Sajarah: Béda antarrépisi

'''Sajarah''' asalna tina [[basa]] [[Arab]], nyaéta ''syajarotun'' nu hartina [[tangkal]], turunan, atawa asal-usul. Ieu [[kecap]] téh asup kana basa [[Malayu]] dina abad ka-13 Masehi. Ari asupna kana basa [[Sunda]] mah kira-kira dina abad ka-17 Masehi, patali jeung [[agama]] [[Islam]] di wilayah Sunda. Pentingna sajarah atawa turunan téh dina budaya masarakat Arab mah jéntré pisan. Hal ieu kagambar dina susunan [[pancakaki]] urang Arab nu tepi ka 20 tingkatan. Patali jeung pancakaki katut sajarah, silsilah Raja Yogya disusun dina wangun tangkal. Ari di [[Sumedang]] mah aya [[Kitab]] Pancakaki nu disusun ku Raden [[Arya Suryalaga]]. Ieu kitab téh kiwari jadi koléksi [[Museum Pangéran Geusan Ulun]], Sumedang. Sajarah geus ilahar digunakeun salaku watesan umum pikeun béja atawa émbaran ngeunaan jaman baheula, saperti dina "sajarah géologis Bumi". Lamun dilarapkeun salaku hiji widang ulikan, sajarah hartina sajarah manusa, nyaéta ingetan atawa kajadian kahirupan [[sosial]] manusa baheula nu karékam atawa kacatet. Harti sajarah dina basa-basa [[Nusantara]] mekar jadi [[carita]], [[kisah]], [[hikayat]], [[riwayat]], [[babad]], [[tambo]], [[tutui teteek]]. Dina basa Sunda éta ngaran téh di antarana carita, sajarah, babad, carios, hikayat, lalakon, jeung [[wawacan]]. Pikeun éta istilah téh dina basa Arab mah disebutna ''qosos''. [[Sajarawan]] ngagunakeun sabararaha rupa [[sumber]], kaasup tulisan atawa rekaman citak, [[wawancara]] ([[sajarah oral]]), jeung [[arkéologi]]. Pamarekan pikeun ngulik sajarah dina unggal jaman bisa béda-béda. Kajadian-kajadian nu lumangsung méméh ayana catetan manusa disebut [[prasajarah]].<ref name=":0">{{Cite book|title=Sajarah Sunda samemeh taun 1945|url=https://www.worldcat.org/oclc/708356930|publisher=JPBD FPBS UPI|date=[2010]|location=[Bandung]|isbn=978-602-8460-09-5|oclc=708356930|last=Ruhaliah.}}</ref>

Sajarah tradisional jeung sajarah modérn kaalaman ku sakumna manusa di dunya. Di Eropa, abad ka-18 dianggap masa peralihan tina sajarah tradisional kana sajarah modérn. Sedengkeun di [[Indonésia]] awal abad ka-2O nu dianggap masa peralihan téh. Aya anggapan yén sajarah modérn di Indonesia téh asalna ti kulon, hususna [[Walanda]]. Dina basa Walanda kecap sajarah téh nya éta ''geschiedenis'', nu asalna tina kecap ''gesclzieden'', nu hartina teh kajadian anu dipigawé. Ari dina basa Jérman mah sejarah téh nyaéta ''geschiclzte'', nu asalna tina kecap ''geschehen'' nu hartina kajadian. Jadi ''geschichte'' hartina nu geus kungsi kajadian. Dina basa [[Inggris]] aya istilah ''history'', nu asalna tina basa [[Yunani]], ''istoria'', nu hartina élmu atawa hiji pedaran sistematis ngeunaan gejala [[alam]]. Sanggeus muncul istilah Scientia pikeun pedaran nu non-kronologis, kecap ''istoria'' husus pikeun pedaran sistematis nu kronologi ngeunaan gejala-gejala nu patali jeung kahirupan manusa. Ku kituna muncul pamadegan kritis (modérn) dina karangan sajarah nu disusun ku [[Pangéran Wangsakerta]] dina akhir abad ka-17 [[Maséhi|Masehi]].<ref name=":0" />

Salian ti éta, sajarah teh miboga tilu mangpaat séjén di antarana pikeun ngawétkeun idéntitas [[kelompok]] jeung mageuhan daya tahan kelompok sangkan hirup terus lumangsung, nyokot pelajaran jeung tuladan tina rupa-rupa kajadian dina mangsa nu geus kaliwat, jeung sarana pikeun mikawanoh ngeunaan ma'na hirup jeung maot, atawa ngeunaan tempat manusa di [[Bumi|dunya]].<ref name=":0" />

*sumber pituin jeung kosta.<ref name=":0" />

*Sagala teu kaharti Sanajan datana aya ogé sakapeung mah teu kaharti alatan dumukna éta sumber jeung bukti, perenahna, atawa gunana dina mangsa nu geus kaliwat téh teu jelas.<ref name=":0" />