Palastik: Béda antarrépisi

'''Plastik''' nyaéta bahan anu mibanda salah sahiji tina rupa-rupa [[organik]] [[ sintétik]] atawa [[semi|sémi]]-[[ sintétik]] anu gampang dijieun ngajadi rupa-rupa barang kabutuhan.<ref>[http://www.britannica.com/topic/plastic-surgery Plastik nyaéta]</ref> Bahan plastik biasana mah tina [[polimér]] [[organik]] anu [[massa]] [[molekul]]na luhur, sanajan dina prakna mindéng ngandung [[zat]]-zat séjén.<ref>[http://www.kompasiana.com/maharaniintan/pati-bahan-dasar-untuk-membuat-plastik_55108df1813311ca35bc688b Bahan plastik biasana mah tina polimér organik]</ref> Plastik [[sintétik]] téh biasana mah paling sering diproduksi ku [[petrokimia]], tapi henteu saeutik ogé anu [[alami]].<ref>[http://www.jendelasarjana.com/2014/03/cara-membuat-plastik-proses-pembuatan.html Bahan plastik anu alami]</ref>

Lantaran biayana anu kawilang murah, pabrik ogé gampileun nyieunna, ''fléksibilitas'', ongkoh deui henteu tembus angin ''(imperviousness)''<ref>[http://aktuell.ruhr-uni-bochum.de/pm2015/pm00005.html.en Plastik hiji bahan henteu tembus angin]</ref>. Plastik loba pisan dijieun geusanpikeun dimangpaatkeun<ref>[http://www.allgreenrecycling.com/blog/10-surprising-things-made-plastic/ Plastik loba pisan dijieun geusan dimangpaatkeun]</ref>. Ieu plastik geus ngésérkeun bahan-bahan anu baheula/''tradisional'' dipaké, saperti [[kai]], [[batu]], [[tanduk]] jeung [[tulang]], [[ kulit]], [[kertas]], [[logam]], [[kaca]], katut [[keramik]].<ref>[http://knowledge.ulprospector.com/1333/pe-plastics-substituted-materials/ Barang-barang anudigantu ku plastik]</ref> Dina kalolobaannalolobanana geus diganti ku ngamangpaatkeun plastik, malahan nepikeun ka [[seumat]]/[[jepit]] kertas keur [[pesawat ruang angkasa]].<ref>[http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2005/25aug_plasticspaceships/ Plastik dipake ogé pikeun pesawat ruang angkasa]</ref>. Dimangpaatkeun ogé keur kaperluan [[mobil]] malah (nepi ka 20% pamakéan plastikna), parabot/''furniture'', ogé [[cocooan]].<ref>[https://books.google.co.id/books?id=Ppw33XgekMIC&pg=PA152&lpg=PA152&dq=20%25+of+plastic+for+cars&source=bl&ots=DYvtH0lQb1&sig=4K-vkzDLg6ENL0xUqXsIdgqnq-8&hl=id&sa=X&ved=0ahUKEwj81Ozu49vMAhUkLqYKHb9xCPEQ6AEIZjAJ#v=onepage&q=20%25%20of%20plastic%20for%20cars&f=false Plastics in European Cars, 2000-2008, A Rapra Industry Analysis Report, kaca 152]]</ref>

Di nagara ''berkembang'', bisa waé henteu sarua - aya anu nyebutken 42% tina pamakéan [[India]] dipaké bungkus. <ref>[https://books.google.co.id/books?id=vAO7CgAAQBAJ&pg=PA1044&lpg=PA1044&dq=plastic+42%25+of+the+use+of+India+used+packaging&source=bl&ots=9TYeKgZ2y2&sig=pYexUalAy7LtcDHoIc7DTWM2aXQ&hl=id&sa=X&ved=0ahUKEwiYq_PzgdzMAhUGH6YKHVHXBicQ6AEIITAB#v=onepage&q=plastic%2042%25%20of%20the%20use%20of%20India%20used%20packaging&f=false :Handbook of Environment and Waste Management, diedit ku: Hung Yung-Tse, Wang Lawrence K, Shammas Nazih K, volume 2, kaca 1044]</ref> Dina widang kaséhatan ogé plastik loba pisan mangpaatna, tapi béda hartina jeung operasi plastik, lantaran éta mah dimaksudkeun kana bahan plastisitas anu hartina nyieun deui anu wujudna jeung sipatna kawas daging.<ref>[http://www.husadautamahospital.com/bedah_plastik.php Bedah plastik, beda jeung bahan plastik]</ref>

Plastik anu minuhan dunya ieu téh mimitina tina [[bakelite]], diciptakeun di [[New York]] dina taun [[1907]] ku [[Leo Hendrik Baekeland|Leo Baekeland]] <ref name="books.google.com">[https://books.google.com/books?id=_9WGar3yxsAC&pg=PA11&lpg=PA11&dq=Baekeland+coined&source=bl&ots=Bzh2tQiWZ3&sig=oSCBIHStsXoq9pUzjOmc38tasNM&hl=en&sa=X&ei=4Uz9VIikL8ugyASE2oCgDw&ved=0CCEQ6AEwAQ#v=onepage&q=Baekeland%20coined&f=false Fantastic Recycled Plastic: 30 Clever Creations to Spark Your Imagination, by David Edgar, Robin A. Edgar, p11]</ref> anu nyiptakeun sebutan plastik <ref>[https:// name="books.google.com"/books?id=_9WGar3yxsAC&pg=PA11&lpg=PA11&dq=Baekeland+coined&source=bl&ots=Bzh2tQiWZ3&sig=oSCBIHStsXoq9pUzjOmc38tasNM&hl=en&sa=X&ei=4Uz9VIikL8ugyASE2oCgDw&ved=0CCEQ6AEwAQ#v=onepage&q=Baekeland%20coined&f=false Fantastic Recycled Plastic: 30 Clever Creations to Spark Your Imagination, by David Edgar, Robin A. Edgar, p11]</ref>

Loba para ahli [[kimia]] meré mawéh élmu pangaweruh ngeunaan bahan tina plastik. Kaasup jawara [[Nobel]] [[Hermann Staudinger]] Katelahna bapa [[kimia polimer]] ogé [[Herman Mark]], anu kawentar bapak [[fisika polimer]] <ref>[https://books.google.com/books?id=0qFQ5OuKoy8C&pg=PA58&dq=%22father+of+polymer%22&hl=en&sa=X&ei=90f9VMuMDob2yQS404HYDg&ved=0CB4Q6AEwAA#v=onepage&q=%22father%20of%20polymer%22&f=false Polymer Chemistry: Introduction to an Indispensable Science, by David M. Teegarden, pp.58-59]</ref> Ceuyahna pamakéan plastik ieu dimimitian awal [[abad ka-20]] anu ngabalukarkeun masalah [[lingkungan]] alatan [[dékomposisi]] lila/ hésé ancur dina mangsa geus ngajadi runtah ku alatan [[komposisi]]/ campuran [[molekul]] anu kawilang gedé.<ref>[http://www.wedaran.com/19751/dampak-buruk-pencemaran-plastik-cara-mengatasi/ Plastik bahaya kulantaran hese ancur]</ref> Kiwari masalah runtah plastik ieu dileukeunan ku tarékah [[daur ulang]]/ diancurkeun satuluyna bisa diolah deui. <ref>[http://ans-olahlimbah.blogspot.co.id/2013/02/cara-pengolahan-limbah.html Ngolah runtah plastik]</ref><ref>[https://books.google.co.id/books?id=TnPFr0MRY0EC&pg=PP10&dq=mengapa+sampah+plastik+berbahaya&hl=id&sa=X&ved=0ahUKEwiXz7Plzt7MAhUMs48KHW7aCokQ6AEIGTAA#v=onepage&q=mengapa%20sampah%20plastik%20berbahaya&f=false Jadi Jutawan Modal Sampah Plastik, Nuryani Asih, Pustaka Grhatama, 1 Jan 2010 - 52 halaman]</ref>

Kecap plastik asalna tina [[basa Yunani]] / πλαστικός /(plastikos) anu pihartieunana "bisa dijieun/[[wujud]] atawa nyieun/ ngawujud", tina /πλαστός /(plastos) anu pihartieuna "diwangun". Ieu dumasar kana sipat plastik anu leuleus, atawa ''[[plastisitas|]]''plastisitas'']] dina mangsa keur dijieuna.<ref>[https://books.google.co.id/books?id=cDuDEMe1ZBEC&pg=PA27&dq=mengapa+disebut+plastik&hl=id&sa=X&ved=0ahUKEwio1pnL0N7MAhUJnJQKHfuNB34Q6AEIGjAA#v=onepage&q=mengapa%20disebut%20plastik&f=false Jendela Iptek Seri 15: Teknologi, PT Balai Pustaka, ISBN9796661144,] ISBN 9789796661145]</ref> Ku lantaran kitu aya rupa-rupa cara geusanpikeun ngolah ieu plastik, aya anu ''Thermoforming'' (diteken), disuntikeun/ citak injéksi, di[[Mesin Ekstrusi|ekstrusi]]. Aya ogé anu [[Mesin Tiup|ditiup]]/''blowing'', satuluyna ieu plastik aya anu dijieun ''sheet'' lambaran, [[serat]]/benang, [[botol]], [[gelas]], [[piring]] jeung sajabana, <ref>[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2383506 Plastikos, Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', at Perseus]. Perseus.tufts.edu. Retrieved on 2011-07-01.</ref><ref>[http://www.etymonline.com/index.php?search=plastic&searchmode=none Plastic, Online Etymology Dictionary]. Etymonline.com. Retrieved on 2011-07-01.</ref>.

Kamajuan dina widang plastik ieu kawilang geus ngaronjat. Hal ieu bisa ditingali ku ayana pamakéan bahan tina kimia anu saméméhna ngagunakeun bahan-bahan anu asalna ti alam (umpamana, [[karét]], [[nitroselulosa]], [[kolagén]], [[galalite]]) jeung anu bener-bener maké molekul sintesis (saperti, [[bakelite]], [[epoxy]], [[Polyvinyl chloride]]).<ref>[https://books.google.co.id/books?id=i33PkUon5EYC&pg=PA86&dq=MOLEKUL+SINTETIS&hl=id&sa=X&ved=0ahUKEwipkIyv097MAhXFrKYKHTlkACUQ6AEIQDAJ#v=onepage&q=MOLEKUL%20SINTETIS&f=false Kimia, Yudhistira Ghalia Indonesia, molekul sintesis]</ref> Plastik téh mimitina tina bahan [[bio-derived]]/bahan ti alam anu tuluy diropéa deui jadi [[polimer]] [[organik]]. Dina taun 1600 SM, ''Mesoamericans'' bola/ball ngagunakeun [[karét]] [[alam]], [[band]], ogeogé papatungan.{{fact}} Dina abad pertengahan tanduk [[sapi]] digunakeun saperti dipaké keur jandéla lantéra.<ref>[https://books.google.co.id/books?id=i33PkUon5EYC&pg=PA86&dq=MOLEKUL+SINTETIS&hl=id&sa=X&ved=0ahUKEwipkIyv097MAhXFrKYKHTlkACUQ6AEIQDAJ#v=onepage&q=MOLEKUL%20SINTETIS&f=false Kimia, Yudhistira Ghalia Indonesia, Polimér organik]</ref> Bahan anu nurutan kana ieu tanduk diropeadiropéa tina [[protéin]] susu ([[kasein]]) jeung [[alkali]].<ref name=Applications>{{cite journal |author=Andrady AL, Neal MA |title=Applications and societal benefits of plastics |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=364 |issue=1526 |pages=1977–84 |date=July 2009 |pmid=19528050 |pmc=2873019 |doi=10.1098/rstb.2008.0304 |url=}}</ref>

[[Parkesine]] dipercaya mangrupa plastik anu pangmimitina dijieun.{{fact}} Bahan plastik geus dipaten ku [[Alexander Parkes]] di [[Birmingham]], [[Inggris]] dina taun [[1856]]. <ref>{{cite book|last=UK Patent office|title=Patents for inventions|year=1857|publisher=UK Patent office|page=255|url=http://books.google.com/books?id=0nCoU-2tAx8C&pg=PA255}}</ref> Diresmikeun dina paméran gede internasional di [[London]] taun [[1862]]. 10 [[Parkesine]] meunang [[medali]] [[perunggu]] di taun [[1862]] di [[London]]<ref>Stephen Fenichell, ''Plastic: The Making of a Synthetic Century'', HarperBusiness, 1996, ISBN 0-88730-732-9 p. 17</ref>. [[Parkesine]] dijieun tina [[selulosa]] (bagian anu utama tina [[dinding]] sel pepelakan) dicampur ku [[asam]] [[nitrat]] sangkan leyur/larut. Hasilna (umumna dipikawanoh nyaéta [[nitrat]] [[selulosa]] atawa ([[pyroxilin]])bisa liyur/larut kana [[alkohol]] tuluy ngabagel jadi bahan anu transparan tur [[élastis]] anu bisa dibentuk deui lamun dipanaskeun. <ref>{{cite web|url=http://www.websters-online-dictionary.org/ce/celluloid.html |title=Dictionary – Definition of celluloid |publisher=Websters-online-dictionary.org |accessdate=2011-10-26}}</ref> Ku jalan ngahijikeun [[pigmén]]/bahan keur campuran kelir kasajerounna, robah wé kelirna rada krém atawa gumantung kana kelir anu diasupkeun.{{fact}}

Ilaharna plastik diwangun tina [[polimér organik]]. Kalolobaanlolobana tina ieu [[polimér]] dumasar kana kantétan/ranté [[atom]] [[karbon]] wungkul. Bisa ogé jeung [[oksigén]], [[walirang|sulfur/walirang]], atawa ogé [[nitrogén]]. Tulang pikeun kantétan atom tadi nyaéta sabagian tina kantétan/ranté anu utama "jalan" anu ngahubungkeun sabagian gedé bageanbagéan anu sarua. Geusanpikeun nyaloyogkeun sipat-sipat plastik, unggal kumpulan molekul anu béda "ngagantung" tina tulangna (biasana manéhna "digantung" mangrupa sabagéan tina [[monomér ]] saméméh [[monomér ]] disambungkeun supanya ngajadi kantétan/ranté polimer). [[Struktur]] ieu "kantétan di gigir" mangaruhan sipat [[polimer]]. Ieu mangrupa parobahan anu hadé anu mangaruhan sipat-sipat [[polimér]] loba anu dipacéngkadkeun ngeunaan plastik anu aya hubunganna jeung [[''Additive'']].<ref name=Ullmann>Hans-Georg Elias "Plastics, General Survey" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2005, Wiley-VCH, Weinheim. {{DOI|10.1002/14356007.a20_543}}</ref>

Plastik mimitina mah dumasar kana [[polimer]] [[sintétik]] dijieuna tina [[fénol]] ditambah [[formaldehida]], ku cara anu kahiji ieu gampil jeung murah, [[ sintétik]] diciptakeun dina taun [[1907]], ku [[Leo Hendrik Baekeland]], salah saurang warga [[Amérika Sarikat]] gumelar di [[nagara]] bagéan [[New York]]. [[Leo Hendrik Baekeland|Baekeland]] keur néangan lak [[isolasi]] geusanpikeun ngalapis kabel di motor listrik jeung generator. Manéhna manggihan yén ku ngahijikeun [[fénol]] (C6H5OH) jeung [[formaldehid]] (HCOH) ngahasilkeun hiji [[wujud]]/[[substansi]]/[[massa]] léngkét jeung tuluy manggihan deui "[[komposit]]" campuran bahan anu mana ieu bahan bisa dicampur jeung [[tipung]] [[kai]], [[asbes]], atawa [[kekebul]] batu tulis anu ngalantarankeun jadi kuat sagigireun éta ogé kuat ku [[seuneu]]/teu gampang ka[[beuleum]]. Bahan anyar ieu sakapeun] ngabudah lamun di [[ sintétik]]. Ku lantaran éta [[Leo Hendrik Baekeland|Baekeland]] nyieun tarekah nyieun hiji alat teken/press supaya budah-na bisa diteken kaluar lalaunan supaya hasil produkna rata, kusababku sabab éta dina taun [[1909]] dibéwarakeun, sajeroning kumpulan [[American]] [[Chemical]] [[Society]]. [25] Bakelite mimitina dipaké keur kaperluan [[listrik]] jeung [[mékanik]]. Cunduk kana waktu pamangpaatan leuwih loba sajeroeun barang-barang [[konsumén]] ogé [[perhiasan]] dina taun [[1920]]-an. [[Bakelite]] nyaéta bahan murni [[ sintétik]], henteu dumasar kana bahan anu hirup. Ieu ogé mangrupa ''thermosetting'' plastik anu munggaran.<ref>Watson, Peter. ''A Terrible Beauty'' (also published as ''Modern Mind: An intellectual history of the 20th century''). London: Weidenfeld & Nicolson Ltd (imprint of Orion Books). 2001</ref>

*[[Poliétilén terephtalate]] (Katelah disebut PET biasana dipaké [[botol]], ogé [[polyester]] dipakedipaké bahan [[baju]]