Révisi nurutkeun 10 Nopémber 2011 06.55 édit HerculeBot (obrolan \| kontribusi) 703 suntingan m r2.7.1) (bot Nambih: hr:Aldehidi ← Éditan saméméhna		Révisi nurutkeun 29 Nopémber 2011 17.26 édit bolaykeun Xqbot (obrolan \| kontribusi) 17.500 suntingan m r2.7.2) (bot Nambih: tt:Альдегидлар Ngarobih: fi:Aldehydit; kosmetik perubahan Éditan salajengna →
Baris ka-1: '''Aldehida''' ngandung harti [[gugus fungsi]] nu diwangun ku hiji [[gugus karbonil]] [[terminal]]/tungtung, atawa hiji sanyawaan nu ngandung gugus karbonil terminal. [[~~image~~Gambar:aldehyde.png\|thumb\|100px\|Gugus fungsi aldehida, -R ngawakilan rantay [[karbon]].]] == Struktur == Gugus fungsi aldehida nyaéta hiji gugus karbonil nu kabeungkeut kana hiji [[atom]] [[hidrogén]] jeung hiji atom karbon. === Karbon ~~α~~α & hidrogén ~~α~~α === Karbon ~~α~~α (alfa) hartina karbon nu meungkeut sacara langsung karbon na gugus karbonil, sedengkeun hidrogén ~~α~~α hartina atom hidrogén nu kabeungkeut ku karbon ~~α~~α. Hidrogén ~~α~~α mibanda [[pKa]] 20. === Gugus karbonil === Molekul séjén nu ngandung [[gugus karbonil]], nyaéta * [[Keton]] * [[Asam karboksilat]] == [[Tata ngaran]] == Aldehida dingaranan ku [[tata ngaran IUPAC]] ku jalan ngaganti ahiran ''-a'' ku ''-al'' dina [[alkana]] indungna. <!-- Baris ka-22: When a -CHO group is attached to a ring, the suffix -carbaldehyde is used. Thus, C<sub>6</sub>H<sub>11</sub>-CHO is known as cyclohexanecarbaldehyde. The name [[benzaldehyde]] is used as the root for aldehydes derived from [[benzene]]. --> == Pasipatan fisik == Gugus karbonil sipatna [[molekul polar\|polar]]. == Kimia == === Nyieun === Aya tilu métode utama pikeun nyieun aldehida: * [[réaksi kimia\|ngaréaksikeun]] [[Alkohol#Alkohol primér\|alkohol primér]] jeung [[agén pangoksidasi]], Baris ka-32: * ngaréduksi [[éster]] ku [[DIBAL-H]]. Cara utama sintésisna nyaéta ku [[oksidasi]] alkohol primér. Di laboratorium, ieu bisa kahontal ku cara manaskeun alkohol nu dicampur jeung réagen kromium (VI), leyuran asam [[kalium bikromat]], nu di[[réduksi]] jadi Cr<sup>3+</sup> héjo nalika rékasina. [[Bikromat]] leuwihna bakal ngoksidasi aldehida jadi [[asam karboksilat]], so either the aldehyde is [[distillation\|distilled]] out as it forms (if [[~~Vapor_pressure~~Vapor pressure\|volatile]]), or milder methods such as [[pyridinium chlorochromate\|PCC]] oxidation or [[Swern oxidation]] are used. The equation is shown below with [[propan-1-ol]] being oxidised to form propanal. CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>OH ~~—→~~—→ CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CHO Prosés nu sarua dina réaksi nyieun [[péntanal]] tina [[péntan-1-ol]] digambarkeun di handap. [[~~image~~Gambar:alcohol_aldehyde.png]] === Réaksi umum === * aldehida + [[alkohol]] + [[asam]] atawau [[basa]] ~~—→~~—→ [[hémiasetal]] * hémiasetal + alkohol + [[katalis asam]] ~~—→~~—→ [[asetal]] + cai :Hémiasetal basajan biasana teu stabil, najan nu siklik kayaning [[glukosa]] mah aya. Asetal mah stabil, tapi mun lingkunganana asam bakal balik deui jadi aldehida. Baris ka-52: * Nyampurkeun aldehida jeung [[hidrazin]] bakal ngaréduksi beungkeut C=O jadi CH<sub>2</sub> ''via'' [[réaksi Wolff-Kishner]]. === [[Adisi nukléofilik]] === # aldehida + [[nukléofil]] ~~—→~~—→ [[sanyawa adisi karbonil tétrahédral]] #* aldehida + [[amonia]] atawa [[amina primér]] ~~—→~~—→ [[sanyawa adisi karbonil tétrahédral]] #** [[sanyawa adisi karbonil tétrahédral]] + [[asam]] (katalis) ~~—→~~—→ [[imina]] + [[cai]] === [[Tautomérisme keto-énol]] === Kasatimbangan [[tautomér]] keto jeung énol dikatalisan ku asam. === Oksidasi & Réduksi === * Aldehida dioksidasi jadi [[asam karboksilat]]. * Aldehida diréduksi jadi [[alkohol primér]]. == Conto aldehida == * [[Métanal]] ([[Formaldehida]]) * [[Étanal]] ([[Asetaldehida]]) Baris ka-72: * [[Glukosa]] == Tempo ogé == * [[Keton]] [[~~Category~~Kategori:Aldehida]] [[ar:ألدهيد]] Baris ka-90: [[et:Aldehüüdid]] [[fa:آلدهید]] [[fi:~~Aldehydi~~Aldehydit]] [[fo:Aldehyd]] [[fr:Aldéhyde]] Baris ka-125: [[th:แอลดีไฮด์]] [[tr:Aldehitler]] [[tt:Альдегидлар]] [[uk:Альдегіди]] [[vi:Anđêhít]]

Aldehida: Béda antarrépisi