Malaria

Malaria (tina basa Italia: "hawa goréng") nyaéta salah sahiji panyakit inféksi nu keuna ka manusa kalawan ngabalukarkeun 500 juta inféksi jeung 2 juta palastra per taun, utamana di wewengkon tropik jeung Afrika sub-Sahara.

Malaria
Klasifikasi jeung sumber luar

Sél getih beureum nu kainféksi ku P.vivax.
ICD-10	B50.
ICD-9	084
OMIM	248310
DBPanyakit	7728
MedlinePlus	000621
eMedicine	med/1385  emerg/305 ped/1357
MeSH	C03.752.250.552

Panyabab

Malaria téh salah sahiji panyakit balukar tina inféksi parasit protozoa, Plasmodium (salah sahiji Apikompléksa) jeung véktor panépa reungit Anopheles (pikeun malaria anu keuna manusa).

Sabab geus manggih faktor anu nyababkeun malaria, dokter tentara Prancis Charles Louis Alphonse Laveran dipaparin Hadiah Nobel Fisiologi atawa Kadokteran taun 1907.

Gejala anu katarajang malaria di antarana muriang, ngadégdég, artralgia (nyeri sendi), utah, jeung konvulsi. Kadang-kadang sok karasa ateul dina kulit, hususna malaria alatan P. falciparum. Komplikasi malaria kaasup salah sahiji faktor anu ngabalularkeun palastra lamun teu gancang dirawat, utamana budak leutik nu biasana gampang katarajang.

Mamalia séjén kawas (kalong, rodénsia, primata), manuk jeung réptil ogé bisa katarajang malaria.

Mékanisme

Reungit Anopheles bikang nu kainféksi mawa sporozoit Plasmodium dina kelenjar ciduhna. Nalika nyoco manusa, nu biasana wanci pasosoré atawa kapeutingnakeun, sporozoitna asup kana awak ngaliwatan ciduh reungitna, terus kana ati, tempatna baranahan dina sél-sél ati hépatik. Sporozoit ieu lajeng jadi mérozoit nu bakal asup kana sél getih beureum. Dina sél ieu, mérozoit téh baranahan nepi ka ngancurkeun sél getih beureumna.

Parasit malaria kajaga tina serangan sistim imun sabab hirup dina jero sél ati jeung sél getih, najan sabagian sél nu kainféksi bisa diancurkeun dina limpa. Sangkan teu diancurkeun dina limpa, parasit malaria bisa ngahasilkeun protéin nu bisa nyantélkeun sél getih beureum kana pinding saluran getih. Protéin ieu katelah PfEMP1, nu sahanteuna boga 50 varian antukna teu bisa dijadikeun targét sistim imun. Nalika sistim imun mimiti mikawanoh sarta nyieun antibodi pikeun protéin ieu, parasitna geus ngarobah protéinna, antukna sistim imun tinggaleun waé.

Kontroversi DDT

Artikel utama: DDT

DDT mangrupa inséktisida modéren munggaran nu dijieun dina mangsa awal Perang Dunya II. Mimitina mah ieu bahan kimia téh ditujukeun pikeun merangan reungit nu nyebarkeun malaria, tapi taun 1970-an dicaram di loba nagara alatan pangaruh lingkungan anu goréng. Di lebah dieu kontroversi mucunghul alatan tuduhan pajarkeun ieu panyaram téh ngabalukarkeun lobana korban palastra di wewengkon-wewengkon nu saméméhna geus aman tina bahya malaria.

Anémia jeung pangaruh genetik lianna

Anémia alatan pangaruh génétik bisa kajaga tina malaria ku sabab ayana mutasi dina hémoglobinna. Anémia ilahar dipimilik ku jalma nu asalna ti Afrika. Kasus kieu méh sarupa jeung mutasi hémoglobin lianna nu ngabalukarkeun talasémia, nu loba dipimilik ku pangeusi wewengkon tropis éndemik panyakit malaria.

Kasakit lianna nu bisa nyegah malaria nyaéta kakurangan dehidrogénase glukosa-6-pospat (glocose-6-phosphate dehydrogenase deficiency, G6PD), sabab dina sél getih beureum énzim ieu téh dipikabutuh pisan ku P. falciparum anu bisa ngahalangan malaria tumerap kana awak.

Rujukan

• Malaria, Wikipédia édisi basa Inggris per 17 Méi 2005
• Ito J, Ghosh A, Moreira LA, Wimmer éa, Jacobs-Lorena M (2002). Transgenic anopheline mosquitoes impaired in transmission of a malaria parasite. Nature 417: 387-8. PMID 12024215

Tumbu kaluar

• WHO site on malaria
• CDC site on malaria
• Medline Plus site on malaria
• Malaria Vaccine Initiative
• Malaria. The UNICEF-UNDP-World Bank-WHO Special Programme for Research and Training in Tropical Diseases
• story of the discovery of the vector of the malarial parasite Archived 2006-06-14 di Wayback Machine
• History of discoveries in malaria Archived 2014-06-19 di Wayback Machine
• New Scientist - New Malaria Vaccine Raises High Hopes 15 Oktober 2004
• BBC - Hopes of Malaria Vaccine by 2010 15 Oktober 2004
• BBC - Science shows how malaria hides 8 April 2005
• The DDT Ban Myth
• LookSmart - Malaria kategori diréktori
• Open Directory Project - Malaria Archived 2005-09-11 di Wayback Machine kategori diréktori
• Yahoo! - Malaria Archived 2006-01-17 di Wayback Machine kategori diréktori
• History of Malaria in Spain
• Wellcome Trust against Malaria Archived 2006-06-13 di Wayback Machine
• Burden of Malaria, laporan BBC ngeunaan malaria di Uganda kalér