Basa Betawi atawa Melayu Dialék Jakarta atawa Melayu Batavia (bew) (Aksara Sunda Baku: ᮘᮞ ᮘᮒᮝᮤ) nyaéta salah sahiji basa anu mangrupa basa ti Melayu. Mararehna anu ngagunakeun basa ieu disebut urang Betawi. Basa ini hampir saumur jeung ngaran daérah tempat basa ieu dikembangkeun, nyaéta Jakarta.

Betawi
basè Betawi, basa Betawi
Dipaké di Jakarta (Indonesia)
Jumlah panyatur 2,7 juta (1993)
Rungkun basa Melayu Kreol
  • Betawi
Aksara * Alfabét Latin
Kode-kode basa
ISO 639-1 taya
ISO 639-2 bew
ISO 639-3 bew

Basa Betawi nyaéta basa kreol (Siregar, 2005) anu didasarkeun dina basa Melayu Pasar ditambah jeung unsur-unsur basa Sunda, basa Bali, basa ti Cina Kidul (utamana basa Hokkian), basa Arab, sarta basa ti Eropa, utamana basa Walanda jeung basa Portugis. Basa ieu mimitina dipaké ku kalangan masyarakat mangengah ka handap dina masa-masa awal parkembangan Jakarta. Komunitas budak sarta padagang anu paling sering ngagunahkeun. Sabab barkembang sacara alila, euweuh struktur baku anu jelas ti basa ieu anu ngabedakeun ti basa Melayu, lantaran aya sabaraha unsur linguistik diciri anu bisa dipaké, misalna ti sakabéh awalan me- (sapetos halna basa Melayu, kaasup basa Indonésia), panggunaan akhiran -in (sarua saperti basa Bali), sarta ngalihan bunyi /a/ dibuka di akhir kecap jadi /e/ atawa /ɛ/ dina sabaraha dialék lokal.

Kosakata basa Betawi

édit
Basa Betawi Basa Sunda bawaan siape/sape saha
ape naon
gimane kumaha
nape kunaon
ade aya
aje wungkul
gue/aye abdi/kuring
elo/lu manéh/anjeun
langgar Masjid
atu hiji
cawan gelas
tisi sendok
emang memang
kagak teu
kayak/kek sapertos
bagen biarkeun
congor beungeut
gringsangan teu bisa cicing
babe bapa
enyak ema
encang kakang bapa/ema
engkong aki
Nyai Nini
Empok Tétéh
Abang Kakang
encing adina bapa/indung
Tauke Majikan/Panguasa
centong sendok nasi
centeng Penjaga
syahi teh
Pangkeng kamar tidur
gulem mendung
bupet laci
kempek tas
ponten nilai
bikin jieun/nyieun
iye nuhun
danta jelas
bego bodo
songong sombong

Tokoh

édit

Tokoh-tokoh basa Betawi modérn:

  • Firman Muntaco, anu kawentar carpon/artikel di koran taun 1960an nepi ka 1980an
  • Ganes TH., anu kawentar komik "Si-Jampang: Jago Betawi" anu eusina basa batawi, taun 1965an
  • Benyamin Sueb, anu kawentar peranan film-film anu genre "basa Batawi", taun 1970an
  • Sjumandjaja, anu kawentar kalawan sutradara film "Si Doel: Anak Betawi", taun 1970an

Bacaan

édit

Sakabéh tokoh di luhur nyumbang kana SASTRA ANYAR, nyaéta "Sastra Betawi" (Betawi Literature). Jadi tokoh sastra akademik anu perjuangkeun "Sastra Betawi" nyaéta:

  • Muhadjir (1979 dan 2002)
  • K. Ikranegara (1980). Melayu Betawi Grammar. Linguistic Studies in Indonesian and Languages in Indonésia 9. Jakarta: NUSA.
  • S. Wallace (1976). Linguistic and Social Dimensions of Phonological Variation in Jakarta Malay. PhD. Dissertation, Cornell University.
  • Klarijn Loven (2009). Watching Si Doel: Television, Language and Cultural Identity in Contemporary Indonesia, 477 halaman, ISBN 90-6718-279-6. Penerbit: The KITLV/Royal Netherlands Institute of Southéast Asian and Caribbéan Studies at Leiden.
  • Lilie M. Roosman (April 2006). Lilie Roosman: Phonetic experiments on the word and sentence prosody of Betawi Malay and Toba Batak, Penerbit: Universiteit Leiden

Buku-buku anu jadi patokan "Sastra Betawi" nyaéta:

Acara televisi jeung Youtube

édit

Acara TV (Televisi) anu jadi patokan "Sastra Betawi" nyaéta:

Tumbu luar

édit
 
Wikipédia