|
* Sinkronis jeung diakronis -- Ulikan basa sinkronis patali jeung wangun dina hiji kajadian; ulikan diakronis ngawengku sajarah basa (grup) sarta parobahan strukturalna sapanjang waktu.
{{tarjamahkeun|Inggris}} ▼* Téoritis jeung terapan -- Linguistik Teoritis paduli kana carangka pikeun ngagambarkeun basa sarta teori individual ngeunaan aspék universal tina basa; lingusitik terapan nerapkeun teori ieu ka widang séjén.
* Kontékstual jeung indepénden -- Linguistik disawang gumantung kana kumaha basa pakait jeung dunya sabudeureunana: fungsi sosial na, kumaha éta diakuisisi, kumaha éta diproduksi sarta dirasa. Linguistik Independen nimbang-nimbang basa pikeun tujuan manusa sacara individu, iwal ''externalities'' anu nyambung jeung hiji basa. Istilah pikeun dikotomi ieu lain pohara mapan -- Encyclopædia Britannica ngagunakeun macrolinguistics sarta microlinguistics minangka gantina.
Kalawan dikotomi ieu, sarjana anu ngageronyebut diri maranéhananadirina ngan ahli basa atawa ahli basa teoritis hungkul, kalawan tanpa kualifikasi leuwih tuluydeui, condong pikeun perduli ka independen, linguistik sinkronis anu teoritis, nyaéta ngaku ayana sabot inti [ti] disiplin [élmu].
Pamariksaan Élmu basa diudag ku sagala rupa macem spesialis, anu henteu kaci kabéh nyaéta di/dalam jangji-pasini harmonis; minangka Russ aparat peluas kalawan cemerlang taruh éta:
▲{{tarjamahkeun|Inggris}}
"Linguistik nyaéta bisa dibantah kalolobaan jeung sumanget ngayakeun perlombaan properti di dunya akademis. Éta direndam jeung getih [ti] penyair, ahli teologi, ahli filsafat, ahli basa-basa, psikolog, ahli biologi, sarta ahli saraf, babarengan kalawan naon ogé ogé [] getih meureun jadi ngaluarkeun ahli tatabahasa." 1
•
[édit] Widang linguistik téoritis
Linguistik Teoritis mindeng dibagi jadi sajumlah wewengkon terpisah, pikeun dipelajari kurang leuwih kalawan bébas. Divisi/pembagian katut nyaéta ayeuna ieu sacara lega diaku ayana:
• Fonétik, panalungtikan [ti] sada béda anu dipekerjakan melintasi kabéh basa manusa;
• Fonologi, panalungtikan [ti] pola [ti] hiji sada basic basa;
• Morfologi, panalungtikan [ti] struktur [ti] kecap internal;
• Sintaksis, panalungtikan [ti] kumaha kecap ngahiji pikeun nyieun kalimah tata basa
• Semantik, panalungtikan [ti] harti ti kecap (élmu semantik nyambung kalawan kamus), sarta kumaha ieu ngahiji pikeun nyieun harti [ti] kalimah;
• Stilistik, panalungtikan [ti] gaya di/dalam basa;
• Pragmatik, panalungtikan [ti] kumaha omongan dipaké (sacara harafiah, sacara kiasan, atawa lamun henteu) di/dalam tindakan komunikatif;
Harti independen [ti] saban wewengkon ieu henteu sacara universal diaku ayana, kumaha ogé, sarta ampir kabéh ahli basa baris sapuk yén divisi/pembagian tumpang-tindih kalawan pinuh tinimbangan. Sanajan kitu, saban subarea miboga konsép inti anu mantuan perkembangan significan henteu pamariksaan sarta panalungtikan ilmiah.
[édit] Linguistik diakronis
Sedengkeun inti [ti] linguistik teoritis perduli ka diajar basa dina/di saurang titik nu tangtu dina waktuna (biasana kado), linguistik diachronic menguji kumaha parobahan basa ngaliwatan waktu, sakapeung salila berabad-abad. Linguistik Bersejarah ngarasakeun kadua hiji sajarah beunghar (panalungtikan [ti] linguistik tumuwuh ti linguistik bersejarah) sarta hiji dasar teoritis anu kuat pikeun diajar ti parobahan basa.
Di/dalam universitas Amérika, perspektif bukan-bersejarah nampak pikeun meunang. Réa kelas linguistik panganteur, contona, panutup bersejarah linguistik ngan sepintas tuluy. Pergeseran dina fokus ka/pada hiji perspektif bukan-bersejarah mitembeyan kalawan Saussure sarta jadi utama kalawan Noam Chomsky.
Perspektif anu Kalawan teges bersejarah ngawengku linguistik bersejarah-komparatif sarta élmu asalkata.
[édit] Linguistik terapan
Sedengkeun linguistik teoritis perduli ka timuan sarta ngagambarkeun kaayaan umum duanana, nyaéta di jero basa sarta di antara kabéh basa, minangka jumplukan, nerapkeun linguistik nyokot/menangani hasilna [ti] penemuan éta sarta nerapkeun maranéhanana ka wewengkon séjén. Linguistik anu Biasana dilarapkeun ngarujuk dina pamakéan panalungtikan élmu basa di/dalam basa mengajar, tapi linguistik dipaké di/dalam wewengkon séjén, ogé. Sintesa sora sarta Ngawanohan omongan (speech recognition), contona, ngagunakeun pangaweruh élmu basa pikeun nyadiakeun sora hubung ka komputer.
[édit] Linguistik kontékstual
Linguistik Kaasup/tergantung nyaéta dunya di mana linguistik éta silih nyambung kalawan disiplin akademis anu séjén. Sedengkeun inti teoritis linguistik diajar basa pikeun sake;tujuan milik maranéhanana sorangan, wewengkon inder-disciplinary élmu basa nimbang-nimbang kumaha basa silih nyambung kalawan belahan dunya séjénna. Tapi anu cukup gumantung luhur/ketika memandang-dunia maranéhanana.
Sociolinguistics, linguistik antropologi, sarta antropologi élmu basa nyaéta di mana élmu-élmu sosial anu nimbang-nimbang balaréa minangka gembleng sarta linguistik silih nyambung.
Analisa ceramah Kritis nyaéta di mana retorik sarta filosofi silih nyambung kalawan linguistik.
Psycholinguistics sarta neurolinguistics nyaéta di mana élmu médis papanggih linguistik.
Wewengkon menyeberang-teratur Séjén linguistik ngawengku akuisisi basa, linguistik evolusiner, linguistik stratificational, sarta élmu pangaweruh kognitif.
[édit] Speaker/pembicara Individual, komunitas basa, sarta universals élmu basa
Ahli basa ogé béda di/dalam kumaha rubak segerombol para pamaké basa maranéhanana diajar. Sawatara nalungtik hiji basa atawa pengembangan basa speaker/pembicara dibikeun di/dalam detil badag. Sawatara basa panalungtikan nyigeung ka/pada hiji komunitas biantara/ucapan gembleng, kawas basa ti kabéh éta anu ngomong basa Inggris hideung basa wewengkon. Anu séjénna mecakan pikeun manggihan universals élmu basa anu nerapkeun, dina/di sawatara level abstrak, nepi ka kabéh para pamaké [ti] basa manusa di mana-mana. Proyek pandeuri anu ieu [nyaéta] pangkawéntarna memberitahukan ku Noam Chomsky, sarta éta metot perhatian réa jelema di/dalam psycholinguistics sarta élmu pangaweruh kognitif. Éta dipikirkan yén universals di/dalam basa manusa bisa ngungkabkeun penglihatan mendalam penting ka dina universals ngeunaan pikiran manusa.
[édit] Uraian sarta resep ubar
Kalolobaan pagawéan ayeuna ieu ngalakonan di handapeun ngaran "linguistik" nyaéta sacara murni deskriptif; ahli basa néangan pikeun memperjelas sipat alami basa tanpa ngaliwatkeun tinimbangan peunteun atawa usaha ka/pada bagan mangsa hareup arah basa. Sanajan kitu, aya réa para profésional sarta amatir ogé nangtukeun pisahkan jeung gurat basa, nyekel/menahan hiji standar nu tangtu usaha pikeun kabéh pikeun miluan.
Sedengkeun prescriptivists meureun hayang pikeun mengesankan naon maranéhanana ngarasa minangka "pamakéan salah", descriptivists néangan pikeun néangan akar [ti] sawatara pamakéan; maranéhanana kaci ngagambarkeun éta sacara basajan minangka "idiosyncratic", atawa maranéhanana bisa manggihan hiji keteraturan yén prescriptivists henteu resep alatan éta téh sugan anyar teuing atawa ti hiji dialek maranéhanana henteu berkenan.
[édit] Biantara/ucapan (me)lawan nulis
Pagawéan ahli basa anu pang jaman ieu di handapeun asumsi yén basa lisan nyaéta leuwih fundaméntal, sarta jeung kitu leuwih penting pikeun diajar, dibandingkeun penulisan. Alesan pikeun panempo ieu ngawengku:
• Biantara/ucapan kasampak jadi manusa universal, sedengkeun aya sarta [nyaéta] réa kultur anu kakurangan komunikasi ditulis;
• Jelema diajar pikeun ngomong sarta memproses basa lisan leuwih gampang sarta leuwih geura-giru ti penulisan;
• Sajumlah para ilmuwan kognitif boga pamadegan yén otak miboga hiji bawaan "modul basa", pangaweruh ti nyaéta dipikirkan pikeun datang leuwih ti diajar biantara/ucapan dibandingkeun penulisan.
Tangtu waé, ahli basa sapuk yén yén panalungtikan [ti] basa ditulis meureun jadi méré mangpaat sarta berharga. Pikeun panalungtikan élmu basa anu ngagunakeun padika [ti] linguistik jumlah/ kitab hukum sarta linguistik komputasi, basa ditulis nyaéta mindeng laér leuwih nyenangkeun pikeun pemrosesan badag sajumlah [ti] data élmu basa. Jumlah/ kitab hukum Badag [ti] basa lisan nyaéta hésé pikeun nyiptakeun sarta kalawan teuas pikeun manggihan.
Deui ogé, panalungtikan [ti] sistem penulisan diri maranéhanana murag di handapeun panangtayungan linguistik.
[édit] Wewengkon Panalungtikan [ti] linguistik
élmu fonetik, élmu sora, sintaksis, élmu semantik, pragmatics, élmu asalkata, studi wangun sajarah sarta artikata, lexicography, linguistik teoritis, linguistik bersejarah-komparatif sarta linguistik deskriptif, élmu wangun awak élmu basa, linguistik komputasi, linguistik jumlah/ kitab hukum, semiotics.
[édit] Panalungtikan élmu basa anu Inter-disiplin
nerapkeun linguistik, linguistik bersejarah, ortografi, sistem penulisan, komparatif linguistik, pemecahan tulisan rusiah, pemecahan/penguraian, sociolinguistics, analisa ceramah kritis, psycholinguistics, akuisisi basa, linguistik evolusiner, linguistik antropologi, linguistik stratificational, linguistik teks, élmu pangaweruh kognitif, neurolinguistics, sarta di/dalam linguistik komputasi aya pamahaman basa alami, ngawanohan omongan (speech recognition), pengenal pembicara (pengesahan), sintesa sora, sarta leuwih sacara umum, pemrosesan biantara/ucapan
[édit] Ahli basa sarta sakola Penting mikir
Sarjana Mimiti [ti] linguistik ngawengku Jakob Grimm, anu mikiran prinsip [ti] pergeseran nyambung kalawan konsonan di/dalam pengucapan kecap-kecap dipikawanoh minangka Grimm hukum dina warsih 1822, Karl Verner, anu manggihan Verner hukum, Agustus Schleicher anu nyiptakeun "Stammbaumtheorie" sarta Johannes Schmidt anu ngembangkeun "Wellentheorie" ("modél lambak") dina warsih 1872. Ferdinand de Saussure nyaéta pangadeg [ti] linguistik struktural modern. Noam Chomsky formal modél [ti] basa, tatabahasa transformational-generative, dikembangkan di handapeun pangaruh [ti] guru na Zellig Harris, Saha téa dina gilirannya enyaan mangaruhan ku Leonard Bloomfield, [nyaéta] dominan ti 1960-an.
Ahli basa sarta sakola penting anu Séjén ngawengku Michael Halliday, tatabahasa fungsional anu sistemik diudag sacara lega di U.K., Kanada, Australia, Cina, sarta Jepang; Dell Hymes, anu ngembangkeun hiji pendekatan pragmatis disebut etnografi [ti] pernyataan; George Lakoff, Len Talmy, sarta Ronald Langacker, Saha téa pelopor di/dalam linguistik kognitif; Charles Fillmore sarta Adele Goldberg, Saha téa nyambung kalawan tatabahasa konstruksi; sarta ahli basa ngembangkeun sawatara variasi naon maranéhanana sebut minangka tatabahasa fungsional, ngawengku Talmy Givon sarta van Robert Valin, Jr..
[édit] Representasi [ti] biantara/ucapan
• Alfabet berkenaan élmu fonetik anu Internasional (IPA), hiji sistem dipaké pikeun mencatat sarta ngalakonan reproduksi sada [ti] biantara/ucapan manusa.
• SAMPA, hiji transkripsi ASCII-ONLY pikeun IPA dipaké ku sawatara pengarang. Tempo ogé http://www.phon.ucl.ac.uk/rumah/sampa/home.htm
[édit] Konsepsi Leuwih heureut "linguistik"
"Linguistik" sarta "ahli basa" henteu kaci sok dimaksud pikeun nerapkeun minangka kalawan lega minangka di luhur. Di/dalam sawatara konteks, definisi pangalusna meureun waé "naon dipelajari dina saurang Departemen [ti] linguistik universitas tipikal", sarta "jelema nyaéta saurang profesor dina hal hiji Departemen." Linguistik dina rarasaan heureut anu ieu biasana henteu ngarujuk dina [anu] diajar pikeun ngomong basa kosta (kajaba sapanjang ieu bantu ka arah modél formal kerajinan basa.) Éta henteu ngawengku analisa patula-patali kesusasteraan. Ngan sakapeung naha éta ngawengku diajar ti hal kawas kiasan. Éta meureun henteu [lumaku pikeun/meminta ka] éta kalibet dina kawas usaha nangtukeun kawas kapanggih di/dalam Strunk sarta bodas unsur-unsur [ti] gaya; "ahli basa" biasana néangan pikeun mempelajari jelema naon ngalakonan, henteu naon maranéhanana kudu ngalakonan. Jelema meureun bisa boga pamadegan pikeun hiji lila samentara ngeunaan who are sarta saha lain hiji "ahli basa".
[édit] Témpo ogé
• Ahli basa Daptar
• Sajarah linguistik
• Jejer dasar linguistik, hiji halaman dirarancang pikeun mengorganisir informasi ngeunaan linguistik di luhur/terhadap Wikipedia
• Daptar jejer linguistik
• Filologi, ulikan téks kuna jeung basana.
• Strukturalisme
* Téoritis jeung terapan -- Theoretical linguistics is concerned with frameworks for describing individual languages and theories about universal aspects of language; applied lingusitics applies these theories to other fields.
| 