Jawa Kulon: Béda antarrépisi

Konten dihapus Konten ditambahkan
Tidak ada ringkasan suntingan
Tidak ada ringkasan suntingan
Baris ka-1:
{{Dati1
|nami=Jawa KulonPasundan
|lambang=[[Gambar:Coat of arms of West Java.svg|77px]]
|peta=[[Gambar:IndonesiaWestJava.png|300px]]
Baris ka-26:
'''Pasundan''' ({{lang-id | Jawa Barat}}, disingget jadi "Jabar") nyaéta salah sahiji [[propinsi]] di [[Indonésia]]. Ayana di beulah kulon pulo [[Jawa]] jeung ibukota sarta puseur urban panggedéna nyaéta [[Bandung]], nya kitu sanajan loba padumuk dinu juru kaler propinsi matuh di wewengkon suburban komo nepi ka wewengkon urban anu aya di [[Jakarta]], sanajan kota éta perenahna di luar propinsi administratip. Populasi propinsi ieu aya 46,3 juta (dina 2014) jeung ieu téh propinsi panggegekna di Indonésia.
 
Wewengkon puseur [[Bogor]], hiji kota di Propinsi Jawa KulonPasundan, mibanda salah sahiji kapadetan populasi anu pangluhurna di sakuliah dunya, mungguh Bekasi jeung [[Kota Dépok|Depok]] pada-pada suburban paling populated katujuh jeung kasapuluh di dunya ([[Tangerang]] di Propinsi [[Banten]] meungkeut kasalapan); dina 2014 Bekasi mibanda 2.510.951 jeung Depok 1.869.681 jiwa. Sakabéh kota ieu téh suburban nu Jakarta.
 
== Sajarah ==
 
Laratan arkéologis manusa nu pangkolotna aya di wewengkon nu digali di [[Anyer]] (basisir kulon Jawa) jeung bukti budaya metalurgi perunggu jeung beusi anu wayahna téh milénium kahiji masehi. Buktina [[Kabudayaan Buni|Kabudayaan prasajarah Buni]] (lebah [[Bekasi]] ayeuna) mangrupa karajinan taneuh anu saterusna dikembangkeun deui ku bukti anu kapanggih ti Anyer nepi ka [[Cirebon]]. Artefacts (tanggal ti 400 SM - Maséhi 100)., Saperti peti kadaharan jeung inuman, nu kapanggih lolobana salaku hadiah astana. Aya ogé bukti arkéologis di [[Lokasi Arkeologi Batujaya]] ari tanggalna ti abad kadua masehi [rujukan?] Tuluy, nurutkeun Dr Tono Djuwantono, lulugu Badan Arkéologi Bandung, Candi Jiwa di Batujaya, [[Karawang]], Jawa KulonPasundan ogé diwangun kira-kira waktu ieu. [rujukan?]
 
Salah sahiji bukti pangheubeulna anu dipikanyaho [klarifikasi diperlukeun] nu kacatet sajarah di Indonésia nyaéta tatapakan [[karajaan Tarumanagara]], di mana tujuh batu abad kaopat nu ditulis maké [[aksara Wengi]] (dipaké dina jaman [[Pallawa India]]) dina [[basa Sanskerta]] ngajéntrékeun raraja ti karajaan Tarumanagara. Catetan administrasi Tarumanegara lumangsung nepi ka abad genep, sajaman jeung serangan [[Sriwijaya]], nu dinyatakeun di [[prasasti Kota Kapur]] (686 Masehi).
Baris ka-40:
Sanajan pasini jeung Portugis geus dipiadeg, éta teu bisa dilakukeun. Palabuhan [[Sunda Kalapa]] ragrag ka satru Kasultanan Demak jeung Kasultanan Cirebon (urut [[nagara vassal]] Karajaan Sunda) dina 1524, sanggeus pasukan maranéhanana nu dipingpin Palatehan alias Fadillah Khan ngawasa kota. Dina 1524/1525, pasukan maranéhanana dipingpin Sunan Gunung Jati ogé nyita palabuhan Banten terus ngadegkeun Kasultanan Banten nu sasarengan jeung Kasultanan Demak. Perang antara karajaan Sunda kalawan kasultanan Demak jeung Cirebon hantem keur lima taun nepi ka pajangjian damai anu dirempugan dina 1531 antara Raja Surawisesa jeung Sunan Gunung Jati. Ti 1567 nepi ka 1579, diereh raja pamungkasna Raja Mulya, alias Prabu Surya Kencana, karajaan Sunda nyorang kamunduran, dasarna tina tekenan [[Kasultanan Banten]]. Sanggeus 1576, karajaan teu bisa ngajaga puseur dayeuhna di [[Pakuan Pajajaran]] ([[Bogor]] ayeuna) terus saeutik demi saeutik Kasultanan Banten ngarebut wewengkon urut Karajaan Sunda. [[Kasultanan Mataram]] ti Jawa tengah ogé nyita wewengkon [[Parahyangan]], wareh tenggara karajaan.
 
Dina abad genep belas, pausahaan [[Walanda]] jeung [[British]] ngadegkeun kapal dagang maranéhanana di Jawa Kulon sanggeus éléhna Kasultanan Banten. Nepi ka tilu ratus taun ka hareup, Propinsi Jawa Kulon labuh dina administrasi [[Hindia Walanda]]. Jawa Kulon resmi dinyatakeun minangka propinsi Indonésia taun 1950, ngarujuk kana hiji pernyataan ti Staatsblad nomer 378. Basa [[17 Oktober]], [[2000]], salaku bagian ti pulitik desentralisasi nasional, [[Banten]] dipisahkeun ti Jawa KulonPasundan tuluy dijieun jadi propinsi anyar. Geus aya usulan panganyarna pikeun ngaganti ngaran propinsi Pasundan ("Tatar Sunda") anu diala ti sajarah Jawa Kulon. [6] [7]
 
== Pamarentahan ==
Baris ka-151:
<nowiki>**</nowiki> - Inohong pikeun Kabupatén Ciamis kaasup Kabupatén Pangandaran anyar, nu dijieun dina 2012..
 
Jawa KulonPasundan kungsi dipingpin ku sababaraha Gubernur anu baris ditataan saperti ieu di handap:<ref>Gayo, Iwan. 2002. ''Buku Pintar (Seri Junior''). Jakarta: Upaya Warga Negara</ref>
{| class="wikitable sortable"
!Gubernur ka-
Baris ka-239:
== Géograpi ==
 
Jawa KulonPasundan wawatesan jeung Jakarta sarta Propinsi Banten di kulon, jeung [[Jawa Tengah]] di wétan. Ka kalér nyaéta [[Laut Jawa]]. Ka kidul nyaéta [[Sagara Hindia]]. béda jeung propinsi lianna di Indonésia nu puseur dayeuh maranéhanana aya di wewengkon basisir, ibukota propinsi, Bandung, aya di wewengkon pagunungan di puseur propinsi. Propinsi Banten ieu baheulana bagéan Propinsi Jawa KulonPasundan tapi dijadikeun propinsi kapisah dina 2000. Jawa KulonPasundan, di beulah kulon téh pangpadetna katilu di Pulo Jawa, mangrupa imah nu ampir 1 tina 5 urang Indonésia.
 
Propinsi Jawa KulonPasundan jeung Banten, salaku bagian ti [[Ali Seuneu Pasipik]], boga leuwih loba gunung boh seuneuan boh henteu, ti batan propinsi lianna di Indonésia. Wewengkon pagunungan vulkanik nu lega di tatar Jawa KulonPasundan ieu tradisionalna katelah Parahyangan (ogé katelah Priangan) nu hartina "Pangancikan [[rahyang]] (dewa)". Hal ieu dianggap salaku tatar jantung urang Sunda. Titik pangluhurna di Jawa KulonPasundan nyaéta Gunung Ciremai (3,078 méter) nu ngawatesan kabupatén Kuningan jeung Majalengka. Jawa KulonPasundan mibanda lemah vulkanik anu subur. Tatanén, utamana budidaya sangu tuhur tradisional (katelah Huma), geus jadi jalan hirup masarakat Sunda tradisional.
 
Saprak jaman kolonial VOC jeung [[Hindia-Walanda|Hindia Walanda]], Propinsi Jawa KulonPasundan geus dipikawanoh minangka wewengkon pakebonan produktip keur kopi, teh, kina, sarta loba pepelakan dagang séjén. Wewengkon pagunungan Jawa KulonPasundan ogé mangrupa produsen utama angeun jeung tutuwuhan kembangan hias. Situs tropis andika, udara tiis, jeung tetempoan éndah réa ampir sakuliah Jawa Kulon jeung Banten iwal dinu beulah kalér (basisir laut Jawa). Landscape propinsi ieu mangrupa gunung vulkanik, rupa bumi lungkawing, leuweung, gunung, walungan, lahan tatanén subur, sarta palabuhan laut alam. [11]
 
Ngocor ngaliwatan lelebak Bandung ka kalér nyaéta [[Walungan Citarum]], anu pangpanjangna jeung pangpentingna di propinsi ieu. walungan sapanjang 300&nbsp;km ieu mangrupa tempat 3 bendungan, nyaéta [[Cirata Dam]], [[Saguling Dam]], jeung [[Jatiluhur Dam]]. walungan ieu ema parna ku kokotor industri jeung rumah tangga nepi ka titik nu geus bisa dibilang 'walungan pangkotorna di dunya' ku batur.
 
Jawa KulonPasundan (sanggeus Banten misah) populasina 35.500.611 (perkiraan taun 2000) jeung legana 34736 Km<sup>2</sup>.
 
Jawa KulonPasundan diwatesan ku [[Jakarta]] jeung propinsi [[Banten]] di beulah kulon, ku [[Jawa Tengah]] di beulah wétan. Di beulah kalér [[Laut Jawa]]. Di beulah kidul [[Samudra Hindia]]. Teu saperti umumna propinsi di Indonésia nu ibukotana di daérah basisir, ibukota Jawa Kulon [[Bandung]] ayana di daérah pagunungan sarta daérahna dilingkung ku gunung.
 
Basa resmi anu digunakeun nyaéta [[Basa Indonesia]], basa séjénna anu loba dipaké nyaéta [[basa Sunda]]. Di sawatara wewengkon pakidulan anu deukeut ka wates Jawa Tengah, ngagunakeun [[basa Jawa]]. Di wewengkon [[Cirebon]] jeung sabudeureunana ([[Majalengka]], [[Indramayu]], [[Sumber, Cirebon|Sumber]]), dipaké dua rupa basa nu nyoko ka basa Sunda jeung basa Jawa.
Baris ka-330:
== Ekonomi ==
 
Munggaran, ékonomi balaréa Sunda di Jawa KulonJPasundan ngandelkeun pisan kana budidaya béas. karajaan kuna nu ngadeg di Jawa KulonPasundan saperti Karajaan Tarumanagara jeung Sunda dipikawanoh ngandelkeun pajeg sangu jeung pangasilan tatanén. Daur hirup urang Sunda buhun téh muterna tara jauh tina daur pamotongan béas. féstival panén béas tradisional saperti Seren Taun téh mangrupa hal penting. Dewi béas kuna, Nyi Pohaci Sanghyang Asri, aya dina budaya Sunda. Sacara tradisional, masarakat Sunda osok maké budidaya pare tuhur (huma). Sanggeus wewengkon Mataram mekar nepi ka tatar Parahiangan mimiti abad ka-17 ngiringan kampanye Sultan Agung narajang Batavia Walanda (ayeuna Jakarta), sawah (budidaya pare baseuh) mimiti diadopsi di lelebak kalér Jawa KulonPasundan. Kabupatén saperti Indramayu, Cirebon, Subang, Karawang jeung Bekasi ayeuna ogé katelah wewengkon konci panghasil sangu. Wewengkon pagunungan Jawa KulonPasundan nyadiakeun angeun, kembang jeung loba ngahasilkeun horticultural pikeun Jakarta jeung Bandung. Pangingonan di Jawa KulonPasundan ngahasilkeun produk cisusu jeung daging.
 
=== Jaman Kolonial ===
Salila Pausahaan Hindia Wetan (VOC) Walanda jeung jaman Hindia Walanda, Propinsi Jawa KulonPasundan labuh dina administrasi Walanda nu puseurna di Batavia. Pamaréntah kolonial Walanda ngawanohkeun pepelakan dagang saperti teh, kopi, jeung kina. Saprak abad ka-18, Jawa KulonPasundan (katelah "De Preanger") dipikawanoh minangka wewengkon pakebonan produktip, sarta jadi pagalo jeung padagangan jeung ekonomi dunya. Palayanan saperti transportasi jeung perbankan disadiakeun pikeun nu boga pakebonan Walanda nu jegud téa. Jawa KulonPasundan dipikawanoh minangka salah sahiji wewengkon anu maju pangheubeulna di Nusantara Indonésia. Dinu mimiti abad 20, pamaréntah kolonial Walanda ngembangkeun infrastructures pikeun tujuan ekonomi, utamana pikeun ngarojong pakebonan Walanda di wewengkon ieu. Jalan jeung rel karéta diwangun pikeun nyambungkeun wewengkon perkebunan leuweung jeung puseur urban saperti Bandung sarta palabuhan Batavia.
 
=== Sanggeuns Kamerdikaan ===
Sanggeus kamerdikaan Indonésia dina 1945, Jawa KulonPasundan jadi wewengkon pangrojong Jakarta, ibukota Indonésia. Jakarta angger jadi puseur bisnis jeung pulitik Indonésia. Sababaraha kabupatén jeung kota di Jawa KulonPasundan saperti Bogor, Bekasi jeung Depok dimekarkeun minangka ngarojong wewengkon Jakarta jeung ngabentuk wewengkon Jakarta Raya atawa Jabodetabek (Jakarta, Bogor, Depok, Tanggerang jeung Bekasi). Wewengkon kalér Jawa KulonPasundan geus jadi wewengkon industri utama. Wewengkon saperti Bekasi, Cikarang jeung Karawang diaplak ku pabrik jeung industri. Wewengkon dina jeung sakuriling Bandung ogé dikembangkeun jadi wewengkon industri.
 
=== Tourism ===
Rahayu ku kaendahan alami jeung budaya anu beunghar, pariwisata ogé mangrupa industri penting di Jawa KulonPasundan. Wewengkon Puncak jeung Bandung geus lila dipikawanoh salaku tujuan tungtung minggu populér pikeun urang Jakarta. Ayeuna Bandung gé geus dikembangkeun jadi tujuan balanja anu srimanganti jeung narecis, popular teu saukur antara urang Indonésia utamana Jakarta, tapi ogé tujuan balanja populér pikeun wargi Malaysia jeung Singapur. Kota basisir kuno Cirebon ogé populér salaku tujuan pariwisata budaya saprak kota éta mibanda sababaraha keraton sarta loba lokasi sajarah saperti Guha Sunyaragi. Tujuan pariwisata populér séjén di antarana Kebon Raya Bogor, Taman Safari Indonésia, Tangkuban Parahu crater, Cai panas Ciater, Kawah Bodas crater kiduleun Bandung, Basisir Pangandaran, sarta sagala rupa resorts gunung di Cianjur, Garut, Tasikmalaya, jeung Kuningan.
 
== Demografik jeung Bahasa ==
Baris ka-353:
|2014 |46300543 }}
 
Jawa KulonPasundan mangrupa lemah cai tulen urang Sunda anu ngabentuk grup étnis panglobana di Jawa KulonPasundan, dituturkeun ku urang Jawa anu pindah ka propinsi ieu sababaraha abad ka tukang. Saprak Jakarta jeung wewengkon sakurilingna, kaasup ogé Jawa KulonPasundan, ngajadi puseur bisnis jeung puseur pulitik Indonésia, propinsi ieu mincut rupa-rupa jalma ti sakuliah Indonésia. Matakna pribumi Indonésia nu séjén saperti étnis Minangkabau, Batak, Malayu, Madura, Bali, Ambon jeung loba urang Indonésia séjén anu pindah kadieu jeung matuh di kota Jawa Kulon ogé bisa gampang kapanggih. wewengkon urban Jawa KulonPasundan ogé boga populasi signifikan urang Cina Indonésia.
 
Populasi Jawa KulonPasundan ieu nunda di 43.054.000 dina pertengahan 2010 antukna propinsi panggegekna Indonésia, imah nu 18% tina total nasional di 1,8% tina lelemah nasional. [12] Kumisan ti daérah husus Jakarta, mangrupa propinsi pangpadetna di nagara ieu kalawan rata-rata 1.236 urang per km² (data 2010). Laju pertumbuhan populasi kacatet dina sapuluh taun 2010 ieu 1.9%, [13]
 
Iwal basa Indonésia, basa nasional resmi nagara, basa lian nu loba dipaké di propinsi ieu nyaéta Basa Sunda. Dina sawatara wewengkon lebah wates kidul jeung Propinsi Jawa Tengah, basa Jawa ogé diucapkeun. Basa utama nu dipaké di Cirebon sarta wewengkon di deukeutna (Majalengka, Indramayu, Sumber) nyaéta basa Cirebon, dialek basa Jawa jeung pangaruh Sunda. [14] Basa Indonésia loba diucapkeun salaku basa kadua.
Baris ka-361:
== Budaya ==
 
Urang Sunda babagi Pulo Jawa jeung urang Jawa, sarta utamana ngancik di Jawa KulonPasundan. Sanajan urang Sunda hirup sapulo jeung urang Jawa, budaya maranéhanana téh béda, tuluy maranehna ogé nganggap maranehna aya di wewengkon budaya kapisah nu disebut Pasundan atawa Tatar Sunda. Lamun aya nu pindah ti Propinsi Jawa KulonPasundan ka Propinsi Jawa Tengah atawa Wetan hartina bisa disebut pindah ti Sunda ka dunya Jawa. Bandung, ibu kota Jawa KulonPasundan, dianggap salaku puseur budaya urang Sunda. Loba Kasenian pribumi Sunda anu dikembangkeun di kota ieu. Propinsi deukeutna Banten, nu ieu baheulana bagéan Jawa KulonPasundan saméméh jadi propinsi sorangan, sami ogé dianggap bagéan ti Pasundan.
 
=== Music ===
Baris ka-482:
 
== Lambang Daérah ==
Saméméh lambang propinsi anu kiwari dipaké, dina kaping 7 Séptémber 1928, propinsi Jawa KulonPasundan geus boga logo nu dijeun ku bangsa walanda. Lambangna saperti ieu di handap:
 
Lambang nu kiwari dipaké propinsi Jawa KulonPasundan bisa dibagi ku tilu bagéan nyaéta:
* Motto Juang
* Struktur Lambang
Baris ka-490:
 
=== Motto Juang ===
Motto juang atawa jargon di lambang propinsi Jawa KulonPasundan kasusun ku opat kecap nyaéta '''Gemah Ripah Répéh Rapih'''. Gemah Ripah Répéh Rapih sorangan nyaéta piwuruk Sunda baheula nu ngébréhkeun yén Jawa KulonPasundan nu beunghar sarta dicicingan ku masarakat nu rukun kalawan damai.
 
=== Struktur Lambang ===
Struktur lambang propinsi Jawa KulonPasundan disawang minangka wangun buleudna endog anu di tilik minangka taméng nu dipaké ku laskar atawa prajurit karajaan zaman baheula.
 
=== Instrumén Lambang ===
Instrumén dina lambang propinsi Jawa KulonPasundan kawengku ku tujuh instrumén nyaéta:
# '''Kujang''' minangka pakarang urang Sunda ogé minangka alat béla diri.
# '''Paré''' minangka bahan dahareun masarakat Jawa KulonPasundan ogé nyimbolkeun pangan jeung jumlah paré 17 nyimbolkeun kaping 17 ti kaping kamerdikaan Indonésia.
# '''Kapas''' nyimbolkeun sandang sarta jumlahna dalapan nyimbolkeun bulan ka dalapan tina kaping kamerdikaan.
# '''Gunung''' nyimbolkeun struktur wewengkon Jawa KulonPasundan lolobana pagunungan.
# '''Walungan jeung Saluran Cai''' nyimbolkeun walungan, terusan jeung saluran cai nu loba di Jawa KulonPasundan.
# '''Sawah jeung Pangebonan''' nyimbolkeun legana lahan pasawahan jeung pangebonan (di bagéan kidul jeung tengah) di Jawa KulonPasundan.
# '''DAM''' minangka hiji prioritas nu keur dimekarkeun sarta dijadikeun perhatian husus di wewengkon Jawa KulonPasundan ngémut yén Jawa KulonPasundan minangka wewengkon agraris.
 
== Atikan ==
Program wajib diajar genep taun jeung salapan taun, Gerakan Nasional Orang Tua Asuh (GNOTA) sarta sababaraha program pangrojong séjénna nyaéta bagéan ti usaha pamaréntah Jawa Kulon pikeun sagancangna ngaronjatkeun kualitas sumber daya manusa (SDM), nu dina ahirna bisa nyiptakeun SDM nu boga panceg sarta bisa nuturkeun jaman nu beuki modérn. Ayana SDM nu boga kualitas nyaéta salah sahiji faktor utama suksésna pangwangunan hiji wewengkon.
 
Sahenteuna aya 18 paguron luhur negeri nu perenahna di Jawa KulonPasundan nyaéta:
{| class="wikitable"
!No
Baris ka-586:
|Bekasi
|}
Dina taun akademik 2013/2014 jumlah mahasiswa di ITB nyaéta 14.506 jeung di UPI 17.967 urang. jumlah PTS di wewengkon kopertis wilayah IV Jawa KulonPasundan numutkeun wangun universitas aya 43, institut 6, sakola luhur 191, akademi 109 jeung politéknik 27.
 
== Sumber Daya Alam ==
 
Dumasar kana data ti Girang Serat Nagara Indonésia, wewengkon total sawah di Propinsi Jawa KulonPasundan taun 2006 ieu 9.488.623&nbsp;km nu ngahasilkeun 9.418.882 ton pare taun 2006, nu diwangun ku 9.103.800 ton huma pare jeung 315.082 ton sawah keur pertanian pare. Panghasilan palawija (kadaharan salian béas), nepi 2.044.674 ton jeung produktivitasna 179,28 kuintal per ha. Tapi, lebar tutuwuhan widest nu pikeun komoditi jagong ngahontal 148.505 ha, Propinsi Jawa KulonPasundan ogé ngahasilkeun hortikultura anu diwangun ku 2.938.624 ton angeun, 3.193.744 ton bungbuahan, jeung 159.871 ton tutuwuhan ubar/ bio Farmakologi.
 
Leuwung di Jawa KulonPasundan ngeusi 764,387.59 ha atawa 20,62% tina ukuran total propinsi. Ieu kawengku leuweung produktif 362,980.40 ha (9.79%), leuweung nu ditangtayungan 228,727.11 ha (6.17%), sarta leuweung konservasi 172.680 ha (4.63%). leuweung bakau ngahontal 40,129.89 ha, sarta sumebar di 10 kabupatén di mana aya basisir. Sagedéngeun ti eta, aya ogé leuweung séjén ditangtayungan kira-kira 32,313.59 ha diatur ku Perum Perhutani Unit III Jawa KulonPasundan jeung Banten.
 
=== Bahan baku alami ===