Big Bang

Pikeun kagunaan séjén, tempo Big Bang (disambiguasi).

Dina kosmologi fisik, Big Bang (Beledug Rongkah) mangrupa salah sahiji téori élmu pangaweruh anu ngécéskeun mekarna sarta wangun munggaran jagat raya. Téori ieu nganyatakeun yén jagat raya ieu kabentuk ku hiji bitu rongkah anu lumangsung kira-kira 13.700 juta taun ka tukang. Bitu ieu ngutahkeun materi dina jumlah nu pohara réa ka sagala juru jagat raya. Materi-materi ieu anu saterusna ngeusian jagat raya kiwari dina wangun béntang, planét, kebul kosmik, asteroid/météor, énergi, sarta partikel séjénna di jagat raya ieu.

Numutkeun téori Big Bang, jagat raya muncul tina kaayaan nu kacida padet tur panas. Ti harita, jagat raya ngagedéan luyu jeung tambahna waktu, sarta miboga galaksi-galaksi dina sajeroeunnana.

Para élmuwan ogé percaya yén Big Bang ngawangun sistem surya mandala. Ideu séntral tina téori ieu téh nyaéta téori rélativitas umum bisa digabungkeun jeung hasil pangimeutan dina skala badag dina usikna hiji galaksi ti galaksi lianna, sarta norah yén hiji waktu jagat raya baris balik kana kaayaan munggaran atawa terus mekar. Balukar tina Téori Big Bang nyaéta dina mangsa ka tukang alam samesta boga suhu anu jauh leuwih panas sarta karapetan anu leuwih gedé.

Big-bang sarta jagat raya anu mekar

Dina taun 1929 Astronom Amérika Sarikat, Edwin Hubble ngalakukeun observasi (pangimeutan) sarta nempo galaksi anu jauh jeung usik sok ngajauhan urang kalawan laju anu gancang. Manéhna ogé nempo yén jarak antara galaksi-galaksi nambahan saban waktu. Timuan Hubble ieu némbongkeun yén jagat raya urang samasakali henteu statis (tetep) kawas anu dipercaya saacanna, tapi usik jeung mekar. Hal ieu ngabalukarkeun hiji torahan yén jagat raya dimimitian ku hiji bitu nu pohara rongkah dina hiji waktu dina mangsa baheula anu dingaranan Bitu Rongkah (Big Bang).

Dina waktu harita, jagat raya mibanda ukuran enol, sarta aya dina karapetan jeung panas nu taya hinggana; saterusna bitu jeung mekar kalayan laju anu henteu laun teuing (nu bisa ngabalukarkeun ngariut), atawa gancang teuing (nu ngajadikeun rohang kosong). Sarta sageus éta, kurang leuwih jutaan taun saterusna, jagat raya terus mekar tanpa kajadian-kajadian séjén naon ogé. Jagat raya kabéhna baris terus mekar sarta niisan.

JAgat raya mekar kalawan laju 5%-10% pér sarébu juta taun. Jagat raya baris mekar terus, tapi kalawan laju anu beuki laun, jeung beuki laun, sanajan henteu bener-bener ngahontal enol. Sanajan upamana jagat raya kontraksi, ieu moal lumangsung sahenteuna pikeun sawatara milyar taun ka hareup.

Sagala rupa énergi anu aya di jagat raya ieu lamun disusud nyaéta asalna tina énergi Big Bang, nyaéta énergi dina waktu panyiptaan. Jumlah total sakumna énergi di alam samesta ieu téh pas enol.