Mandala: Béda antarrépisi

'''Mandala''' ([[Aksara Sunda|Aks. Sunda:]]ᮙᮔ᮪ᮓᮜ)asalna tina [[basa Sansekerta]] (मण्डल) nu hartina nya éta ''lingkaran''. Mandala di dieu ogé artina ''puseur'' jeung nu ''ngurilingan''. Mandala nya éta [[dunya]] puseur, wilayahna nu watesna jelas kadefinisikeun. <ref name="buku"> Sumardjo, Jakob.2009.''Simbol-Simbol Artefak Budaya Sunda''.Bandung: Kelir.</ref><ref>Geertz, Clifford.1992.''Tafsir Kebudayaan'' terjemahan F. Budi Hardiman.Kanisius, Yogyakarta.</ref>

==Deskripsi==

Mandala nyaéta hiji totalitas nu kawengku ku bagian-bagian. Jeung sakabéhna éta ngajadikeun mandala jadi hiji kasampurnaan jeung kalengkepan. Kasampurnaan mandala diwangun ku karageman kualitas saperti puseur roda nu dikurilingan ku jari-jari roda badag. Ieu nu nyababkeun mandala ogé dingaranan ''hiji dewan kulawarga badag atawa dulur'' nu kawengku ti sababaraha kahadéan nu ngahiji dina puseurna. <ref name="buku" />

Harti mandala nu séjén nya éta ésénsi samurni-murnina, sabab mandala asalna ti kecap ''manda'' nu hartina ''cai susu'' jeung ''la'' nu hartina ''diwangun tina''. Mandala sakapeung disebut ''kiju'', nyaéta sari cai susu nu kakosentri dina intina inti. Hiji nu tangtu, final, homogén, jeung bebas ti residua. <ref name="buku" />

Tina wangenan nu samurni-murnina éta tuluy muncul paham Realitas Non-Dual (advaita) kaayaan. Paham [[India]] ieu manggihan akarna dina paham Indonesia primodial, nyaéta monisme. Sanajan monisme di Indonesia disebut salaku monisme-naturalistik, nyaéta nu transéndén nyaéta imanén-semesta, namung [[filsafat Advaita]] ieu manggihan alam pikiran nu sarua. Gampang pisan konsép mandala ieu ditarima ku karajaan-karajaan Sunda hususna jeung dumasar kana konsep mandala ieu, boh [[candi]]-candi Hinduis atawa Budhis. Di Pasundan katéplak dina wangun pantun-pantunna. <ref name="buku" />

==Catetan==

{{reflist}}