Tarum

Tarum
Klasifikasi ilmiah
Karajaan:	Plantae
Divisi:	Magnoliophyta
Kelas:	Magnoliopsida
Ordo:	Fabales
Kulawarga:	Fabaceae
Subfamili:	Faboideae
Tribus:	Indigofereae
Génus:	Indigofera
Spésiés:	I. tinctoria
Ngaran binomial
Indigofera tinctoria L.

Tarum atawa nila, atawa indigo (Indigofera) mangrupa tutuwuhan panghasil warna biru alami. Zat warna pakéan ieu utamana dipaké dina usaha batik atawa tinun tradisional. Zat warna indigo, minangka hasil ti tutuwuhan ieu, ogé mangrupa komoditas dagang anu penting.

Ngaran tarum dipaké pikeun sagala rupa wanda tutuwuhan panghasil warna biru, lolobana ti marga Indigofera. Tarum anu sajati nyaéta I. tinctoria. Warna biru indigo dibeunangkeun tina keueuman daun (dina jumlah nu réa). Akar tarum atawa tarum areuy anu ogé mindeng dipaké jelema nyaéta Marsdenia tinctoria.

Warna biru dihasilkeun tina keueuman daun salila sapeuting. Sanggeus sapeuting baris kawangun lapisan dina luhureun keueuman anu boga warna héjo atawa biru. Cairan ieu tuluy dikulub, tuluy dipoé nepi ka garing.

Tarum

Tutuwuhan ieu pohara alus alatan bisa nyuburkeun taneuh sarta bisa nahan érosi.

Batik jeung tarum

Mimitina para pangusaha batik ngagunakeun warna alami pikeun ngawarnaan lawon batik maranéhanana, anu lolobanaanana asalna tina kelir tarum. Saterusna zat warna jieunan didatangkan sarta diwanohkeun ka para pangusaha batik. Di luar dugaan, pangusaha batik leuwih milih pikeun ngagunakeun warna jieunan. Sabot pamaréntah kolonial Walanda ngeureunkeun impor warna jieunan dina wtaun 1914, réaksi datang ti para pangusaha batik. Saprak taun 1914/1915 éta pisan, pamor tarum terus nyilorot sarta euweuh anu usaha ngokolakeun tarum sacara leuwih gampang. Komo kiwari, di bumi tarum sorangan, di Pataruman, di wewengkon urut Tarumanagara, kaasup Walungan Citarum, teu aya deui tutuwuhan tarum ku kituna masarakat teu apal kana ieu tutuwuhan.

Budidaya Tarum

Masarakat di Tatar Sunda ngabudidayakeun tarum di tegalan atawa di sérang. Sanggeus dipacul tuluy dipelak stékna. Sték anu dipaké dicokot tina régang anu tumuwuh pangkuatna, diteukteuk sapanjang 30 cm ku péso anu seukeut sangkan henteu soéh.

Sanggeus diteukteuk, ditunda di tempat anu tiis sarta tungtung sték diperenahkeun di bagian luhur, diantepkeun salila 1-3 poé nepi ka beungeut teukteukan sték jadi garing. Sanggeus éta, karék 2-3 sték dipelak dina hiji liang. Sirung katémbong sanggeus 2 minggu.

Lamun anu dipelak sikina, unggal liang dipelakan 3-4 siki, atawa disemai leuwih tiheula. Semaian anyar dipindahkan dina umur 1-1,5 bulan. Sanggeus éta, mimiti disiangi sarta barisan taneuhna dijieun jadi sarupaning galengan. Sabulan saterusna disiangi sarta dijangkungan deui. Karék dina umur 4-5 bulan, tarum bisa diteukteuk.

Nangtukeun waktu panén anu pas memang rada hésé alatan hésé ngaharepkeun daun walatra héjona. Samentara éta, lamun daunna anu boga warna héjo kolot éta mimiti layu sarta jadi konéng, hasil indigo jadi kurang.

Patani anu boga pangalaman cukup ngarames daunna ku ramo, manéhna bisa nangtukeun waktu panén kalawan nempo kelir daun anu dirames sarta aroma ambeu daunna. Ngumpulkeun daun tarum dipigawé dina waktu isuk-isuk ku cara neukteuk régang nu deukeut tangkal (basa Indonésia: batang).

Tumbu ka luar

• Loka ramat pepelakan perkebunan Archived 2007-07-07 di Wayback Machine