna sabenerna manéhna nu ayeuna téh titisan ti [[Déwa]] sarta karuhunna.<ref name=“Lynn”"Lynn"/>
 
Nurutkeun kana panaluntikanpanalungtikan ''ethnografiphic'' moderén, Peradaban Maya percaya [[manusa]] mibanda loba jiwa kalawan jumlahna nu teu sarua tina hiji kumpulan urang Maya jeung kumpulan Maya nu Sejen.<ref name=“Lynn”"Lynn"/> Sebut waé urang Maya ti ''Zinacantan'' manéhna percaya dina ragana mibanda 13 roh nu marengan hirupna, béda deui jeung tatanggana Maya ''Chamula'' percaya manaréhna dibarengan ku 39 jiwa dina hirupna.<ref name=“Lynn”"Lynn"/>
<gallery caption="Situs arkeologi">
File:Zacuelu2.jpg|Puseur dayeuh [[suku Maya]]
Baris 32 ⟶ 29:
{{Reflist|2}}
{{pondok}}
 
[[Kategori:Méksiko]]
[[Kategori:Urut jajahan Spanyol]]