Manggah: Béda antarrépisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
Ngarapihkeun kategori |
m Ngarapihkeun éjahan, replaced: mangrupakeun → mangrupa, nyaeta → nyaéta, rea → réa, ea → éa (2), kalolobaan → lolobana |
||
Baris ka-16:
}}
'''Manggah''' nyaéta ngaran sarupaning [[bungbuahan]], kitu ogé ngaran [[tangkal]]na. Manggah kaasup kana marga ''[[Mangifera]]'', anu diwangun ku 35-40 anggota, sarta suku
Genus ''Mangifera'' miboga 62 spésiés, tapi anu ngahasilkeun buah anu ngeunah aya 16 spésiés. Manggah anu ku urang didahar sapopoé, kawas manggah golék kaasup spésiés Mangifera indica L.
Tangkal manggah kaasup golongan arboreus, nyaéta tuwuhan kai nu miboga luhur tangkal leuwih ti 5 m. Luhur tangkal manggah bisa ngahontal
Ngaran buah ieu asalna ti [[basa Malayalam]] ''manga''. Kecap ieu diindonesiakeun jadi mangga sarta disundakeun jadi manggah; sarta kecap ieu dibawa ka [[Éropa]] ku urang [[Portugis]] sarta diserep jadi ''manga'' ([[basa Portugis]]), ''mango'' ([[basa Inggris]]) jeung nu séjén-séjénna. Ngaran ilmiahna sorangan kira-kira ngandung harti: “(tangkal) anu buahan manggah, asalna ti India”.
Ti tempat asalna
==Morfologi tangkal manggah==
Baris ka-29:
===Akar===
Manggah boga akar tunggang anu ngandung
===Tangkal===
Tangkal
Di handap ieu sawatara béda tangkal manggah anu asalna ti siki jeung tangkal manggah anu asalna ti sambungan atawa témpél.
Baris ka-54:
===Daun===
Daun diwangun ku dua bagian, nyaéta gagang daun jeung awak daun. Awak daun tulangan sarta uratan, antara tulang jeung urat katutup ku daging daun. Daging daun diwangun ku kumpulan sél-sél anu teu kaitung lobana. Daun tempatna gunta-ganti. Panjang gagang daun rupa-rupa ti 1,25-12,5
Macem-macem wangun daun:
Baris ka-62:
* Ngawangun [[juru opat]], tungtungna ngabuleud.
Sisi daun biasana lemes, tapi sakapeung, saeutik ngagulung atau ngalipet. Panjang lambaran daun
===Kembang===
Baris ka-68:
Kembang manggah nyaéta kembang ''majemuk''. Dina kaayaan normal kembang majemuk tumuwuh tina sirung tungtung, keur sirung anu asalna lain tina sirung tungtung henteu ngahasilkeun kembang, tapi régang daun nu ilahar. Runtuyan kembang biasana buluan, tapi sawaréh aya ogé anu henteu buluan. Kembang majemuk ieu diwangun ku sumbu utama anu miboga réa cabang utama. Saban cabang utama ieu miboga réa cabang-cabang deui, nyaéta cabang kadua. Jigana cabang kembang kadua ieu miboga hiji kolompok anu diwangun ku 3 kembang atawa miboga cabang tilu. Saban kolompok tilu kembang diwangun ku tilu kembang sarta saban kembang boga gagang pondok kalawan daun nu leutik. Jumlah kembang dina saban kembang majemuk bisa ngahontal 1000-6000.
Dina saban runtuyan kembang aya kembang jalu sarta kembang hérmaprodit (kembang nu boga bagapurusa dua nyaéta jalu jeung bikang). Badagna kembang leuwih kurang
====Kongkolak kembang jeung makuta====
Baris ka-75:
====Benang sari====
Jumlah benang sari aya 5, tapi anu subur ngan hiji atawa dua sedengkeun anu séjénna mandul. Benang sari anu subur biasana ampir sarua panjangna jeung ''putik'', nyaéta kira-kira 2
====Sirah putik jeung tipung sari====
Baris ka-86:
===Buah===
Buah manggah kaasup golongan buah batu anu dagingan. Panjang buah kira-kira 2,
===Siki===
Siki tempatna dina jero kulit anu teuas, badagna rupa-rupa. Siki diwangun ku dua ''keping'', siki aya anu ''monoembryonal'' sarta aya anu ''poliembryonal''.
==Hasil sarta pamakéan==
Baris ka-97:
Siki manggah bisa dijadikeun kadaharan ingon-ingon atawa hayam. Daun ngorana dijadikeun [[lalab]] atawa dijadikeun sayuran. [[Kai]] tangkal manggah cukup kuat, teuas sarta gampang dipigawé; tapi kurang awét pikeun pamakéan di luar rohangan. Kai ieu ogé bisa dijadikeun [[areng]] anu alus.
Manggah utamana dihasilkeun ku nagara-nagara India, [[Méksiko]], [[Brasil]], [[Pakistan]], [[Thailand]], [[Tiongkok]], [[Indonésia]], [[Filipina]], sarta [[Bangladés]]. Total produksi dunya dina taun 80-an kira-kira 15 juta ton, tapi ngan kira-kira 90.000 ton (1985) anu didagangkeun di tingkat dunya. Hartina,
Samentara éta pasar utama manggah nyaéta [[Asia Tenggara]], [[Éropa]], [[Amérika Sarikat]] sarta [[Jepang]]. [[Singapura]], [[Hong Kong]] sarta Jepang mangrupa pangimpor anu pangbadagna di Asia. Gambaran produksi manggah taun 2005 bisa ditempo dina tabel di gigir.
Baris ka-104:
==Wanda anu sadulur==
Mangga sabaraya jeung [[bacang]] (''M. foetida''), [[kemang]] (''M. kemanga''), [[kawéni]] (''M. odorata''), sarta réa deui.
==Bahan bacaan==
* Morton, J. 1987. Mango. p.
* [[van Steenis]], C.G.G.J. 1981. ''Flora, pikeun sakola di Indonésia''. PT Pradnya Paramita. Jakarta.
* Verheij, E.W.M. sarta R.E. Coronel (eds.). 1997. ''Asal Daya Nabati Asia Tenggara 2: Buah-buahan anu bisa dimakan''.
==Tumbu ka luar==
Baris ka-129:
[[ar:مانجو]]
[[ay:Catuña]]
[[id:Manga]]▼
[[bg:Манго]]
[[bn:আম]]
Baris 146 ⟶ 144:
[[fr:Mangifera]]
[[he:מנגו]]
▲[[id:Manga]]
[[ja:マンゴー]]
[[kn:ಮಾವು]]
|