Klaipéda

Klaipėda, (basa Jėrmanna Memel atawa Memelburg; basa Polandiana Kłajpeda), mangrupa labuan hiji-hijina Lituania di Laut Baltik. Pangeusina aya 194,400 urang (2002), nurun ti 202,900 dina taun 1989. Klaipėda ayeuna jadi dramaga fėri utama nu ngahubungkeun jeung Swédia, Dénmark, jeung Jérman. Tempatna deukeut ka muara walungan Neman.

Klaipėda mibanda arsitėktur picturesque nu sarupa jeung nu kapanggih di Jėrman, Inggris, jeung Dėnmark. Resort gigir laut gaya Lituania popular sabudeureun Klaipėda aya di Neringa jeung Palanga.

Sajarah

Klaipėda diadegkeun ku suku Baltik abad ka-12, nu salajengna pikeun jangka waktu nu cukup lila dikawasa ku Prusia Wėtan, nyėta nalika katelah Memel.

Dayeuh labuan Laut Baltik ieu diadegkeun ku Teutonic Knights taun 1252 sarta kacatetkeun salaku Castrum Memele (basa Jėrman Memelburg, atawa Mimmelburg). Taun 1254 Klaipėda dipaparin Lübeck City Right. Wewengkon ieu dikristenkeun ku Teutonic Knights. Perjangjian Daméi di Laut Melno taun 1422 nangtukeun wates antara Provinsi Prusia jeung Lituania. Memel asup ka Prusia; perjangjian ieu lumaku nepi ka taun 1919. Ieu mangrupa wates nu panglilana teu robah di Éropa.

Munggaran taun 1474 Memel diatur ku Hukum Culm dayeuh Tatar Prusia. Taun 1525, Ménak Memel, nu ditangtayungan ku Albert ti Prussia (Albrecht von Brandenburg-Ansbach-Prussia), ngadopsi Luteranisme. Mangsa ieu dayeuh jeung labuan pinanggih jeung karaharjaan, sabab Ducal Prussia mangrupa tanah injeuman Polandia sarta salajengna jadi bagian Persemakmuran Polandia-Lituania. Dayeuh ieu ogé jadi labuan pikeun Lituania, sabab lokasina nu deukeut muara walungan Nemen nguntungkeun pisan. Mangsa raharja kalindih nalika antara 1629 jeung 1635 Memel diserang, diruksak, sarta dikawasa ku Swédia. Diropéa sababaraha kali, 75 taun salajengna loba pisan pangeusi Memel maot alatan cacar. Ku ngadegna nagara Uni Jérman taun 1871, Memel jadi dayeuh paling kalér-wétaneun wewengkon Jérman.

Taun 1919 Klaipėda ditempatkeun dina protėktorat Nagara Entente. Satutasna Perjangjian Versailles wewengkon sabudeureun Memel dipisahkeun ti Jėrman sarta ngadeg otonom dina kakawasaan Prancis. Soldadu Lituania nu dipingpin ku Kolonėl Budrys nyerang Memel taun 1923 nepi ka ditinggalkeun ku soldadu Prancis. Memel direbut ku German Reich 22 Maret 1939 satutasna ngarebut Austria, Sudetenland, jeung Cėkoslowakia.

Nalika Perang Dunya ka-2, mimiti ahir taun 1944 nepi ka 1945, pangeusina loba nu kalabur ngungsi. Dayeuh ieu salajengna direbut ku Soldadu Beureum Januari 1945 sarta dipulangkeun deui ka Rėpublik Soviėt Lituania.

Loba pangeusi Klaipéda nu dikirim ka Sibéria, sedengkeun sésana dibuang ka Jérman.

Nu wedal di Klaipėda

Simon Dach (1605 - 1659), panyajak
Rev. Michael Wohlfahrt (1687 - 1741), pamingpin agamis di Amėrika
Friedrich Wilhelm Argelander (1799 - 1875), ahli astronomi
George Adomeit (1879 - 1967), seniman (lukis) Amérika
Friedrich Wilhelm
Hans Henning Atrott (1944) philosoph

Tempo ogė

Labuan di Laut Baltik

Tumbu kaluar

Loka resmi Dayeuh Klaipeda
Kaca ngeunaan sajarah Memel/Klaipeda Archived 2009-02-20 di Wayback Machine ku Richard Doody