Révisi nurutkeun 7 Désémber 2007 07.38 édit VolkovBot (obrolan \| kontribusi) Bot 16.163 suntingan m bot Nambih: kk:Математика ← Éditan saméméhna		Révisi nurutkeun 8 Désémber 2007 22.59 édit bolaykeun DiN (obrolan \| kontribusi) 912 suntingan Tidak ada ringkasan suntingan Éditan salajengna →
Baris ka-1: {{tarjamahkeun\|Inggris}} <!-- aslina: http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mathematics&oldid=176325839 --> '''Matematika''' sacara umum dihartikeun salaku ulikan [[pola]] struktur, [[parobahan]], jeung [[ruang]]; jéntréna, urang bisa nyebut ulikan ngeunaan 'gambar jeung angka'. Tina jihat [[formal]], disebut salaku panalungtikan ngeunaan [[struktur teu nyata]] nu ditangtukeun sacara [[aksioma]]tis migunakeun [[logika simbolik\|logika]] jeung [[lambang matematis]]; sawangan séjén dijéntrékeun dina [[Filosofi matematik]]. Matematika meunang ditingali salaku basa simpel tina basa tulisan jeun ucapan, kalawan aturan jeun tatabahasa anu jelas katut pasti, for the purpose of describing and exploring physical and conceptual relationships. [[Image:Euclid.jpg\|right\|thumb\|220px\|[[Euclid]], Matématikawan Yunani, abad 3 sateuacan [[Taun Maséhi]], digambar ku [[Raphael]] dina ''[[The School of Athens]]''.<ref>Taya potrét atawa gambar Euclid anu digambar nalika manéhna hirup anu tahan tepi ka kiwari. Kukituna gambaranana gumantung ka tukang gambarna (''tingali ogé: [[Euclid]]'').</ref>]] '''Matématika''' (dina basa Inggris disebut, '''mathematics''' atawa '''math''') nyaéta élmu pangaweruh anu museurkeun dirina dina konsép-konsép sarupaning [[kuantitas]], [[struktur]], [[rohang]], and [[parobahan]], sarta mangrupa widang akademik anu maluruhna. [[Benjamin Peirce]] nyebutkeun yén matématika téh "élmu nu ngahasilkeun kacindekan nu diperlukeun".<ref>Peirce, p.97</ref> Struktur husus nu ditalungtik ku para ahli matematika mun dicukcruk sasakalana sok kapanggih dina [[élmu alam]], pangmindengna [[fisika]], tapi [[matematikawan]] ogé nangtukeun jeung nalungtik struktur pikeun alesan-alesan nu murni pikeun dunya matematik, sabab struktur éta nyadiakeun, misalna, generalisasi panghiji pikeun sababaraha subwidang, atawa pakakas pikeun itung-itungan biasa. Pamungkas, loba matematikawan ngulik wewengkon ukur pikeun alesan éstétik, némbongkeun matematik salaku hiji wujud [[seni]] batan salaku hiji élmu terapan atawa praktis. Sababaraha matematikawan mikaresep gelar "''the Queen of Sciences''" pikeun widangna. Praktisi matématika séjénna nyebutkeun yén matématika téh élmu ngeunaan pola, sarta [[matématikawan]] téh tukang néang atawa nalungtik pola-pola anu aya dina [[wilangan]], rohang, [[sains]], [[komputer]], gambaran [[abstrak]] atawa di mana waé ayana.<ref>[[Lynn Steen\|Steen, L.A.]] (April 29, 1988). ''The Science of Patterns.'' [[Science (journal)\|Science]], 240: 611–616. and summarized at [http://www.ascd.org/portal/site/ascd/template.chapter/menuitem.1889bf0176da7573127855b3e3108a0c/?chapterMgmtId=f97433df69abb010VgnVCM1000003d01a8c0RCRD Association for Supervision and Curriculum Development.]</ref><ref> [[Keith Devlin\|Devlin, Keith]], ''Mathematics: The Science of Patterns: The Search for Order in Life, Mind and the Universe'' (Scientific American Paperback Library) 1996, ISBN 9780716750475 </ref> Matématikawan ngéksplorasi konsép-konsép éta pikeun ngarumuskeun [[konjéktur\|konjéktur-konjéktur]] atawa [[téori\|téori-téori]] anyar sarta mengkuhkeun bener-henteuna ku cara [[déduksi]] nu ''[[rigorous\|kukuh]]'' tina pilihan [[aksioma]] tur [[définisi]] nu jelas tur cocog.<ref>Jourdain</ref> Ku cara [[abstraksi (matématika)\|abstraksi]] jeung [[nalar]] [[logika\|logis]], matématika kabangun tina prosés [[counting\|ngitung]], [[measurement\|ngukur]], sarta studi [[bentuk]] (en:''shape'') sacara sitematis jeung [[motion (physics)\|usikna]] banda-banda fisis. Pangaweruh tur pamakéan matématika dasar geus lila jadi hal anu inhéren sarta ngahiji dina kahirupan, boh kahirupan saurang atawa kelompok. Prosés nyampurnakeun idé-idé dasar katémbong dina téks-téks matématis nu asalna ti [[ancient Egypt\|Mesir kuna]], [[Mésopotamia]], [[History of India\|India kuna]], [[ancient China\|Cina kuna]], sarta [[ancient Greece\|Yunani kuna]]. Argumén nu kukuh kasampak dina tulisan [[Euclid]] [[Euclid's Elements\|''Elements'']]. Matématika terus mekar sanajan rada reup-reupan (en:''fitful'') nepikeun ka jaman [[Renaissance\|Rénésans]] dina [[abad 16]], harita inovasi matématika pinanggih jeung [[scientific discoveries\|timuan-timuan sains]], nu nyababkeun panalungtikan jadi ngagancangan, nerus nepikeun ka kiwari.<ref>Eves</ref> ~~Matematika kadang diringkes jadi '''math''' (na ''[[American English]]'') atawa '''maths''' (na ''[[British English]]''). Mun ceuk barudak sakola urang, matematik téh sok disebut ogé '''maté'''.~~ Kiwari, matématika dipaké di rupa-rupa widang sakuliah dunya, [[natural science\|élmu alam]], [[rékayasa]], [[medicine\|ubar]], sarta [[élmu sosial]] contona [[ékonomi]]. [[Matématika terapan]] dina widang-widang kasebut, bisa ngilhamkeun timuan-timuan matématis anyar sarta sakapeung nyababkeun mekarna widang anu anyar pisan. Matématikawan ogé aya nu museurkeun usahana dina [[pure mathematics\|matématika murni]] anu awalna tanpa mikirkeun terapkeuneunana, tapi kahareupnakeun sok aya waé anu bisa diterapkeun.<ref>Peterson</ref> ==Étimologi== Kecap 'matématika' (Yunani: μαθηματικά or ''mathēmatiká'') asalna téh tina [[Ancient Greek language\|basa Yunani kuna]] μάθημα (''máthēma''), anu hartina ''diajar'', ''nalungtik'', ''sains'', anu saterusna boga harti nu ngaheureutan sarta leuwih téhnis "studi matématis", saprak di jaman klasik kénéh. Kecap sipatna nyaéta μαθηματικός (''mathēmatikós''), anu hartina ''hal anu pakait jeung diajar'', atawa ''studious'', anu sigana nerus miboga harti ''matématis'' (en: ''mathematical''). Harti husus lainna μαθηματικὴ τέχνη (''mathēmatikḗ tékhnē''), dina [[basa Latin]] ''ars mathematica'', nu hartina ''seni matématis''. Dina basa Inggris,''mathematics'' mangrupa 'noun' (kecap barang), nu mindeng disingget jadi ''math'' di Amérika Kalér atawa ''maths''. Mun ceuk barudak sakola urang, matématika téh sok disebut ogé '''maté'''. == Ihtisar jeung sajarah matematika == ''Pikeun leuwih lengkep, tempo artikel [[sajarah matematik]].'' [[Image:Quipu.png\|thumb\|left\|[[Quipu]], pakakas ngitung ti [[Inca Empire\|Kakaisaran Inka]].]] Kecap "matematik" datangna tina [[Basa Yunani]] μάθημα (''máthema'') nu hartina "élmu, pangaweruh, atawa diajar"; μαθηματικός (''mathematikós'') nu hartina "''fond of learning''". Disiplin utama dina matematik nyelengceng tina kabutuh nyieun rupa-rupa itungan dina widang bilintik/usaha, pikeun ngukur taneuh jeung pikeun ngira-ngira kajadian-kajadian astronomis. Tilu pangabutuh ieu sacara kasar bisa dipatalikeun ka rupa-rupa bagbagan matematik nu lega kana ulikan struktur, spasi (rohangan), jeung parobahan.

Matematika: Béda antarrépisi