Fiksi
Fiksi nyaéta salah sahiji istilah anu dipaké dina sakabéh karya sastra nu wujudna naratif (carita), boh dina wangun prosa, boh dina wangun puisi, meunang ngaréka atawa nyusurup, lain nyaritakeun kajadian nu nyata (sajarah). Tapi, ka dieunakeun istilah fiksi disaruakeun jeung istilah prosa naratif (novel atawa roman jeung carita pondok).[1]
Karangan fiksi nu diréka dumasar kana fakta atawa kanyataan, ngabalukarkeun ayana istilah roman sajarah atawa novel sajarah, roman biografis atawa novel biografis.[1]
Étimologi
éditFiksi téh asal kecapna tina basa Inggris fiction, tina basa Prancis Kuna jeung Latin fictio nu hartina jieunan nu asalna tina fingerie nu hartina nyieun atawa ngaréka.[1]
Ciri prosa fiksi
éditDina karya fiksi nyangkaruk aspék atawa ciri mandiri di antarana dijéntrékeun kieu.[2]
- Unsur Carita.
- Kaayaan basa téks fiksi anu henteu homogén.
- Kajadian nu dicaritakeun (naratif).
- Ayana runtuyan kajadian anu ngéntép seureuh (galur).
Fiksi mangrupa carita kahirupan manusa nu sipatna fiktif, ku sabab diréka ku pangarang. Gaya nyarita pangarang henteu homogén, pangarang henteu kudu jadi jalma kahiji nu nyarita, tapi bisa méré kasempetan keur panyatur sékunder keur cumarita nepi ka ngahasilkeun dialog nu hadé. Carita nu dipidangkeun dina fiksi mangrupa carita fiktif, lamun miboga sasaruaan jeung kanyataan, éta téh ukur kabeneran wungkul. Dina wengkuan carita biasana dipidangkeun sacara ngaruntuy keun ngagambar konflik jeung kapanasaran nu maca.[2]
Struktur téks fiksi
édit- Abstrak mangrupa téks inti dina carita fiksi.[3]
- Oriéntasi eusina patali jeung jejer, kasang tukang jejer, jeung palaku dina carita fiksi. Oriéntasi téh minangka pamuka dina carita fiksi anu seja dipidangkeun[3].
- Komplikasi téh klimaks tina téks carita. Dina ieu bagian biasana mimiti midang pasualan anu bakal metot panitén nu maca kana jero carita[3].
- Pangajén téh mangrupa bagian nu nepikeun bongbolongan tina konflik atawa pasualan nu ditémbongkeun ku pangarang dina runtuyan carita.[3]
- Résolusi patali jeung matotoskeun pasualan anu karandapan ku palaku utama dina carita fiksi.[3]
- Koda (réorientasi) patali jeung amanat nu eusina teu jauh tina ajén moral nu bisa dilarapkeun dina kahirupan nya ku nu maca dina naskah téks carita fiksi.[3]
Bédana fiksi jeung non-fiksi
éditFiksi jeung non-fiksi sanajan sarua naratif, tapi aya bédana lebah wangun, eusi, jeung basa anu dipakéna. Leuwih jelasna dijéntrékeun kieu.[4]
| Fiksi | Non-fiksi |
|---|---|
| Imajinasi pangarang nu sipatna fiktif.[4] | Fakta, réalitas, nyata dina kahirupan sapopoé.[4] |
| Wangunna bisa novel atawa roman, carpon, jeung carita nyambung.[4] | Wangunna bisa ésai, féature, kolom, opini, artikel, jeung résénsi.[4] |
| Gambaran Subjéktifitas pangarang nu bakal ngahudang rasa nu maca.[4] | Gambaran objéktifitas keur ngahudang pikiran jeung logika nu maca.[4] |
| Basana bisa konotatif jeung denotatif kalawan ngahudang tafsiran nu rupa-rupa.[4] | Basana dénotatif kalawan neueulkeun kana konsép nu kawatesanan (moal salah tafsir).[4] |
Struktur Fiksi
éditTéma dina carita
éditTéma atawa jejer nyaéta inti carita anu diwangun tina runtuyan kajadian anu dipidangkeun dina prosa[5]. Téma téh asal kecapna tina thema < tithenai nu hartina téh neundeun. Téma téh aspék carita nu sajajar jeung ma'na dina pangalaman manusa nu salawasna miboga kesan jeung pantes diinget-inget. Ku kituna, téma téh béda jeung judul[6]. Téma leuwih neueulkeun kana gagasan jeung amanat nu ngawangun eusi karangan sagemblengna[7]
Fakta carita
éditFakta carita téh hal-hal nu patali jeung carita fiksi. Fakta carita téh ngawengku palaku, karakter palaku, galur, jeung latar. Éta opat unsur kaasup kana fakta carita téh ku sabab sacara faktual bakal ngawangun kajadian jeung éksisténsina dina prosa fiksi.[8]
Palaku jeung Watek
éditPalaku téh individu rékaan nu ngalaman rupaning kajadian dina carita. Ari karakter palaku mah pidangan paripolah atawa kawangunna citra palaku dina karya sastra. Ditilik tina peranna, palaku diwincik jadi dua nyaéta protagonis jeung antagonis.[9]
- Protagonis, gambaran palaku nu lempeng atawa salawasna aya dina jalur bebeneran.[9]
- Antagonis, gambaran palaku nu pateungteung jeung protagonis. Hartina, jalurna dina kamunkaran atawa kajahatan.[9]
Gambaran Watek Palaku
édit- Diskursif atawa analitik, pangarang sacara langsung nyaritakeun karakter palaku-palaku anu midang dina carita.[8]
- Dramatik, pangarang nembrakkeun karakter palakuna ngaliwatan kekecapan jeung paripolah dina carita. Saperti ngaliwatan dialog atawa paguneman, jalan pikiran palaku, rasa palaku jeung sajabana.[8]
- Kontékstual, pangarang ngagambarkeun karakter palaku ngaliwatan lingkungan carita nu ngarojongna.[8]
- Campuran, metodeu konvensional kalawan keur ngahontal ééféktifna hiji carita.[8]
Galur
éditGalur téh mangrupa runtuyan kajadian dina carita nu patali jeung sabab jeung akibat. Wanda galur carita aya tilu.[6]
- Munggaran, ngajéntrékeun pamuka carita.
- Bobok Tengah, dimimitian ku ayana konflik jeung klimaks.
- Ahir, ngawengku denoument atawa peleraian. Denoument mangrupa awal tina klimaks nu tujulna kana matotoskeun pasualan anu dipidangkeun dina carita.
Latar
éditLatar atawa setting anu nuduhkeun tempat, waktu jeung kaayaan (situasi) hiji kajadian nu karandapan ku palaku. Latar téh dianggap tatapakan keur ngajéntrékeun tempat, patalina waktu sajarah, jeung lingkungan sosial rupaning kajadian nu dicaritakeun.[10]
Sarana Sastra
éditSarana sastra nyaéta salah sahiji métodeu pangarang nyarungsum jeung milih rincian carita keur ngahontal pola-pola anu miboga ma’na. Sarana sastra téh ngawengku simbol, gaya basa, jeung puseur implengan.[10]
Simbol
éditDina fiksi simbol téh bakal ngabalukarkeun tilu akibat. Kahiji, simbol nu aya dina kajadian téh nuduhkeun ma’na tina éta kajadian. Kadua, simbol nu diulang-ulang bakal jadi panginget-nginget nu maca keur ngahontal ma’na nu gembleng tina carita. Katilu, simbol nu kapanggih kalayan intensitas nu mindeng téh bisa mantuan nu maca manggihan téma carita.[10]
Gaya basa
éditDina sastra, gaya téh patali jeung cara atawa kamampuh pangarang ngaébréhkeun gagasan dina carita. Basa nu dipaké téh bisa humor, konkrit, imajinatif jeung métafor. Campuran basa nu dipilih ku pangarang téh bakal ngahasilkeun gaya basa nu miboga ciri mandiri karya anu dihasilkeun.[10]
Puseur Implengan
éditPuseur implengan téh nuduhkeun carita nu dipidangkeun. Ieu unsur mangrupa cara atawa sawangan nu dipaké ku pangarang salaku sarana keur midangkeun carita ka nu maca. Contona palaku kuring téh salaku puseur implengan jalma kahiji.[10]
Rujukan
édit- ↑ a b c Iskandarwassid (2016). Kamus Istilah Sastra Sunda. Bandung: Geger Sunten. p. 60.
- ↑ a b Semi, Atar (2008). Buku Pendukung Pengajaran Sastra. Magelang: Indonesia Tera. pp. 77–78.
- ↑ a b c d e f "“Teks Cerita Fiksi” Pengertian & ( Jenis – Unsur – Struktur – Kaidah )" (dalam bahasa en-US). DosenPendidikan.Com. 2017-01-13. http://www.dosenpendidikan.com/teks-cerita-fiksi-pengertian-jenis-unsur-struktur-kaidah/. Diakses pada 2017-10-11
- ↑ a b c d e f g h i Krismarsanti, Ermina (2009). Karangan Fiksi dan Nonfiksi. Surabaya: PT. JePe. p. 7.
- ↑ Rosidi, Ajip (2012). Ngalanglang Kasusastraan Sunda. Jakarta: Pustaka Jaya. p. 224.
- ↑ a b Stanton, Robert (2012). Teori Fiksi (DItarjamahkeun ku Sugihastuti & Rossi). Yogyakarta: Pustaka Pelajar. p. 32.
- ↑ Sugiana, Yodi (18 Maret 2016). "Pengertian Tema dalam Cerita atau Novel". http://www.sridianti.com. Diakses tanggal 09 Oktober 2017. Archived 2017-10-12 di Wayback Machine
- ↑ a b c d e Nurgiyantoro, Burhanudin (2012). Teori Pengkajian Fiksi. Yogyakarta: UGM Press. p. 178.
- ↑ a b c Harianto, P, Rahmanto, B (1998). Materi Pokok Cerita Rekaan dan Drama. Jakarta: Depdikbud. p. 15.
- ↑ a b c d e Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. USA: Heinle & Heinle. p. 284.