Papanggalan
Papanggalan (istilah lianna: panggal, gasing, gangsing), nyaéta kaulinan anu bisa muter dina sumbu sarta boga kasaimbangan dina hiji titik.[1] Gasing mangrupa kaulinan pangkolotna anu kapanggih di sagala rupa loka arkeologi sarta masih bisa dipikawanoh. Sajaba ti mangrupa kaulinan barudak jeung jelema dewasa, gasing ogé dipaké pikeun ngadu sarta ngaramal nasib.
lolobana gasing dijieun tina kai, sanajan mindeng ogé dijieun tina palastik, atawa bahan-bahan séjén. Kai diukir sarta dijieun nepi ka jadi bagian awak gasing. Tali gasing umumna dijieun tina nilon, sedengkeun tali gasing tradisional dijieun tina kulit takal. Panjang tali gasing béda-béda gumantung kana panjang leungeun jelema anu maénkeunana. thumb|Gasing ti Jepang Gerakan gasing dumasar éfék giroskopik. Gasing biasana muter rarampéolan pikeun sawatara waktu nepi ka interaksi bagian suku (paksi) kalawan permukaan taneuh nyieun manéhna ajeg. Sanggeus gasing muter ajeg pikeun samentara wayah, moméntum sudut sarta éfék giroskopik ngurangan saeutik demi saeutik nepi ka pamustunganana bagian awak terjatuh sacara garihal ka permukaan taneuh.
Gasing di sagala rupa nagara édit
Indonésia édit
Gasing mangrupa salah sahiji kaulinan tradisional Nusantara, sanajan sajarah sumebarnana tacan dipikanyaho sacara pasti.
Di wewengkon Pulo Tujuh (Natuna), Kapuloan Riau, kaulinan gasing geus aya jauh saméméh pangjajahan Walanda. Sedengkeun di Sulawesi Kalér, gasing mimiti dipikawanoh saprak 1930-an. Kaulinan ieu dipigawé ku barudak sarta jelema dewasa. Biasana, dipigawé di buruan imah anu kaayaan taneuhna teuas sarta datar. Kaulinan gasing bisa dipigawé nyorangan atawa bérégu kalawan jumlah pamaén anu variatif, nurutkeun kabiasaan di wewengkon séwang-séwangan.
Nepi ka kiwari, gasing masih pohara populer dipigawé di sajumlah wewengkon di Indonésia. Komo warga di kapuloan Riau mah, rutin ngayakeun kompetisi. Samentara di Demak, biasana gasing dicoo waktu genti tina usum hujan kana usum halodo. Masarakat Bengkulu ramé maénkeun gasing nalika kariaan taun anyar Islam, 1 Muharram.
Rupa-rupa ngaran gasing édit
Sajumlah wewengkon mibanda istilah béda pikeun nyebutkeun gasing. Masarakat Jawa Kulon sarta DKI Jakarta nyebutkeun manéhna gangsing atawa panggal. Masarakat Lampung ngaranan pukang, warga Kalimantan Wétan nyebutkeun begasing, sedengkeun di Maluku disebut Apiong sarta di Nusa Tenggara Kulon dingaranan Maggasing. Ngan masarakat Jambi, Bengkulu, Sumatera Kulon, Tanjungpinang sarta Kapuloan Riau anu nyebutkeun gasing. Ngaran maggasing atawa aggasing ogé dipikawanoh ku masarakat Bugis di Sulawesi Kidul. Sedengkeun masarakat Bolaang Mongondow di wewengkon Sulawesi Kalér mikawanoh gasing kalawan ngaran Paki. Urang Jawa Wétan nyebutkeun gasing minangka kekehan. Sedengkeun di Yogyakarta, gasing disebut kalawan dua ngaran béda. Lamun dijieun tina awi disebutna gangsingan, sarta lamun dijieun tina kai mah dingarananana pathon.
Wangun gasing édit
Gasing mibanda rupa-rupa wangun, gumantung wewengkonna. Aya anu buleud lonjong, aya anu ngawangun kawas jantung, aseupan, silinder, ogé aya anu ngawangun kawas piring hiber. Gasing diwangun ti bagian sirah, bagian awak sarta bagian suku (paksi). Tapi, wangun, ukuran sarta bagian gasing berbeda-beda nurutkeun wewengkon séwang-séwangan.
Gasing di Ambon (apiong) mibanda sirah sarta beuheung. Tapi umumna, gasing di Jakarta sarta Jawa Kulon ngan mibanda bagian sirah sarta paksi anu kasampak écés, dijieun tina paku atawa logam. Samentara paksi gasing natuna, henteu katingali.
Jenis gasing édit
Gasing bisa dibédakeun jadi gasing adu sada, adu puter sarta adu pukul.
Kaulinan gasing édit
Cara ngulinekun gasing, teu pisan-pisan hésé. Anu penting, pamaén gasing henteu kaci hamham waktu ngabalangkeun gasing kana taneuh.
Cara:
- Gasing dicekel ku leungeun kénca, sedengkeun leungeun katuhu nyekel tali.
- Beulitkeun tali kana gasing, mimiti ti bagian paksi nepi ka bagian awak gasing. Beulit sing kuat bari muter.
Tumbu luar édit
Dicutat tina édit
- ↑ Rigg, Jonathan. A Dictionary of the Sunda Language of Java. Universitas Harvard1862: Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Diakses tanggal 29 Nopémber 2019.
| Wikimedia Commons mibanda média séjénna nu patali jeung Spinning top. |