Konten dihapus Konten ditambahkan
File
Haikal FK 1705 (obrolan | kontribusi)
Tidak ada ringkasan suntingan
 
Baris ka-1:
{{unreferenced}}
[[File:G W Russell Bathers.jpg|thumb|]]
'''Cahya''' mangrupa salah sahiji bentuk [[énergi]] [[gelombang éléktromagnétik]] anu bisa ditempo ku [[panon]].{{fact}} CahayaCahya ogé mangrupa dasar ukuran pikeun [[hijian]] panjang méter: 1 méter nyaéta jarak anu diliwatan cahayacahya dina [[rohangan hapa]] dina [[waktu]] 1/299,792,458 detik.{{fact}} [[Laju]] cahayacahya nyaéta 299,792,458 méter pér detik.{{fact}}
 
CahayaCahya diperlukeun dina kahirupan sapopoé.{{fact}} [[Panonpoé]] nyaéta sumber cahya utama di [[Bumi]].{{fact}} [[Tutuwuhan]] héjo merlukeun cahayacahya pikeun nyieun kadaharan.{{fact}}
 
Sipat-sipat cahayacahya nyaéta, cahayacahya ngarambat lempeng ka sakabéh arah.{{fact}} Buktina nyaéta urang bisa nempo hiji lampu anu murub ti sagala juru dina hiji rohangan nu poék.{{fact}} Lamun cahayacahya kahalang, bayangan anu dihasilkeun dibalukarkeun ku cahayacahya anu ngarambat henteu bisa méngkol. Tapi cahayacahya [[pantulan cahaya|bisa dipantulkeun]].{{fact}}
 
== Pangbéngkokan cahayacahya ==
CahayaCahya baris dipéngkolkeun lamun datangna miring ngaliwatan médium anu béda kawas ti udara (hawa) kana kaca tuluy ngaliwatan cai.{{fact}} Kaayaan ieu disebut pangbéngkokan cahayacahya atawa [[réfraksi cahaya|réfraksi cahya]].{{fact}} Hal ieu kajadian alatan cahayacahya gerak leuwih gancang dina medium anu kurang padet (mundel).{{fact}} Tapi cahayacahya anu datang kalawan sudut 90 darajat (ajeg lempeng) ngaliwatan médium anu béda henteu diréfraksi.{{fact}} Conto réfraksi dina hal sapopoé nyaéta kawas dina kasus sedotan inuman anu katempo béngkok sarta leuwih badag dina jero [[cai]], atawa dina kasus dasar balong nu katempo leuwih déét batan jero sabenerna.{{fact}}
 
== Pantulan cahayacahya gumantung kana rupa beungeut pamantul ==
Bayangan bisa ditempo dina jero eunteung alatan aya pantulan cahayacahya.{{fact}} Pantulan cahayacahya éta leuwih alus sarta ''teratur'' dina '''beungeut''' pamantul anu rata.{{fact}} Pantulan cahayacahya rada surem dina ''beungeut'' pamantul anu henteu rata.{{fact}} Eunteung sarta ''beungeut'' cai anu hérang sarta tenang mangrupa pamantul cahayacahya anu alus.{{fact}} Hal ieu ngajadikeun urang bisa nempo beungeut sarta awak urang dina jero eunteung.{{fact}}
 
=== Pakakas-pakakas anu boga fungsi dumasar prinsip réfraksi cahayacahya nyaéta: ===
# [[Suryakanta]]
# [[Mikroskop]]
Baris ka-20:
# [[Toropong]]
 
== Warna-warna dina cahayacahya panonpoé ==
CahayaCahya bodas [[panonpoé]] diwangun ku tujuh [[warna]] dasar nyaéta:
# [[Beureum]]
# [[Jingga]]
Baris ka-30:
# [[Wungu]]
 
Lamun tujuh warna ieu pagalo, cahayacahya [[bodas]] baris dihasilkeun.{{fact}} Warna-warna dina cahayacahya bodas panonpoé bisa dipisah-pisah ku ngagunakeun [[prisma]] ngajadi sakumpulan warna nu sinambung.{{fact}} Sakumpulan warna nu sinambung ieu dipikawanoh minangka [[spéktrum cahaya|spéktrum cahya]] sedengkeun pamisahan cahayacahya bodas kana spéktrum ieu dipikawanoh minangka difraksi cahayacahya.{{fact}} [[Katumbiri]] nyaéta conto spéktrum anu kabentuk sacara alamiah. Katumbiri kabentuk saréngsé [[hujan]], sabot cahayacahya panonpoé diréfraksi ku tetesan [[cai]] hujan.{{fact}} Tetesan cai hujan éta lumaku minangka prisma anu misah-misah cahayacahya panonpoé jadi tujuh warna.{{fact}}
 
== Pamisahan cahayacahya bodas panonpoé ==
Spéktrum warna kabentuk alatan cahayacahya anu béda warna karéfraksi dina sudut anu béda.{{fact}} CahayaCahya wungu karéfraksi kalawan sudut panggedéna.{{fact}} CahayaCahya beureum karéfraksi kalawan sudut pangleutikna. Warna-warna spéktrum kasebut digabungkan deui pikeun ngahasilkeun cahayacahya bodas kalawan ngagunakeun dua prisma.{{fact}}
 
== Téori ngeunaan cahayacahya ==
 
=== Téori abad ke-10 ===
élmuwan [[Abu Ali Hasan Ibn Al-haitham]] (965 - kira 1040), nu dipikawanoh ogé salaku Alhazen, ngamekarkeun téori anu ngécéskeun penglihatan, ngagunakeun géometri sarta anatomi.{{fact}} Téori éta nganyatakeun yén saban titik dina wewengkon anu kasinaran cahayacahya, ngaluarkeun sinar cahayacahya ka sagala arah, tapi ngan hiji sinar ti saban titik éta anu asup ka panon sacara ajeg lempeng anu bisa ditempo.{{fact}} CahayaCahya séjén anu keuna panon henteu sacara ajeg lempeng henteu bisa katempo.{{fact}} Manéhna ngagunakeun kaméra liang jarum contona, anu mintonkeun hiji bayangan tibalik.{{fact}} Alhazen nganggap yén sinar cahayacahya nyaéta kumpulan partikel leutik anu usik dina [[laju]] nu tangtu.{{fact}} Manéhna ogé ngamekarkeun tééori [[Ptolemy]] ngeunaan réfraksi cahayacahya tapi usaha Alhazen henteu dipikawanoh di Éropa nepi ka dina ahir abad ka-16.{{fact}}
 
=== Téori [[partikel]] ===
[[Isaac Newton]] nganyatakeun dina ''Hypothesis of Light'' dina taun [[1675]] yén cahayacahya diwangun ku partikel lembut (''corpuscles'') anu mancar ka sakabéh arah ti asalna.{{fact}} Téori ieu bisa dipaké pikeun ngajelaskeun [[pantulan]] cahayacahya, tapi ngan bisa ngajelaskeun [[pembiasan]] kalawan nganggap rambatan cahayacahya jadi leuwih gancang sabot ngasupan [[médium]] anu padet tumpat alatan daya tarik [[gravitasi]] leuwih kuat.{{fact}}
 
=== Téori [[gelombang]] ===
[[Christiaan Huygens]] nganyatakeun dina [[abad]] ke-17 yén cahayacahya nu mancar ka sakabéh arah minangka ciri-ciri [[gelombang]]. {{fact}}Tetempoan ieu ngagantikeun téori partikel lembut.{{fact}} Hal ieu dilantarankeun ku alatan gelombang henteu diganggu ku gravitasi, sarta gelombang jadi leuwih laun sabot ngasupan médium anu leuwih padet.{{fact}} Téori gelombang ieu nganyatakeun yén gelombang cahayacahya baris silih ganggu (interférensi) jeung gelombang cahayacahya anu séjén kawas gelombang [[sora]] (kawas anu disebut ku [[Thomas Young]] dina [[abad]] ka-18), sarta cahayacahya bisa [[polarisasi|dipolarisasikeun]].{{fact}} Kakurang téori ieu téh gelombang cahayacahya jiga gelombang sora, merlukeun médium pikeun ngarambat. Hiji hipotésis anu disebut [[luminiferous aether]] geus diusulkan, tapi hipotésis éta henteu disatujuan.{{fact}}
 
=== Téori [[éléktromagnétik]] ===
Dina taun 1845 Faraday manggihan yén sudut polarisasi ti hiji sinar cahayacahya sabot sinar kasebut asup ngaliwatan material pamolarisasi bisa dirobah ku médan magnét.{{fact}} Ieu téh bukti kahiji lamun cahayacahya pakuat-pakait jeung éléktromagnétisme.{{fact}} Faraday ngusulkeun dina taun 1847 yén cahayacahya nyaéta gelombang éléktromagnétik nu boga [[frékuénsi]] luhur anu bisa ngarambat sanajan euweuh médium.{{fact}}
 
Téori ieu diusulkan ku [[James Clerk Maxwell]] dina ahir [[abad ka-19]], sarta nyebutkeun yén gelombang cahayacahya nyaéta gelombang éléktromagnétik ku kituna henteu merlukeun médium pikeun ngarambat. Tapi téori [[rélativitas husus]] ngagantikeun anggapan ieu. Téori éléktromagnétik némbongkeun yén sinar kasat mata mangrupa bagian tina spéktrum éléktromagnétik. Téknologi pancaran radio diciptakeun dumasar kana téori ieu sarta masih dipaké.
 
[[Laju]] cahayacahya anu konstan dumasar kana persamaan Maxwell lalawanan jeung hukum-hukum mékanika gerak anu geus aya saprak jaman Galiléo, anu nganyatakeun yén sagala rupa laju nyaéta relatif ka nu nempo. Jawaban pikeun kontradiksi ieu satuluyna kapanggih ku [[Albert Einstein]].
 
=== Téori [[Kuantum]] ===
Téori ieu dimimitian dina abad ka-19 ku [[Max Planck]], anu nganyatakeun dina taun [[1900]] yén sinar cahayacahya diwangun ku paket ([[kuantum]]) tanaga anu dipikawanoh salaku [[foton]]. [[Hadiah Nobel]] dina widang [[fisika]] dibikeun ka Planck minangka pangajén dina taun [[1918]] pikeun gawéna nimukeun [[téori kuantum]], sanajan manéhna téh lain jelema anu kahiji ngawanohkeun prinsip dasar partikel cahayacahya.
 
=== Téori Dualitas partikel-gelombang ===
Téori ieu ngagabungkeun tilu téori anu saméméhna, sarta nganyatakeun yén cahayacahya nyaéta partikel ogé gelombang. Ieu téh téori modéren anu ngécéskeun sipat-sipat cahayacahya, ogé sipat-sipat partikel sacara umum. Téori ieu mimiti dijelaskeun ku [[Albert Einstein]] dina awal abad ka-20, dumasar kana karya tulisna ngeunaan [[éfék fotolistrik]], sarta hasil panalungtikan Planck. Einstein némbongkeun yén énergi hiji foton sabanding jeung [[frékuénsi]]na. Leuwih umum deui, téori kasebut ngécéskeun yén sakabéh barang miboga sipat partikel sarta gelombang, sarta sagala rupa percoaban (ékspérimen) bisa dilakonan pikeun ngabuktikeunana. Sipat partikel bisa leuwih gampang katempo lamun hiji obyék miboga [[massa]] anu badag.
 
Dina taun 1924 ékspérimen nu dilakukeun ku [[Louis de Broglie]] némbongkeun [[éléktron]] ogé miboga sipat dualitas partikel-gelombang. Einstein meunangkeun pangajén Nobel dina taun 1921 dumasar karyana ngeunaan dualitas partikel-gelombang dina foton, sarta de Broglie nuturkeun tapak-lacakna menunagkeun pangajén Nobel dina taun 1929 pikeun panalungtikan partikel-partikel anu séjén.
 
== Panjang gelombang cahayacahya katémbong ==
CahayaCahya katémbong mangrupa bagian tina spéktrum gelombang éléktromagnétik anu miboga [[panjang gelombang]] antara leuwih kurang 400 [[nanométer]] (''nm'') nepi ka 800 nm (dina [[udara]]).
 
=== Rumus laju-cahayacahya ===
:<math>v = \lambda f</math>,
 
di mana ''λ'' nyaéta panjang gelombang, ''f'' nyaéta frékuénsi, ''v'' nyaéta laju cahayacahya. Lamun cahayacahya ngarambat dina jero rohangan hapa, jadi ''v'' = ''c'', antukna
 
:<math>c = \lambda f</math>,
 
di mana ''c'' nyaéta laju cahayacahya. Urang kaci ngajelaskeun ''v'' minangka
 
:<math>v = \frac{c}{n}</math>
 
di mana ''n'' nyaéta konstanta ([[indéks bias]]) anu mana nyaéta sipat materi anu diliwatan ku cahayacahya.
 
=== Parobahan dina laju cahayacahya ===
Kabéh cahayacahya usik dina laju anu katepi (kahingga). Sanajan hiji jalma ngimeutan yén laju cahayacahya nyaéta ''c'', [[laju cahaya|laju cahya]] dina rohangan hapa, nyaéta ''c'' = 299,792,458 [[méter]] pér [[detik]] (186,282.397 [[mil]] pér detik); tapi, lamun cahayacahya ngaliwatan obyék anu bisa ditembus cahayacahya kawas hawa, cai jeung kaca, lajuna ngurangan, sarta cahayacahya kasebut ngarandapan [[pembiasan]]. Nyaéta ''n''=1 dina rohangan hapa sarta ''n''>1 dina jero médium séjén.
 
=== Sajarah ukar-ukur laju cahayacahya ===
 
Laju cahayacahya geus mindeng diukur ku ahli fisika. Ukar-ukur munggaran anu pangalusna geus dipigawé ku [[Olaus Roemer]] (ahli fisika Denmark), dina taun [[1676]]. Manéhna nyiptakeun tata cara ngukur laju cahayacahya. Manéhna ngimeutan sarta nyatet gerak planét [[Saturnus]] sarta salah sahiji [[satelit alam|bulanna]] kalawan ngagunakeun [[teleskop]]. Roomer nimukeun yén bulan kasebut ngorbit Saturnus sakali saban 42 1/2 [[jam]]. Masalahna nyaéta lamun Bumi jeung Saturnus pajauh, puteran orbit bulan kasebut katempo nambahan. Ieu ngabuktikeun yén cahayacahya merlukeun waktu leuwih lila pikeun nepi ka Bumi. Ku cara ieu laju cahayacahya bisa diitung kalawan nganalisa jarak antar planét dina mangsa-mangsa nu tangtu. Roemer meunangkeun angka laju cahayacahya sagedé 227,000 [[kilométer]] pér detik.
 
[[Mikel Giovanno Tupan]] ngagunakeun [[eunteung]] nu muter pikeun ngukur [[waktu]] anu diperlukeun cahayacahya pikeun bulak-balik ti Gunung Wilson ka Gunung San Antonio di [[California]]. Ukar-ukur nu jitu ngahasilkeun laju 299,796 kilométer/detik. Dina pamakéan sapopoé, angka ieu dibuleudkeun jadi 300,000 kilométer/detik.
 
== Kelir jeung panjang gelombang ==
Panjang gelombang anu béda-béda ditarjamahkeun ku otak manusa salaku [[warna]], kalawan [[beureum]] nyaéta panjang gelombang pangpanjangna (frékuénsi pangpondokna) nepi ka [[wungu]] kalawan panjang gelombang pangpondokna (frékuénsi pangluhurna). CahayaCahya kalawan frékuénsi di sahandapeun 400&nbsp;nm sarta saluhureun 700&nbsp;nm henteu bisa katempo ku manusa. CahayaCahya disebut sinar[[ultraviolét]] dina wates frékuénsi luhur sarta [[infrabeureum]] (IR atawa infrared) dina wates frékuénsi pondok. Sanajan manusa henteu bisa nempo sinar infrabeureum, kulit manusa bisa ngarasakeunana dina wangun panas. Aya ogé kaméra anu bisa nyerek sinar Infrabeureum sarta ngarobahna jadi sinar katémbong. Kaméra kawas ieu disebut ''[[night vision camera]]''.
 
Radiasi ultaviolét henteu dirasakan samasakali ku manusa kajaba lamun kakeunaan dina jangka waktu anu lila, hal ieu bisa ngabalukarkeun kulit kabeuleum sarta [[kanker kulit]]. Sawatara sato kawas [[nyiruan]] bisa nempo sinar ultraviolét, sedengkeun sato-sato séjénna kawas [[oray]] Viper bisa ngarasakeun IR ku alat husus.
 
== Ngukur cahayacahya ==
Di handap ieu aya daptar kuantitas anu dipaké pikeun ngukur cahayacahya
 
* [[tingkat caang]] (atawa suhu)
Baris ka-99:
* inténsitas luminasi ([[hijian]] [[SI]]: [[candela]])
 
== Sumber cahayacahya ==
* Radiasi panas (radiasi [[barang hideung]])
** [[lampu]]
** [[panonpoé]]
** partikel padet nu cahayaancahyaan dina suhu luhur (tempo [[seuneu]])
* émisi spéktral atomik
** [[laser]] sarta [[maser]]