Perang Tiis

1. ALIH Citakan:Disambig info

[[Berkas:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|300px|Presiden AS Ronald Reagan (kiri) jeung Sekretaris Jenderal Soviét Mikhail Gorbachev, papanggih di Jenewa dina taun 1985.]] Citakan:Sejarah Perang Tiis

Perang Tiis (Basa Inggris: Cold War, Basa Rusia: холо́дная война́, kholodnaya voyna, 1947–1991) nyaéta sesebutan kana ayana kategangan pulitik jeung militer antara Dunya Kulon, nu dipingpin ku Amérika Sarikat jeung sekutu NATO, ngalawan Dunya Komunis, nu dipingpin ku Uni Soviét jeung sekutu nagara-nagara satelitna. Paristiwa ieu dimimitian ku kajayaan Sekutu dina ngéléhkeun Jerman Nazi dina Perang Dunya II, nu nyésakeun Amérika Sarikat jeung Uni Soviét nu jadi dua nagara adidaya di dunya ku bédana idéologi, ékonomi, jeung militer nu gedé. Uni Soviét, babarengan jeung nagara-nagara di Éropa Wétan nu dijajahna, Blok Wétan. Prosés pamulihan anggeusna perang di Éropa Kulon dipasilitasan ku program Rencana Marshall Amérika Sarikat, jeung pikeun nandingana, Uni Soviét ogé nyieun COMECON babarengan jeung sekutu Wétanna. Amérika Sarikat nyieun aliansi militer NATO dina taun 1949, sadengkeun Uni Soviét oge nyieun Pakta Warsawa dina taun 1955. Babaraha nagara milihan pikeun milu kana salah sahiji ti dua nagara adidaya ieu,sadengkeun nu lainna milih pikeun tetep nétral ku dijieunna Gerakan Non-Blok

Paristiwa ieu diaranan Perang Tiis kusabab dua pihak can pernah miluan dina aksi militer sacara nyaanan, namun masing-masing pihak ngabogaan senjata nuklir nu bisa ngabalukarkeun kaancuran nu gede. Perang Tiis ogé ngabalukarkeun kategangan nu kacida nu dina ahirna nu ngabalukarkeun ayana konflik militer régional saperti Blokade Berlin (1948–1949), Perang Korea (1950–1953), Krisis Suéz (1956), Krisis Berlin 1961, Krisis Rudal Kuba (1962), Perang Viétnam (1959–1975), Perang Yom Kippur (1973), Perang Afganistan (1979–1989), jeung panembakan Korean Air Penerbangan 007 ku Soviét (1983). Alih-alih miluan dina konflik ku cara nyata, kadua pihak lolombaan melalui koalisi militer, payebaran idéologi jeung pangaruh, méré bantuan ka nagara klien, spionaseuu, kampanyeu propaganda sacara gedé-gedéan, perlombaan nuklir, ngélég nagara-nagara netral, sasaingan di perlombaan olahraga internasional, jeung kompetisi téhnologi seperti Perlombaan Angkasa. AS jeung Uni Soviét ogé sasaingan dina rupa-rupa perang proksi; di Amérika Latin jeung Asia Tenggara, Uni Soviét ngabantuan révolusi komunis nu ditentang ku babaraha nagara-nagara Kulon, Amérika Sarikat mikir pikeun supaya kumaha teu kajadian ngeunaan éta ku cara pangiriman tentara jeung peperangan. Dina rangka ngaleutikan risiko perang nuklir, kadua pihak sepakat nyieun pendekatan détente dina taun 1970-an pikeun ngaleutikan kaayaan kategangan pulitik.

Dina taun 1980-an, Amérika Sarikat ningkatkeun deui tekanan diplomatik, militer, jeung ékonomi ka Uni Soviét dina waktuna nagara komunis éta keur aya dina kamiskinan stagnasi perékonomian. Dina pertengahan 1980-an, Presiden Soviét nu anyar, Mikhail Gorbachev, méré nyaho ngeunaan kawijakan réformasi liberalisasi perestroika ("rékonstruksi, réorganisasi", 1987) jeung glasnost ("keterbukaan", ca. 1985). Kawijakan ieu ngabalukarkeun Soviét jeung nagara-nagara satelitna dilanda ku gelombang Révolusi damai nu dienggeusan ku rubuhna Uni Soviét dina taun 1991, jeung dina ahirna nyésakeun Amérika Sarikat nu jadi hiji-hijina kakuatan militer nu panglobana di Dunya. Perang Tiis jeung rupa-rupa paristiwa nu séjénna ngabalukarkeun akibat nu gedé ka dunya jeung sok disebutkeun dina budaya populér, hususna dina media nu némbongkeun téma spionaseuu jeung ancaman perang nuklir.

Asal istilah

Dina ahir Perang Dunya II, panulis jeung jurnalis Inggris George Orwell maké istilah perang Tiis nu jadi istilah umum dina éséyna nu judulna "You and the Atomic Bomb" (Anda jeung Bom Atom), nu diterbitkan ku surat kabar Inggris, Tribune, dina tanggal 19 Oktober 1945. Ésai eta ngagambarkeun Dunya nu hirup disingsieunan ku perang nuklir. Orwell nulis:

"Salila opat puluh atawa lima puluh taun ayeuna, Mr. H. G. Wells jeung nu lianna ngingetan urang yén manusa bakal aya dina bahaya, ngancurkeun sorangan ku senjatana sorangan, nyésakeun sireum atawa babaraha kelompok spésiés lianna pikeun nyokot alih. Saha baé nu geus mempo kaancuran di dayeuh-dayeuh di Jerman bakal mikir yén gagasan ieu sahenteuna asup kana akal. Namung, lamun nempo Dunya sacara kabéh, paristiwa babaraha dekade ieu teu asup ka arah anarki, namun ka arah diayakeuna deui perbudakan. Urang sigana teu ka arah ngaruksak umum, tapi ka jaman perbudakan kuno nu sieun. Téori James Burnham geus loba dibahas, namun saeutik ti jalma teu acan nanggepan nu jadi implikasi idéologi. Jenis pandangan ka Dunya, jenis kayakinan, jeung struktur sosial mungkin bakal nguasaan nagara nu teu kaéléhkeun jeung ngaluruskeun dina "perang Tiis" permanén jeungbtatanggana."

Dina The Observer édisi 10 Maret 1946, Orwell nulis yén "saenggeus konferensi Moskow Desember kamari, Rusia majukeun 'perang Tiis' ka Britania jeung Imperium Britania."

Istilah nu dipaké pikeun ngagambarkeun kategangan géopulitik antara Uni Soviét jeung nagara satelitna jeung Amérika Sarikat jeung sekutu Éropa Kulon-na saenggeus Perang Dunya II dimimitian ku Bernard Baruch, saurang ahli piduiteun Amérika jeung panaaséhat presiden. Dina salah sahiji pidato di South Carolina dina tanggal 16 April 1947, Ceuk Baruch : "Urang ulah katipu: poé ieu urang aya di tengah-tengah perang Tiis." Salah sahiji réporter jeung kolumnis surat kabar nu arana Walter Lippmann ngajabarkeun penjelasan nu sakitu panjang lebarna ngeunaan Perang Tiis dina bukuna nu judulna The Cold War, waktu ditanya dina taun 1947 ngeunaan sumber istilah "perang Tiis", manéhna nyebutkeun istilah éta ngarujuk dina istilah Perancis ti taun 1930-an, la guerre froide.

Sabab kajadian

Informasi salajengna: Kasieunan Beureum and Permainan Besar

[[Berkas:American troops in Vladivostok 1918 HD-SN-99-02013.JPEG|thumb|right|Pasukan Amérika di Vladivostok, Agustus 1918, salila intervensi Sekutu dina Perang Saudara Rusia.]]

Aya perdebatan dina golongan para sejarawan ngeunaan titik awal ti Perang Tiis. Loba ti golongan sejarawan ngabogaan pendapat yén Perang Tiis dikeureuyeh saenggeus Perang Dunya II enggeusan, nu lainna ogé ngabogaan pendapat yén Perang Tiis dipaju dina ahir Perang Dunya I, sanajan kategangan antara Kekaisaran Rusia, nagara-nagara Éropa lainna, jeung Amérika Sarikat geus aya dina pertengahan abad ka-19.

Révolusi Bolshevik di Rusia dina taun 1917 (diiluan ku panarikan mundur pasukana ti Perang Dunya I), mengakibatkan Soviét Rusia terisolasi ti diplomasi internasional. Pamingpin Vladimir Lenin ngomong yén Uni Soviét "dikepung ku para kapitalis nu mumusuhan", jeung mandang diplomasi sebagai senjata pikeun ngajauhkeun Soviét ti musuh, dimimitian ku Komintern Soviét, nu ngagoakkeun pergolakan Révolusioner di luar Soviét.

Pamingpin Soviét Joseph Stalin, nu nganggep Uni Soviét sebagai salah sahiji "kapuloan sosialis", menyatakan yén Uni Soviét kudu memandang "dominasi kapitalis ayeuna kudu digantikan ku dominasi sosialis." Dina awal 1925, Stalin nyieun pernyataan yén manéhna mandang pulitik internasional sebagai salah sahiji dunya bipolar di mana Uni Soviét bakal narik nagara-nagara liana ke arah sosialisme jeung nagara-nagara kapitalis ogé bakal narik nagara-nagara lian ka arah kapitalismeuu, sadengkeun dunya keur aya dina périodeu "stabilisasi sementara kapitalismeu" saméméh rubuhna.

Rupa-rupa paristiwa saméméh Perang Dunya Kadua némbongkeun ayana silih teu percaya jeung curiga dina kakuatan Kulon jeung Uni Soviét, teu leupas ti filosofi umum Partei Bolshevik nu dijieun pikeun ngalawan kapitalismeu. Ada dukungan ti Kulon terhadap gerakan Bodas anti-Bolshevik dina Perang Saudara Rusia, pemberian dana ku Uni Soviét ka pekerja pemberontak Britania dina taun 1926 ngabalukarkeun Britania Raya memutuskan hubungan dengan Uni Soviét, deklarasi Stalin taun 1927 pikeun hirup berdampingan sacara damai dengan nagara-nagara kapitalis diurungkan, tuduhan ayana konspirasi dina Peradilan Shakhty taun 1928 nu direncanakeun ku Britania jeung Perancis ngabalukarkeun kudeta, penolakan Amérika pikeun mengakui Uni Soviét hingga taun 1933, jeung Stalieusme Peradilan Moskow pikeun kasus Pembersihan Gedé-Gedéan, serta tuduhan atas ayana spionaseu ti Britania, Perancis, jeung Jerman Nazi mangrupakeun paristiwa-paristiwa nu nukangan Perang Tiis.

Keur waktuna Tentara Jerman menginvasi Uni Soviét dina bulan Juni 1941, Sekutu nyokot kauntungan ti front anyar ieu jeung milih pikeun ngabantuan Uni Soviét. Britania nandatanganan persekutuan formal jeung Amérika Sarikat nyieun kasepakatan informal jeung Soviét. Dina waktuna perang, Amérika Sarikat méré fasilitaa Britania jeung Soviét liwat program Lend-Lease na.

Kumaha waé ogé, Stalin tetep neundeun rasa curiga kana kadua nagara éta jeung percaya yén Britania jeung Amérika Sarikat kong-kalingkong pikeun muguhkeunna yén Soviét bakal nanggung beban panggedéna dina perang ngalawan Jerman Nazi. Ceuk pandangana ieu, Sekutu Kulon ngahaja ngundur waktu pikeun muka front anti-Jerman kadua nu tujuanna pikeun beraksi di waktu-waktu ahir jeung diteruskeun nyieun panganggeusan damai. Jadi, persepsi Soviét ka dunya Kulon ngabalukarkeun ayana arus kategangan jeung permusuhan jeung pihak Sekutu.

Ahir Perang Dunya II (1945–1947)

Konferensi pasca-perang di Éropa

[[Berkas:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right| "Tiga Besar" di Konferensi Yalta: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt jeung Joseph Stalin, 1945.]]

Informasi salajengna: Konferensi Teheran and Konferensi Yalta

Saenggeus perang, Sekutu manggih mupakat ngeunaan pembagéan jeung pangukuhan perbatasan di Éropa. Masing-masing pihak ngabogaan ide-ide nu berbeda ngeunaan pembentukan jeung pemeliharaan kaamanan dunya pasca-perang. Sekutu Kulon hayang sistem kaamanan ku cara nyieun salega-legana Pamaréntahan démokrasi, nu ngamungkinkeun nagara-nagara pikeun ngaréngsékeun konflik sacara damai melalui organisasi internasional.

Ngemutan sejarah invasi nu sok dikeureuyeuh ka Rusia, jeung deui gedénya jumlah korban nu maot (dikira kira 27 juta) jeung kaancuran Uni Soviét nu ngeureuyeuh waé saréngséna Perang Dunya II, Uni Soviét nyieun rupa-rupa usaha pikeun ningkatkeun kaamanan ku cara ngadominasi urusan dina negeri nagara-nagara nu babatesan jeung manéhna.

Sekutu Kulon ogé ngabogaan pendapat sorangan ngeunaan visi maranéhna kana kaayaan Dunya saréngséna perang. Tujuan Roosevelt - kajayaan militer di Éropa jeung Asia, pencapéian supreémasi ékonomi global Amérika nu ngéléhkeun Imperium Britania, jeung menciptakan salah sahiji organisasi perdamaian dunya - leuwih bersifat global dibandingkan dengan Churcill, nu visinya berfokus pikeun mengamankan kontrol atas Laut Tengah, memastikan keberlangsungan Imperium Britania, jeung memerdekakan nagara-nagara Éropa Wétan pikeun jadikana sebagai pennuga antara Soviét jeung Britania Raya.

Dina pandangan Amérika, Stalin dianggep sebagai salah sahiji sekutu potensial pikeun mencapai tujuan maranéhna, sadengkeun dina pandangan Britania, Stalin dianggep ancaman panggedéna dina pencapéian agénda maranéhna. Ku diicingana lolobana ti nagara-nagara Éropa Wétan ku Soviét, Stalin aya dina pihak nu untung jeung kadua pamingpin Kulon silih sasaingan pikeun memperku dukungana. Perbedaan visi antara Roosevelt jeung Churchill ngabalukarkeun kadua belah pihak melakukan negosiasi sacara terpisah dengan Stalin. Dina bulan Oktober 1944, Churcill melakukan perjalanan ke Moskow jeung sepakat pikeun ngabagi Balkan berdasarkan pangaruh masing-masing, jeung tidak lila kemudian, di Yalta, Roosevelt ogé menandatangani kesepakatan terpisah dengan Stalin ngeunaan masalah Asia jeung menolak pikeun mendukung Churcill dina isu jeung Reparasi Polandia. [[Berkas:Map-Germany-1945.svg|thumb|Zona Jajahan Sekutu di Jerman pasca-perang.]]

Negosiasi leuwih lanjut antara Soviét jeung Sekutu sahubungan jeung kasaimbangan dunya saenggeus perang dina Konferensi Yalta dina bulan Februari 1945, sanajan konferensi ieu ogé gagal nepi ka konsesus ngeunaan kerangka kerja saenggeusperang di Éropa. Dina bulan April 1945, Churcill jeung Presiden Amérika Sarikat nu anyar, Harry S. Truman, sepakat pikeun ngalawan kaputusan Soviét nu méré bantuan ka Pamaréntahan Lublin, saingan Pamaréntahan Polandia di pengasingan nu dikontrol ku Soviét.

Saenggeus kemenangan Sekutu dina bulan Mei 1945, Soviét sacara épéktip maju ngadumukan Éropa Wétan, sadengkeun pasukan Amérika Sarikat jeung Sekutu Kulon kukuh di Éropa Kulon. Di wilayah Jerman nu diicingan Sekutu, Uni Soviét, Amérika Sarikat, Britania Raya jeung Perancis nyieun zona Jajahan jeung nyieun kerangka kerja pikeun ngabagi wilayah-wilayah éta jadi opat zona Jajahan.

Konferensi Sekutu dina taun 1945 di San Francisco ngahasilkeun kaputusan ngeunaan pendirian organisasi PBB multi-nasional pikeun memelihara perdamaian dunya, namun kapasitas panegakanna ku Dewan Kaamanan sacara épéktip dilumpuhkeun ku kabisa anggotana pikeun maké hak veto. Ku sebab itu, PBB dina dasarnya diubah jadi salah sahiji forum aktif pikeun tukeur retorika polemik, jeung Soviét dianggep sacara eksklusif sebagai tribun propaganda.

Konferensi Potsdam jeung kaéléhan Jepang

[[Berkas:L to R, British Prime Mieuster Winston Churchill, President Harry S. Truman, and Soviét leader Josef Stalin in the... - NARA - 198958.jpg|thumb|Winston Churchill, Harry S. Truman jeung Joseph Stalin di Konferensi Potsdam, 1945.]]

Informasi salajengna: Konferensi Potsdam and Menyerahnya Jepang

Dina Konferensi Potsdam, nu dikeureuyeuh dina ahir Juli saenggeus ngarasa éléhna Jerman, perbedaan serius terkait dengan perkembangan masa depan Jerman jeung Éropa Wétan. Selain itu, jumlah partisipan perang jeung perbedaan kebiasaan dijadikan alasan ku satu sama lianna pikeun mengkonfirmasi kecurigaan maranéhna ngeunaan niat bermusuhan jeung mempertahankan kubu maranéhna masing-masing. Dina konferensi ieu, Truman mérétahu Stalin yén Amérika Sarikat ngabogaan senjata anyarnu kuat.

Stalin nyangka Amérika Sarikat keur ngembangkeun bom atum, jeung ngingetan sasaran Amérika Sarikat kamungkinan saingan Soviét, nyaéta Jepang, Stalin nanggepan hal éta ku sikep tenang. Stalin ngomong mun manéhna ngarasa bagja ku warta éta jeung nyatakeun kahayangna yén senjata éta bakal dipaké pikeun ngalawan Jepang. Satu minggu saenggeus berahirnya Konferensi Potsdam, Amérika Sarikat membom Hiroshima jeung Nagasaki. Teu lila saenggeus serangan, Stalin protés ka para petinggi Amérika Sarikat kusabab leutikna bagéan Jepang nu diicingan Sekutu nu ditawarkeun ku Presiden Truman ka Soviét.

Awal Blok Wétan

Informasi salajengna: Blok Wétan

[[Berkas:EasternBloc BorderChange38-48.svg|right|thumb|Perubahan wilayah pasca-perang di Éropa Wétan jeung pembentukan Blok Wétan, nu dijuluki "Tirai Beusi".]]

Dina awal Perang Dunya II, Uni Soviét meletakkan dasar bagi terbentuknya Blok Wétan ku cara nyaplok langsung babaraha nagara saperti Republik Sosialis Soviét, nu awalna dibérékeun ka Soviét ku Jerman Nazi dina Pakta Molotov-Ribbentrop. Wilayah ieu kaasup Polandia bagéan Wétan (terus dipisahkeun jadi dua nagara Soviét nu béda), Estonia (nu kemudian jadi RSS Estonia), Latvia (jadi RSS Latvia), Lithuania (jadi RSS Lithuania), bagéan Wétan Finlandia (jadi RSS Karelo-Finlandia), jeung Rumania Wétan (nu jadi RSS Moldavia).

Wilayah Éropa Wétan nu dibébaskeun ti Nazi jeung diicingan ku pasukan Soviét salajengna ogé ditambahkeun ka Blok Wétan ku cara ngarobahna jadi nagara satelit, nagara-nagara ieu di antarana Jerman Wétan, Republik Rakyat Polandia, Republik Rakyat Bulgaria, Republik Rakyat Hongaria, Republik Sosialis Cekoslowakia, Republik Rakyat Romania, jeung Republik Rakyat Albania.

Rézim Soviét nu bijil di nagara-nagara Blok Wétan ngadopsi sistem ékonomi komando Soviét wungkul, manéhna ogé ngadopsi metode brutal nu dipaké ku Joseph Stalin jeung polisi rusiah Soviét pikeun neken oposisi nu nyata jeung poténsial. Di Asia, Tentara Beureum geus ngabanjiran Manchuria dina bulan-bulan ahir perang, jeung ngeureuyeuh pikeun nyicingan bagéan besar wilayah Korea bagéan Kalér.

Sebagai bagéan ti konsolidasi kontrol Stalin atas Blok Wétan, NKVD, nu dipimpin ku Lavrentiy Beria, ngawasan dijieunna sistem polisi rusiah nu bergaya Soviét di Blok Wétan pikeun ngabasmi perlawanan anti-komunis. Lamun aya saeutik waé sumanget kemerdekaan di nagara-nagara Blok Wétan, maranéhna nu miluan bakal disingkirkeun ti kakuasaan, diadilan, dipenjarakeun, jeung dina babaraha kasus, diéksékusi.

Perdana Menteri Britania Raya Winston Churchill khawatir yén jumlah besar pasukan Soviét nu di Éropa dina ahir perang, jeung persepsi yén pamingpin Soviét Joseph Stalin teu bisa diandelkeun, bakal ngabalukarkeun anceman ka Éropa Kulon. Dina bulan April-Mei 1945, Kabinet Perang Britania Raya mengembangkan salah sahiji rencana operasi pikeun "memaksakan kehendak Amérika Sarikat jeung Imperium Britania ka Rusia". Namung rencana ieu ditolak ku Pupuhu Staf Komiteu sabab teu layakna sumber daya militer.

Persiapan pikeun "perang anyar"

Informasi salajengna: Artikel X and Tirai Beusi

Dina bulan Februari 1946, laporan "Telegram Panjang" George F. Kennan ti Moskow ngabantuan pikeun ngartikulasikeun kabijakan Pamaréntah AS nu teterusan inténsif dina ngalawan Soviét, nu jadi dasar keur strategi Amérika Sarikat ks Uni Soviét salila Perang Tiis. Dina bulan Séptémber, pihak Soviét nyieun telegram Novikov, nu dikirim ku duta besar Soviét ka Amérika Sarikat, namun pangiriman telegram ieu ditugaskeun jeung ogé ditulis ku Vyacheslav Molotov, telegram ieu ngajelaskeun yén AS "ayana dina cengkeraman monopoli kapitalis nu ngembangkeun kamampuan militer dina rangka nyiapkeun kondisi pikeun meunangkeun supremasi dunya dina salah sahiji perang anyar".

Dina tanggal 6 Séptémber 1946, James F. Byrnes menyampaikan pidato di Jerman nu mennukal Rencana Morgenthau (salah sahiji proposal pikeun memisahkan jeung de-industrialisasi di Jerman pasca-perang). Byrnes ogé ngingetan Soviét yén AS niat pikeun nahan kaayaan militerna teu dibatesan di Éropa. Sabulan saterusna, Byrnes ngaku yén pernyataana ieu mangrupakeun "intisari ti program kami pikeun meunangkeun haté warga Jerman [...] éta nyaéta pertempuran pikiran antara kami jeung Rusia [...]"

Babaraha minggu saenggeus dirilisna "Telegram Panjang", mantan Perdana Menteri Britania Winston Churchill nyampaikeun istilah terkenalna, "Tirai Beusi", dina salah sahiji pidato di Fulton, Missouri. Dina pidato éta, Churcill nyerukeun supaya Inggris-Amérika bersekutu pikeun ngalawan Soviét, nu dituduhna geus ngabentangkan "tirai Beusi" ti "Stettin di Baltik hingga ke Trieste di Adriatik".

Dina taun 1952, Stalin berulang kali mengajukan rencana pikeun menyatukan Jerman Wétan jeung Jerman Kulon di handap hiji Pamaréntahan tunggal nu dipilih dina pamilihan umum nu diawasan ku Perserikatan Bangsa-Bangsa mun Jerman nu anyar ieu leupas ti aliansi militer Kulon, namun usulan ieu ditolak ku kakuatan Kulon. Babaraha sumber nyengkétakeun kasungguhan usulan ieu.

Permulaan Perang Tiis (1947–1953)

Kominform jeung perpecahan Tito–Stalin

Informasi salajengna: Kominform and Perpecahan Tito–Stalin

Dina bulan Séptémber 1947, Soviét nyieun Kominform, nu tujuana nyaéta pikeun menegakkan ortodoksi dina gerakan komunis internasional jeung ngetatkeun kontrol pulitik ka nagara-nagara satelit Soviét melalui koordinasi ti pihak komunis di Blok Wétan. Kominform ngalaman kamunduran dina bulan Juni kadituna saenggeus perpecahan Tito–Stalin, nu ngabalukarkeun Soviét ngagoréngkeun Yugoslavia. Yugoslavia tetep jadi nagara komunis, namun maju ngadopsi posisi Non-Blok.

Kontainmen jeung Doktrin Truman

thumb|Aliansi militer Éropa. Dina taun 1947, panaséhat Presiden AS Harry S. Truman maksa Truman pikeun nyokot langkah-langkah téréh dina ngalawan pangaruh Uni Soviét, Ngemutan upaya Stalin (ditengah kabingungan jeung karubuhanana saenggeus perang) pikeun ngalemahkeun Amérika Sarikat ku jalan sasaingan nu bisa ngadorong kalangan kapitalis supaya ngabalukareun perang nu lian.ref>Gaddis 2005, p. 27</ref> Bulan Februari 1947, Pamaréntah Britania mengumumkan yén maranéhna teu sanggup deui ngabiayaan rezim militer monarki Yunani dina Perang Saudara Yunani pikeun ngalawan pemberontak komunis.

Tanggepan Pamaréntah Amérika ka pengumuman Britania ieu nyaéta yén maranéhna bakal ngadopsi kabijakan kontainmen, nyaéta kabijakan nu tujuanna pikeun ngeureunkeun panyebaran komunisme. Truman nyampaikeum pidato nu eusina maksa alokasi dana $ 400 pikeun masilitasan miluna Amérika Sarikat dina perang Yunani jeung ngaluncurkeun Doktrin Truman, nu menyatakan yén konflik éta mangrupakeun kontes antara masyarakat bébas jeung rezim totaliter. Sanajan dina kanyataana para pemberontak komunis meunang bantuan ti pamingpin Yogoslavia Josip Broz Tito, AS nuduh yén Uni Soviét sekongkolan jeung komunis Yunani pikeun ngalawan royalis dina upayana pikeun ngalegaan pangaruh Soviét.

Doktrin Truman nandaan awak ti kabijakan pertahanan bipartisan AS jeung konsesus kbijakan aluar negeri antara Partei Republik jeung Demokrat nu bener-bener pokus dina kontainmen (panahanan) jeung nyegat panyebaran komunisme salila jeung saenggeus Perang Vietnam. Partei moderat jeung konservatif lianna di Éropa, serta demokratik sosial, maju méré dukungan taya syarat ka Sekutu Kulon, sadengkeun Komunis Amérika jeung Éropa, dibiayaan ku KGB, pipilueun dina operasi intelijen, operasi ieu tetep sesuai jeung aturan Moskow, sanajan perbedaan pendapat di kalangan komunis ieu karak aya saenggeus taun 1956. Kritik lain ngeunaan Doktrin Truman ieu asalba ti aktivis anti-Perang Vietnam, CND jeung gerakan pembekuan nuklir.

Rencana Marshall jeung kudeta Cekoslowakia

[[Berkas:Marshall Plan.png|right|thumb|Peta era Perang Tiis di Éropa jeung Wétan Dekat, menunjukkan nagara-nagara nu menerima bantuan Rencana Marshall. Kolum Beureum menunjukkan jumlah relatif bantuan nu diterima per nagara.]]

thumb|Aliansi perékonomian Éropa.

Dina awal 1947, Britania, Perancis, jeung Amérika Sarikat teu ngahasil nepi keasepakatan jeung Uni Soviét ngeunaan rencana dijieuna deui perékonomian Jerman, kaasup jumlah rinci ngeunaan pamelakan modal industri, barang, jeung infrastruktur nu geus ancur ku Sekutu salila perang. Bulan Juni 1947, sarua jeung Doktrin Truman, Amérika Sarikat ngesahkeun program Rencana Marshall, nyaéta salah sahiji program bantuan ékonomi ka sakabéh nagara Éropa nu daék pikeun miluan, kaasup Uni Soviét.

Tujuan ti rencana ieu adalah pikeun ngabangun deui sistem démokrasi jeung perékonomian Éropa jeung pikeun ngabatesan pangaruh komunis di Éropa. Rencana ieu ogé nyatakeun yén kamakmuran Éropa kagantung dina pamulihan ékonomi Jerman. Sabulan kemudian, Truman mengesahkan Undang-Undang Kaamanan Nasional 1947, nyieun Departemen Pertahanan terpadu, CIA, jeung Badan Kaamanan Nasional (NSC). Hal ieu selanjutnyabakal jadi birokrasi utama kabijakan AS dina Perang Tiis.

Stalin percaya yén integrasi ékonomi jeung Kulonbakal ngamungkinkeun nagara-nagara Blok Wétan pikeun misahkeun diri ti kontrol Soviét, Stalin ogé percaya yén AS usaha pikeun “meuli” Éropa supaya mihak ka AS. Ku sebab kitu, Stalin ngalarang nagara-nagara Blok Wétan nampanan bantuan Marshall. Alternatif Uni Soviét dina nandingan Rencana Marshall, nu ngabéakkeun subsidi Soviét jeung perdagangana jeung Éropa Wétan, nyaéta ku cara nyieun Rencana Molotov (terus dilembagakeun dina bulan Januari 1949 nu diaranan Comecon). Stalin ogé ngahariwangkeun upaya AS pikeun ngarékonstitusi Jerman; visi pasca-perangna ka Jerman teu kaasup hal ieu, sabab Soviét teu hayang méré senjata deui Jerman atawa ku lian kata, sieun yén hal éta bakal ngabalukarkeun anceman deui ka Uni Soviét.

Dina awal 1948, nyusul laporan nu nguatan "elemen reaksioner" di Cekoslowakia, Soviét ngalaksanakeun kudeta di Cekoslowakia, nu mangrupakeun hiji-satunya nagara Blok Wétan nu diijinkan Soviét pikeun mempertahankan struktur démokrasinya. Kebrutalan publik dina kudeta ieu mengejutkan nagara-nagara Kulon, perdebatan muncul di Kongres Amérika Sarikat, nu kasieunan yén perangbakal terjadi kembali dina upaya Soviét pikeun menyapu habis sakabéh pendukung Rencana Marshall.

Kabijakan kembar Doktrin Truman jeung Rencana Marshall ngabalukarkeun miliaran bantuan ékonomi jeung militer mengalir pikeun Éropa Kulon, Yunani, jeung Turki. Dengan bantuan AS, militer Yunani berhasil memenangkan perang saudara. Partei Démokrasi Kristen Italia ogé sukses ngéléhkeun aliansi Komunis-Sosialis dina pemilihan umum taun 1948. Dina saat nu bersamaan, terjadi paningkatan aktivitas intelijen jeung spionaseu, pembelotan Blok Wétan, jeung pengusiran diplomatik.

Blokade Berlin

[[Berkas:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|C-47s melakukan pembongkaran di Bandar Udara Tempelhof di Berlin salila berlangsungnya Blokade Berlin.]]

Amérika Sarikat jeung Britania ngahijikeun zona Jajahan maranéhna di Jerman jadi “Bizonia” (1 Januari 1947, terus jadi “Trizonia” saenggeus zona Jajahan Perancis ogé digabungkeun dina bulan April 1949). Bagéan ti upaya dibangunna deui perékonomian Jerman, dina awal 1948 perwakilan ti babaraha nagara Éropa Kulon jeung Amérika Sarikat ngumumkeun kamupakatan pikeun ngahijikeun wilayah Jajahan Jerman Kulon jadi salah sahiji Pamaréntahan federal. Selain itu, sesuai dengan Rencana Marshall, maranéhna nyieun deui industrialisasi jeung ngatur deui perékonomian Jerman bareng-bareng, kaasup dibéwarakeunna mata uang anyar Deutsche Mark pikeun ngagantikeun mata uang Reichsmark lila nu nilaina anjlok Soviét.

Teu lila sanggeusna, Stalin ngalembagakeun Blokade Berlin (24 Juni 1948 - 12 Mei 1949), salah sahiji krisis gedé kahiji nu kajadian salila Perang Tiis, nu tujuanna pikeun megatkeun akses jeung nyegat kadaharan, bahan, jeung kalengkepan lianna asup ka Berlin Kulon. Amérika Sarikat, Britania, Perancis, Kanada, Selandia Baru, Australia, jeung Babaraha nagara lianna majukeun “bantuan udara” gedé-gedéan pikeun méré ka Berlin Kulon ku kadaharan jeung kalengkepan lianna.

Soviét ngalcarkeun kampanyeu hubungan publik kana parobahan kabijakan di Jerman Kulon. Para Komunis di Berlin Wétan ngupayakeun pikeun ngaganggu acara pemilihan umum munisipal di Berlin (saperti nu maranéhna lakukan dina pemilu 1946), nu diayakeun dina tanggal 5 Desember 1948 jeung ngahasilkeun 86,3% pemilih sakalian kajayaan nu gedé keur Partei non-Komunis. Hasil ieu sacara épéktip ngabagi Berlin jadi dua bagéan, nyaéta Berlin Wétan jeung Berlin Kulon. 300.000 warga Berlin démo jeung maksa supaya bantuan udara internasional pikeun Berlin tetep dilanjutkeun, jeung pilot US Air Force Gail Halvorsen terus nanggepanna ku cara nyieun “Operasi Permen” pikeun méré permen ka budak-budaj Jerman. Dina bulan Mei 1949, Stalin mundur jeung nyabut blokadeu ka Berlin.

Awal NATO jeung Radio Free Europe

[[Berkas:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|right|thumb| Presiden Truman menandatangani Amendemen Undang-Undang Kaamanan Nasional 1949 dengan para tamu di Oval Office.]] Britania, Perancis, Amérika Sarikat, Kanada jeung dalapan nagara-nagara Éropa Kulon nandatanganan Pakta Pertahanan Atlantik Kalér dina bulan April 1949 pikeun nyieun North Atlantic Treaty Organization (NATO). Dina bulan Agustus, perangkat atom Soviét kahiji dibitukeun di Semipalatinsk, RSS Kazakhtan. Saenggeus Soviét menolak pikeun miluan dina upaya dibanguna deui Jerman nu geus ditetapkeun ku nagara-nagara Éropa Kulon dina taun 1948, AS, Britania, jeung Perancis meloporan dijieuna Jerman Kulon di tilu zona Jajahan maranéhna nu digabungkeun dina bulan April 1949. Soviét teus nyikepanna ku dibéwarakeuna dijieuna Republik Demokratik Jerman di zona Jajahana di Jerman Wétan dina bulan Oktober.

Média massa di Blok Wétan mangrupakeun organ nagara, operasionalna bener-bener kagantung jeung tunduk dina peraturan Partei komunis, media televisi jeung radio ditetapkeun sebagai Badan usaha milik nagara, sadengkeun media cetak biasana dibogaan ku organisasi pulitik, bagéan gedéna dibogaan ku Partei komunis lokal. Propaganda Soviét maké filosofi Marxis pikeun nyerang kapitalismeu, mengklaim éksploitasi tenaga kerja, jeung perang ka imperialisme.

Ku waktu dilegaana siaran British Broadcasting Corporation jeung Voice of America ka Éropa Wétan, upaya propaganda gedé-gedéan dipaju dina taun 1949 ku dijieuna Radio Free Europe/Radio Liberty, nu didedikasikeum pikeun ngawartakeun ngeunaan éra kakacauan ti sistem komunisme di Blok Wétan. Radio Free Europe ngaupayakeun pikeun nepi ka tujuana ku cara ngalayanan pamiarsa sebagai stasiun radio gaganti, jeung jadi alternatif keur media dina negeri nu dikontrol jeung didominasi ku Partei. Radio Free Europe Éropa nyaéta produk ti babaraha arsitek nu pang nonjolna ti strategi Perang Tiis awal Amérika, utamana maranéhna nu percaya yén Perang Tiis dina ahirna bakal diperjuangkeun liwat jalur pulitik daripada militer, siga George F. Kennan.

Nu nyieun kabijakan Amérika, kaasup Kennan jeung John Foster Dulles, ngaku yén Perang Tiis dina kanyataana mangrupakeun salah sahiji perang gagasan. Amérika Sarikat, dibantuan ku CIA, ngabiayaan daptar panjang proyék-proyék pikeun ngalawan daya tarik komunis keur kalangan intelektual Éropa jeung nagara-nagara berkembang, atawa ku kata lian, nyegat upaya Soviét pikeun nyebarkeun pangaruh komunisna. CIA icing-icing ogé nyeponsoran kampanyeu propaganda dina negeri nu disebut Pembasmian pikeun Kebébasan.

Dina awal 1950-an, AS ngupayakeun méré senjata deui Jerman Kulon. Dina taun 1955, AS ngajamin kaanggotaan pinuh Jerman Kulon di NATO. Saméméhnya, bulan Mei 1953, Soviét gagal nyegat upaya dihijikeuna Jerman Kulon ka NATO.

Perang Saudara Cina jeung SEATO

Informasi salajengna: Perang Saudara Cina and Pakta Pertahanan Asia Tenggara

[[Berkas:Mao, Bulganin, Stalin, Ulbricht Tsedenbal.jpeg|thumb|Mao Zedong jeung Joseph Stalin di Moskow, Desember 1949 ]] Dina taun 1949, Tentara Pembébasan Rakyat Mao Zedong ngahasil ngagulingkeun Pamaréntahan Nasionalis Kuomintang (KMT) Chiang Kai-shek nu didukung ku Amérika Sarikat di Tiongkok, jeung Uni Soviét terua ngajalin aliansi jeung Republik Rakyat Tiongkok nu anyar kabentuk. Chiang jeung Pamaréntahan KMT na mundur ka kapuloan Taiwan. Sabab dihadapkeun dina Révolusi komunis di Tiongkok jeung ahir ti monopoli atom Amérika Sarikat dina taun 1949, Pamaréntahan Truman langsung ngalegaan jeung ningkatkeun kabijakan kontainmen maranéhna di Tiongkok. Dina NSC-68, salah sahiji dokumen rusiah dina taun 1950, disebutkeun yén Dewan Kaamanan Nasional ngusulkeun pikeun nguatan sistem aliansi pro-Kulon jeung ngagedéan pangeluaran pertahanan.

Amérika Sarikat salajengna ogé maju ngalegaan kabijakan kontainmen maranéhna ke Asia, Afrika, jeung Amérika Latin pikeun ngalawan gerakan nasionalis Révolusioner, lolobana dipimpin ku Partei-Partei komunis nu dibiayaan ku Soviét jeung berjuang dina ngalawan dominasi kolonial Éropa di Asia Tenggara jeung wilayah lianna. Dina awal 1950-an (periode ieu kadang dikenal ku “Pactomania”), AS nyieun rangkéan aliansi jeung Jepang, Australia, Selandia Anyar, Thailand, jeung Filipina (utamana ANZUS dina taun 1951 jeung SEATO dina taun 1954). Aliansi ieu nyieun AS ngabogaan babaraha pangkalan militer jangka panjang di nagara-nagara éta.

Perang Korea

[[Berkas:IncheonLandingMcArthur.jpg|thumb|left|Jenderal Douglas MacArthur, Komanjeung CiC PBB (duduk), mengamati panembakan laut Incheon ti USS Mt. McKinley, 15 Séptémber 1950.]] Salah sahiji dampak nu signifikan ti kabijakan kontainmen Amérika Sarikat adalah pecahnya Perang Korea. Dina bulan Juni 1950, Tentara Rakyat Korea Kalér di bawah arahan ti Kim Il-Sung menginvasi Korea Kidul. Joseph Stalin “merencanakan, mempersiapkan, jeung memulai” invasi éta, menyusun “rencana [perang] dengan rinci” nu kemudian dikirimkan ka Korea Kalér. Pikeun mengejutkan Stalin, Dewan Kaamanan PBB mendukung jeung memfasilitasi pertahanan di Korea Kidul, meskipun Soviét kemudian memboikot sidang sebagai protes karena Taiwan nu diberi kursi tetep di dewan, bukana Komunis Cina. Personel militer gabungan PBB nu terdiri ti Korea Kidul, AS, Britania Raya, Turki, Kanada, Australia, Perancis, Afrika Kidul, Filipina, Belanda, Belgia, Selandia Baru, jeung nagara-nagara lianna bersatu pikeun menghentikan invasi ieu.

Efek lain ti Perang Korea adalah mendorong NATO pikeun mengembangkan struktur militer. Opieu publik di nagara-nagara nu miluan, seperti Britania, sebagéan besar ngalawan perang ieu. Loba nu kasieunan yén perang ieubakal meningkat jadi perang besar dengan Komunis Cina, atawa bahkan jadi perang nuklir. Pandangan nu berbeda ngeunaan perang ieu seringkali menimbulkan kategangan dina hubungan Britania–Amérika. Karena alasan ieu, Britania mengambil langkah cepat pikeun meredakan konflik dengan mencetuskan ide ngeunaan mempersatukan Korea di bawah naungan PBB jeung penarikan semua pasukan asing.

Meskipun Cina jeung Korea Kalér sudah lelah akibat perang nu berkelanjutan jeung siap pikeun mengahirinya dina taun 1952, Stalin bersikeras yén maranéhna kudu terus berjuang, jeung gencatan senjata anyardisetujui dina taun 1953 saenggeus kematian Stalin. Pamingpin Korea Kalér Kim Il Sung kemudian menciptakan kediktatoran nu sangat terpusat jeung brutal di Korea Kalér, mérénya kakuasaan tak terbatas jeung ngahasilkeun salah sahiji kultus kepribadian nu tak tertembus berdekade-dekade lilanya. Di Korea Kidul, pamingpin korup Syngman Rhee nu mendapat dukungan ti AS menerapkan sistem Pamaréntahan totaliter. Saenggeus Rhee digulingkan dina taun 1960, Korea Kidul jatuh di bawah masa Pamaréntahan militer nu berlangsung sampai pembentukan kembali sistem multi-Partei dina taun 1987.

Krisis jeung paningkatan (1953-1962)

[[Berkas:1959 NATO and WP troop strengths in Europe.svg|thumb|Kakuatan tentara NATO jeung Pakta Warsawa di Éropa dina taun 1959.]]

Khrushchev, Eisenhower jeung de-Stalieusasi

Dina taun 1953, perubahan dina kepamingpinan pulitik di kadua belah pihak turut menggeser dinamika Perang Tiis. Dwight D. Eisenhower dilantik sebagai Presiden AS nu anyardina bulan Januari. Salila 18 bulan terahir Pamaréntahan Truman, anggaran pertahanan Amérika Sarikat telah meningkat opat kali lipat, jeung Eisenhower bertekad pikeun mengurangi sepertiga ti pengeluaran militer sambil terus berjuang dina Perang Tiis sacara épéktip.

Saenggeus kematian Joseph Stalin, Nikita Khrushchev jadi pamingpin Soviét saenggeus deposisi jeung pengeksekusian Lavrentiy Beria jeung ogé menyingkirkan saingana seperti Georgy Malenkov jeung Vyacheslav Molotov. Dina tanggal 25 Februari 1956, Khrushchev mengejutkan delegasi dina Kongres ke-20 Partei Komunis Soviét dengan mencela kejahatan Stalin. Sebagai bagéan ti kampanye de-Stalieusasi, ia menyatakan yén satu-satunya cara pikeun mereformasi jeung menjauh ti kabijakan Stalin adalah dengan mengakui kesalahan nu dilakukana dina masa lalu.

Dina tanggal 18 November 1956, saat berpidato ka duta besar Kulon dina salah sahiji resepsi di kedutaan Polandia di Moskow, Khrushchev mengungkapkan kalimat terkenalnya: "Entah kalian suka atawa tidak, sejarah berada di pihak kami. Kamibakal mengubur kalian", pernyataana ieu mengejutkan semua tamu nu hadir. Khrushchev kemudian mengklaim yén ia tidak membicarakan ngeunaan perang nuklir, melainkan ngeunaan kemenangan komunisme atas kapitalismeu. Taun 1961, Khrushchev menyatakan: "bahkan jika Uni Soviét berada di belakang Kulon, dina satu dekade kekurangan perumahanbakal lenyap, barang-barang konsumsibakal melimpah, jeung dina dua dekade, pembangunan masyarakat komunis di Uni Soviétbakal selesai".

Sekretaris nagara Eisenhower, John Foster Dulles, memprakarsai kabijakan "New Look" sebagai strategi kontainmen (penahanan) baru, nu menyerukan agar AS leuwih mengandalkan senjata nuklir pikeun ngalawan musuh-musuhnya dina masa perang. Dulles ogé menyerukan doktrin "pembalasan besar-besaran" jeung menyuruh AS pikeun tidak nanggepan setiap agresi Soviét. Sebagai contoh, karena Soviét ngabogaan keunggulan nuklir, Eisenhower, di bawah ancaman ti Khrushchev, menolak pikeun campur tangan dina Krisis Suez di Wétan Tengah dina taun 1956.

Pakta Warsawa jeung Révolusi Hungaria

[[Berkas:Map of Warsaw Pact countries.png|thumb|right|300px|Peta nagara-nagara Pakta Warsawa.]]

Saenggeus kematian Stalin dina taun 1953, kategangan berlangsung dengan sedikit leuwih santai, meskipun situasi di Éropa tetep belum kondusif. Soviét, nu sudah nyieun jaringan perjanjian bantuan timbal balik dina Blok Wétan dina taun 1949, ogé nyieun suatu aliansi formal pikeun ngalengkepana, nyaéta Pakta Warsawa dina taun 1955.

Révolusi Hongaria 1956 terjadi teu lila saenggeus Khrushchev menghapuskan kakuasaan pamingpin Stalieus Hongaria Mátyás Rákosi. Sebagai tanggepan terhadap pemberontakan, rezim anyar ieu sacara resmi dibubarkan ku polisi rusiah, menyatakan niatnya pikeun menarik diri ti Pakta Warsawa jeung berjanji pikeun menyelenggarakan pemilihan umum nu . Tentara Soviét mulai menyerbu. Ribuan warga Hongaria ditangkap, dipenjarakan, dideportasi ke Uni Soviét, jeung leuwih ti 200.000 warga melarikan diri keluar Hongaria. Pamingpin Hongaria Imre Nagy jeung nu lianna dieksekusi saenggeus diproses dina salah sahiji persidangan rusiah.

Ti 1957 sampai 1961, Khrushchev sacara terbuka jeung teterusan ngancem Kulon ku pamusnahan nuklir. Manéhna mengklaim yén kamampuan rudal Soviét jauh leuwih unggul ti Amérika Sarikat, jeung mampu mupuskeun dayeuh-dayeuh di Amérika atawa Éropa. Namun, Khrushchev nolak keyakinan Stalin dina keniscayaan perang jeung menyatakan yén tujuan barunya adalah pikeun "hirup berdampingan sacara damai". Kabijakan ieu berbeda dengan Soviét dina era Stalin, di mana perjuangan kelas internasional hartina yén kadua kubu nu berlawanan berada dina konflik tak terelakkan dengan komunisme nu bakal menang melalui perang global. Ayeuna, perdamaianbakal ngamungkinkeun kapitalismeu pikeun menghadapi keruntuhana sendiri, jeung ogé méré waktu bagi Soviét pikeun ningkatkeun kamampuan militer maranéhna, nu bakal tetep bertahan puluhan taun sampai munculnya era "pemikiran baru" Gorbachev.

Paristiwa di Hongaria melumpuhkan idéologi Partei-Partei Komunis dunya, terutama di Éropa Kulon, jeung terjadi penurunan nu besar dina jumlah keanggotaan Partei. Nagara-nagara Kulon jeung komunis merasa kecewa dengan respon brutal Soviét. Partei komunis di Kulon can pernah pulih ti pangaruh Révolusi Hongaria dina hal keanggotaan Partei, fakta nu segera diakui ku Babaraha pihak, seperti politisi Yugoslavia Milovan Djilas, nu menyatakan yén: "luka nu ditorehkan ku Révolusi Hongaria terhadap komunisme can pernah bener-bener sembuh".

Ultimatum Berlin jeung integrasi Éropa

[[Berkas:Soviét empire 1960.png|thumb|Wilayah-wilayah di dunya nu berada di bawah pangaruh Soviét saenggeus Révolusi Kuba taun 1959 jeung saméméh perpecahan Sino-Soviét taun 1961.]]

Salila bulan November 1958, Khrushchev gagal pikeun ngarobah sakabéh Berlin jadi "dayeuh nu independen, terdemiliterisasi jeung bébas", hal ieu membuat Amérika Sarikat, Britania, jeung Perancis diberi ultimatum enam bulan pikeun menarik pasukan maranéhna ti sektor nu masih diicingan di Berlin Kulon, atawa Khrushchevbakal mengalihkan kendali hak akses Kulon ke Jerman Wétan. Khrushchev saméméhnya menjelaskan ka Mao Zedong yén "Berlin adalah testikelnya Kulon. Setiap kali saya ingin membuat Kulon menjerit, maka sayabakal meremas Berlin." NATO sacara resmi menolak ultimatum ieu dina pertengahan Desember jeung Khrushchev menarik kembali ultimatumnya dina konferensi Jenewa.

Leuwih luas lagi, salah sahiji ciri ti taun 1950-an adalah awal ti integrasi-Éropa, nu mangrupakeun produk ti Perang Tiis nu memperomosikan pulitik, ékonomi, jeung militer Truman jeung Eisenhower, namun kemudian hal ieu dipandang sebagai kabijakan nu ambigu, takut yén Éropa nu independen bakal melakukan détente misah ti Uni Soviét, nu bisa dipaké pikeun ngagogoréng perpecahan Kulon.

Sasaingan di Dunya Katilu

thumb|170px|right|Perangko Soviét taun 1961 nu nungtut kebébasan bagi nagara-nagara Afrika. [[Berkas:1961 CPA 2576.jpg|thumb|upright|Perangko Soviét taun 1961 intuk memperingati Patrice Lumumba, perdana menteri Republik Kongo.]]

Gerakan nasionalis di sabaraha nagara saperti Guatemala, Indonesia jeung Indocina sok bersekutu jeung kelompok komunis, atawa nu dianggep ku Kulon dibantuan ku komunis. Dina konteks ieu, Amérika Sarikat jeung Uni Soviét terus ningkatkeun sasaingan maranéhna pikeun nyebarkeun pangaruh dengan cara néangan proksi di Dunya Katilu, jeung ieu bertepatan dengan momentum dekolonisasi dina taun 1950-an jeung awal 1960-an. Selain itu, Soviét terus dirugikan ku kakuatan-kakuatan imperialis. Kadua belah pihak mulai melakukan pengiriman jeung penjualan senjata ka nagara-nagara Dunya Katilu pikeun mendapatkan pangaruh.

Amérika Sarikat memanfaatkan Central Intelligence Agency (CIA) pikeun menyusup ke dina pergolakan pulitik di Dunya Katilu jeung ogé pikeun mendukung sekutu maranéhna. Dina taun 1953, CIA melaksanakan Operasi Ajax, salah sahiji operasi rusiah nu bertujuan pikeun menggulingkan perdana menteri Iran, Mohammed Mossadegh. Mosadegh nu menganut prinsip Non-Blok telah jadi nemesis Wétan Tengah bagi Britania sejak ia menasionalisasi perusahaan minyak Anglo-Iranian Oil Company milik Britania dina taun 1951. Winston Churchill mengatakan ka AS yén Mossadegh "semakin beralih ke komunisme". Shah nu pro-Kulon, Mohammad Reza Pahlavi, kemudian naik jabatan sebagai monarki otokratik. Kabijakan Shah nu anyar ieu di antarana ngalarang aktivitas Partei komunis Tudeh jeung penekanan perbedaan pendapat pulitik ku SAVAK, Badan kaamanan jeung intelijen dina negeri Shah.

Di Guatemala, salah sahiji kudeta militer nu didukung CIA berhasil menggulingkan presiden sayap kiri Jacobo Arbenz Guzmán dina taun 1954. Pamaréntah pasca-Arbenz nu dipimpin ku Carlos Castillo Armas mengembalikan semua properti milik AS nu dinasionalisasi, nyieun Komite Nasional Pertahanan Ngalawan Komunisme, jeung mendekritkan Hukum Pidana Pencegahan Terhadap Komunisme atas permintaan Amérika Sarikat.

Presiden Indonesia, Soekarno, nu ngagem prinsip-prinsip Non-Blok, dihadapkan dina ancaman besar dina awal taun 1956, ketika Babaraha komanjeung daerah mulai nungtut otonomi ti Jakarta. Saenggeus proses mediasi gagal, Soekarno mengambil tindakan tegas pikeun menyingkirkan maranéhna nu membangkang. Dina bulan Februari 1958, komanjeung militer di Sumatera Tengah (Kolonel Ahmad Husein) jeung Sulawesi Kalér (Kolonel Ventje Sumual) mendeklarasikan pembentukan Pamaréntah Révolusioner Republik Indonesia-Permesta, nu bertujuan pikeun menggulingkan rezim Soekarno. Maranéhna bergabung dengan politisi sipil lianna ti Partei Masyumi seperti Sjafruddin Prawiranagara, nu ngalawan pertumbuhan pangaruh ti Partei Komunis Indonesia. Karena retorika anti-komunis maranéhna, pemberontakan maranéhna mendapat bantuan senjata, dana, jeung bantuan lianna ti CIA. Hal ieu terbukti saat pesawat Amérika nu dipiloti ku Allen Lawrence Pope tertembak jatuh di Ambon dina bulan April 1958. Pamaréntah pusat nanggepannya dengan meluncurkan invasi militer lewat laut jeung udara melalui Dinang jeung Manado. Dina ahir 1958, para pemberontak berhasil dikalahkan, jeung pemberontak nu tersisa menyerahkan diri dina bulan Agustus 1961.

Di Irak, Abd al-Karim Qasim menggulingkan monarki Hashemite dina taun 1958 jeung ngabangun aliansi dengan Partei Komunis Irak jeung Uni Soviét. Meskipun Partei Ba'ath nu anti-komunis adalah faksi dominan dina kabinet Qasim, AS mulai khawatir yén pemberontakan mungkinbakal menginspirasi "reaksi berantai" di sakabéh Wétan Tengah. Mesir jeung Suriah ogé berusaha pikeun membunuh Qasim pikeun alasan maranéhna sendiri, CIA ogé dianggep berperan dina mengirimkan saputangan beracun ka Qasim (meskipun masih diperdebatkan). Saenggeus serangkaian kudeta, Ba'athist berhasil merebut kakuasaan dina taun 1968, kemungkinan dengan dukungan ti KGB, meskipun militer Irak ogé melakukan kudeta.

Di Republik Kongo, nu anyarmerdeka ti Belgia dina bulan Juni 1960, CIA menghasut presiden Joseph Kasa-Vubu pikeun memecat Perdana Menteri terpilih Patrice Lumumba jeung membubarkan kabinet Lumumba dina bulan Séptémber. Dina Krisis Kongo nu terjadi saenggeusnya, CIA mendukung Kolonel Mobutu dengan cara memobilisasi pasukana pikeun merebut kakuasaan melalui kudeta militer.

Di Guiana Britania, kandidat Partei Progresif Rakyat (PPP) nu berhaluan kiri, Cheddi Jagan, memenangkan posisi ketua menteri dina pemilihan umum kolonial nu diselenggarakan dina taun 1953, namun sacara cepat dipaksa pikeun mengundurkan diri ti jabatana saenggeus ayana suspensi ti Britania Raya nu masih ngabogaan kewenangan terhadap konstitusi nagara éta. Dipermalukan ku kemenangan telak Jagan nu diduga Marxis, Britania memenjarakan ketua PPP dina taun 1955 jeung maranéhnayasa perpecahan antara Jagan dengan rekan PPP nya. Jagan lagi-lagi memenangkan pemilu kolonial dina taun 1957 jeung 1961. Amérika Sarikat menekan Britania pikeun menunda méré kemerdekaan ka Guiana sampai haluan pulitik Jagan telah teridentifikasi.

Karena dilelahkan ku perang gerilya komunis nu nungtut kemerdekaan Vietnam, Perancis setuju pikeun melakukan negosiasi dengan komunis Vietnam. Dina Konferensi Jenewa, perjanjian damai ditandatangani, jeung Vietnam dibagi jadi Vietnam Kalér nu pro-Soviét jeung Vietnam Kidul nu pro-Kulon. Antara taun 1954 jeung 1961, Amérika Sarikat mengirimkan bantuan ékonomi jeung penasihat militer pikeun memperkuat rezim pro-Kulon Vietnam Kidul dina menghalangi upaya komunis nu berniat pikeun mengacaukana.

Loba nagara-nagara berkembang di Asia, Afrika, jeung Amérika Latin nu menolak tekanan pikeun memihak salah sahiji blok. Dina taun 1955, dina Konferensi Bandung di Indonesia, puluhan nagara Dunya Katilu memutuskan pikeun keluar ti Perang Tiis. Konsesus nu ditetepkan di Bandung mencapai puncaknya dengan didirikana Gerakan Non-Blok nu bermarkas di Belgrade dina taun 1961. Sementara itu, Khrushchev memperluas kabijakan Moskow dengan menjalin hubungan dengan India jeung nagara-nagara netral lianna. Gerakan kemerdekaan di Dunya Katilu ngarobah tatanan dunya pasca-perang jadi leuwih pluralistik dengan diterapkana dekolonisasi bagi nagara-nagara Afrika jeung Wétan Tengah jeung semangat nasionalisme ogé meningkat di Asia jeung Amérika Latin.

Perpecahan Sino-Soviét jeung Perlombaan Angkasa

[[Berkas:Space Race 1957-1975 black text.png|thumb|right|Diagram perkembangan Perlombaan Angkasa dina taun 1957–1975.]]

Periode saenggeus 1956 ditandai dengan kemunduran serius bagi Uni Soviét, terutama pecahnya aliansi Cina-Soviét, nu dimulai dengan perpecahan Sino-Soviét. Mao membela Stalin ketika Khrushchev mengkritiknya saenggeus kematiana dina taun 1956, jeung menganggep pamingpin Soviét nu anyarsebagai "pemula nu dangkal", Mao ogé menuduhnya telah kehilangan sisi Révolusioner. Sementara itu, Khrushchev, nu merasa terganggu atas sikap Mao nu anti-perang nuklir, menyebut pamingpin Cina sebagai "orang nu gila takhta".

Saenggeus hal itu terjadi, Khrushchev melakukan rupa-rupa upaya pikeun ngabangun kembali aliansi dengan Cina, namun Mao menolak setiap usulana. Permusuhan Cina-Soviét ieu ahirnya tumpah dina perang propaganda intra-komunis. Selanjutnya, Soviét mulai berfokus dina sasaingan sengit dengan Cina pikeun memperebutkan posisi sebagai pamingpin gerakan komunis dunya.

Dilatardepani ku senjata nuklir, Amérika Sarikat jeung Uni Soviét mulai bersaing pikeun ngabangun persenjataan nuklir jeung mengembangkan senjata jangka-panjang nu bisa maranéhna pergunakan pikeun menyerang satu sama lain. Bulan Agustus 1957, Soviét berhasil meluncurkan peluru kendali balistik antar benua pertama (ICBM), jeung dina bulan Oktobernya, Soviét meluncurkan satelit Bumi pertama, Sputnik. Peluncuran Sputnik ieu menandai dimulainya Perlombaan Angkasa antara Soviét jeung Amérika Sarikat. Sasaingan ieu memuncak dengan pendaratan Apollo di Bulan, nu dideskripsikan ku astronot Frank Borman sebagai "pertempuran dina Perang Tiis".

Révolusi Kuba jeung Invasi Teluk Babi

[[Berkas:CheyFidel.jpg|thumb|right|170px|Fidel Castro (kanan) jeung Che Guevara, 1961.]]

Di Kuba, Gerakan 26 Juli berhasil merebut kakuasaan dina bulan Januari 1959, menjatuhkan Presiden Fulgencio Batista, nu rezimnya tidak populer jeung tidak direstui ku Pamaréntahan Eisenhower.

Hubungan diplomatik antara Kuba jeung Amérika Sarikat terus berlanjut salila Babaraha waktu saenggeus kejatuhan Batista, namun Presiden Eisenhower sengaja meninggalkan ibu kota pikeun menghinti pertemuan dengan pamingpin pemuda Révolusioner Kuba Fidel Castro dina bulan April, jeung memerintahkan Wakil Presiden Richard Nixon pikeun mengadakan pertemuan dengan Castro di kediamana. Eisenhower tidak yakin, apakah Castro seorang komunis atawa bukan. Eisenhower ogé ngalawan upaya Kuba pikeun mengurangi ketergantungan ékonomi maranéhna dina Amérika Sarikat. Kuba mulai melakukan negosiasi pembelian senjata dengan Éropa Wétan dina bulan Maret 1960.

Bulan Januari 1961, sesaat saméméh turun ti jabatana, Eisenhower sacara resmi memutuskan hubungan dengan Pamaréntah Kuba. Dina bulan April 1961, Presiden Amérika nu anyarterpilih, John F. Kennedy, dengan bantuan ti CIA, gagal menginvasi pulau-pulau di Playa Girón jeung Playa Larga di Provinsi Las Villas—kegagalan nu mempermalukan Amérika Sarikat di mata dunya. Castro nanggepannya dengan mengadopsi paham Marxisme-Lenieusme, jeung Soviét berjanji pikeun méré dukungan leuwih lanjut ka Kuba.

Krisis Berlin 1961

[[Berkas:Checkpoint Charlie 1961-10-27.jpg|thumb|Tank Soviét berhadapan dengan tank Amérika Sarikat di Checkpoint Charlie, 27 Oktober, salila berlangsungnya Krisis Berlin 1961]]

Krisis Berlin 1961 adalah insiden besar terahir nu terjadi dina masa Perang Tiis terkait dengan status Berlin jeung kondisi Jerman pasca-Perang Dunya II. Dina awal 1950-an, pendekatan Soviét ngeunaan kabijakan pembatasan emigrasi ditiru ku sebagéan besar nagara Blok Wétan lianna. Namun, ratusan ribu warga Jerman Wétan beremigrasi ke Jerman Kulon setiap tauna melalui "celah" nu terdapat dina sistem antara Berlin Wétan jeung Berlin Kulon jeung dengan bantuan ti pasukan Sekutu di Jerman Kulon.

Emigrasi ngabalukarkeun berpindahnya sumber daya manusia nu berpotensi seperti kalangan profesional terdidik ti Jerman Wétan ke Jerman Kulon, hampir 20% penduduk Jerman Wétan telah bermigrasi ke Jerman Kulon dina taun 1961. Dina bulan Juni, Uni Soviét mengeluarkan ultimatum anyarnu nungtut penarikan pasukan Sekutu ti Berlin Kulon. Permintaan éta ditolak, jeung dina tanggal 13 Agustus, Jerman Wétan mendirikan penghalang kawat berduri nu kemudian konstruksinya diperluas hingga kelak nyieun Tembok Berlin, nu sacara épéktip menutup "celah" antara kadua wilayah éta.

Krisis Rudal Kuba jeung penggulingan Khrushchev

[[Berkas:P-2H Neptune over Soviét ship Oct 1962.jpg|thumb|Kapal P-2 milik Angkatan Laut Amérika Sarikat terbang di atas salah sahiji kapal barang Soviét salila Krisis Rudal Kuba.]]

Saenggeus Invasi Teluk Babi, Kennedy terus néangan cara pikeun menggulingkan Castro, Kennedy jeung Pamaréntahana bereksperimen sacara diam-diam dengan memfasilitasi penggulingan Pamaréntahan Kuba. Harapan nu signifikan disematkan dina salah sahiji program rusiah bernama Proyék Kuba, nu dirancang di bawah Pamaréntahan Kennedy dina taun 1961.

Dina bulan Februari 1962, Khrushchev mengetahui rencana Amérika terhadap Kuba: "proyék Kuba"—disetujui ku CIA jeung menetapkan penggulingan Pamaréntah Kuba dina bulan Oktober, kemungkinan melibatkan militer Amérika—jeung Kennedy mungkin memerintahkan operasi pembunuhan terhadap Castro. Sebagai respon, Soviét mempersiapkan pemasangan rudal nuklirnya di Kuba.

Khawatir, Kennedy memutuskan rupa-rupa reaksi pikeun nanggepannya, jeung ahirnya nanggepan instalasi rudal nuklir Soviét di Kuba dengan melakukan blokade laut jeung méré ultimatum ka Soviét. Khrushchev mundur ti konfrontasi, jeung Uni Soviét membongkar rudalnya dengan imbalan janji Amérika agar tidak lagi menyerang Kuba.

Krisis Rudal Kuba (Oktober-November 1962) membawa dunya leuwih dekat ke arah perang nuklir tidina saméméhnya. Leuwih lanjut, paristiwa éta ogé menunjukkan konsep silih meyakinkanbakal bahaya kehancuran, yén nagara adidaya tidak siap pikeun menggunakan senjata nuklir maranéhna, takutbakal ayana kehancuran global total karena silih balas dendam. Dampak ti krisis ieu ngabalukarkeun dilakukana upaya pertama dina membatasi perlombaan senjata nuklir dengan pelucutan senjata jeung perbaikan hubungan, meskipun upaya-upaya pikeun mencegah meletusnya perang nuklir telah ditetepkan sejak taun 1961 melalui Perjanjian Antartika.

Taun 1964, rekan Kremlin Khrushchev berhasil menggulingkana, namun tetep mengizinkana pikeun pensiun dengan damai. Khrushchev dituduh memerintah dengan kasar jeung inkompetensi, dia ogé dianggep telah menghancurkan sektor pertanian Soviét jeung membawa dunya ke ambang perang nuklir. Khrushchev ogé disebutkeun telah mempermalukan dunya komunis ketika ia meresmikan pembangunan Tembok Berlin, nu dianggep sebagai salah sahiji penghinaan publik pikeun Marxisme-Lenieusme. Posisi jabatan Nikita Khrushchev digantikan ku Leonid Brezhnev sebagai pamingpin Partei Komunis jeung sementara Alexei Kosygin menduduki kursi Perdana Menteri.

Konfrontasi melalui détente (1962–1979)

thumb|Kakuatan pasukan NATO jeung Pakta Warsawa di Éropa taun 1973. [[Berkas:Buzz salutes the U.S. Flag.jpg|right|thumb|Amérika Sarikat mendarat pikeun pertama kalinya di bulan dina taun 1969—puncak ti perlombaan angkasa.]] [[Berkas:F-4B VF-151 CV-41 TU-95.jpg|right|thumb| F-4 Phantom II milik US Navy menyadap pesawat Tupolev Tu-95 D Soviét dina awal 1970-an.]]

Dina periode 1960-an jeung 1970-an, peserta Perang Tiis berjuang pikeun menyesuaikan diri dengan pola anyarhubungan internasional nu leuwih rumit, dunya tidak lagi dibagi jadi dua blok besar nu bertentangan. Ti awal periode pasca-perang, Éropa Kulon jeung Jepang dengan cepat pulih ti kehancuran Perang Dunya II jeung mulai mengalami pertumbuhan ékonomi nu kuat sepanjang taun 1950-an jeung 1960-an, dengan PDB per kapita nu hampir mendekati Amérika Sarikat, sadengkeun perékonomian Blok Wétan mengalami stagnasi.

Sebagai akibat ti krisis minyak 1973, dikombinasikan dengan semakin kuatnya pangaruh Dunya Katilu dengan mendirikan organisasi-organisasi seperti Organisasi Nagara-Nagara Pengekspor Minyak (OPEC) jeung Gerakan Non-Blok, nagara-nagara Dunya Katilu ngabogaan leuwih loba ruang pikeun memproklamirkan kemerdekaan maranéhna jeung semakin menunjukkan yén maranéhna tahan banting terhadap tekanan ti nagara adidaya. Sementara itu, Soviét dipaksa pikeun mengalihkan perhatiana dina isu-isu internal seperti permasalahan ékonomi di dina negeri. Salila periode ieu, pamingpin Soviét seperti Leonid Brezhnev jeung Alexei Kosygin mulai menerapkan pendekatan détente.

Pengunduran diri Perancis ti NATO

Keberlangsungan NATO sudah menghadapi tantangan dina awal sejarahnya, krisis terjadi salila kepamingpinan Charles de Gaulle ti Perancis dina taun 1958 jeung seterusnya. De Gaulle protes ngeunaan kuatnya peran Amérika Sarikat dina organisasi jeung cemburu atas "hubungan istimewa" antara Amérika Sarikat jeung Britania Raya. Dina salah sahiji memo nu dikirimkan dina Presiden Dwight D. Eisenhower jeung Perdana Menteri Harold Macmillan dina tanggal 17 Séptémber 1958, ia berpendapat pikeun nyieun tiga serangkai direktorat nu bakal memposisikan Perancis dina kedudukan nu sama dengan Amérika Sarikat jeung Britania Raya, jeung ogé perluasan cakupan NATO ke wilayah geografis nu ngabogaan kepentingan dengan Perancis, seperti Aljazair Perancis, nu pemberontakana di dukung ku Perancis.

Karena respon nu diberikan tidak memuaskan, de Gaulle mulai mengembangkan penangkal nuklir Perancis sacara independen jeung dina taun 1966, Perancis mengundurkan diri ti NATO, diikuti dengan pengusiran semua pasukan NATO ti daratan Perancis.

Invasi Cekoslowakia

Dina taun 1968, periode liberalisasi pulitik di Cekoslowakia, nu dijuluki dengan Musim Semi Praha, berlangsung dengan rupa-rupa aksi, di antaranya "Program Aksi" liberalisasi, nu nungtut perluasan kebébasan pers, kebébasan berbicara jeung kebébasan bergerak, ogé penekanan ékonomi dina barang-barang konsumsi, kemungkinan sistem multi Partei, membatasi kakuasaan polisi rusiah, jeung kemungkinan Cekoslowakia pikeun menarik diri ti Pakta Warsawa.

Sebagai jawaban atas aksi Musim Semi Praha, tentara Soviét bersama dengan sebagéan besar sekutu Pakta Warsawa maranéhna, menyerbu Cekoslowakia. Invasi ieu diikuti ku gelombang emigrasi, sekitar 70.000 warga Ceko jeung Slowakia melarikan diri, jeung total ahirnya mencapai 300.000 jiwa. Invasi ieu memicu protes keras ti Yugoslavia, Rumania, Cina, jeung ogé ti Partei-Partei komunis di Éropa Kulon.

Doktrin Brezhnev

[[Berkas:Leonid Brezhnev and Richard Nixon talks in 1973.png|left|thumb|Leonid Brezhnev jeung Richard Nixon salila kunjungan Brezhnev ke Washington dina Juni 1973; kunjungan ieu adalah permulaan détente antara Amérika Sarikat jeung Soviét.]]

Dina bulan Séptémber 1968, dina pidatonya di Kongres Kelima Partei Persatuan Pekerja Polandia, sebulan saenggeus menginvasi Cekoslowakia, Brezhnev menyampaikan Doktrin Brezhnev; nu mengklaim yén "hak kami pikeun melanggar kedaulatan nagara manapun jika ada nu berupaya pikeun menggantikan Marxisme-Lenieusme dengan kapitalismeu". Dina pidatonya, Brezhnev menyatakan:

Ketika kakuatan nu memusuhi sosialisme mencoba pikeun ngarobah haluan Babaraha nagara sosialis menuju kapitalismeu, itu bukan hanya jadi masalah bagi nagara nu bersangkutan, namun masalah umum jeung kepedulian ti semua nagara-nagara sosialis.

Doktrin éta dilatarbelakangi ku kegagalan Marxisme-Lenieusme dina ningkatkeun kesejahteraan di nagara-nagara seperti Polandia, Hongaria jeung Jerman Wétan, nu mengalami penurunan standar hirup nu kontras dengan kemakmuran Jerman Kulon jeung nagara Éropa Kulon lianna.

Krisis di Dunya Katilu

[[Berkas:Glassboro-meeting1967.jpg|thumb|right|Alexei Kosygin (kiri) di samping Presiden AS Lyndon B. Johnson (kanan) dina Konferensi Tingkat Tinggi Glassboro.]] [[Berkas:Diem_dead.jpg|thumb|right|Mayat Presiden Vietnam Kidul Ngo Dinh Diem.]]

Dina ahir April 1965, Presiden Lyndon B. Johnson mendaratkan 22.000 tentaranya di Republik Domieuka jeung kemudian mendudukinya salila satu taun melalui invasi nu diberi kode Operasi Power Pack. Operasi ieu dilakukan pikeun membendung ancaman menyebarnya Révolusi bergaya Kuba di Amérika Latin. Pemilihan presiden diselenggarakan dina taun 1966, nu ngahasilkeun kemenangan bagi konservatif Joaquín Balaguer. Meskipun Balaguer mendapat dukungan ti sektor-sektor elit jeung kelompok petani, lawan pulitiknya ti Partei PRD, mantan presiden Juan Bosch, tidak aktif berkampanye. Aktivis PRD dilumpuhkan dengan kekerasan ku polisi Domieuka jeung angkatan bersenjata.

Di Indonesia, anti-komunis garis keras Jenderal Soeharto meraih kendali Pamaréntahan ti pendahulunya, Soekarno, jeung kemudian mulai ngabangun "Orde Baru". Ti taun 1965 sampai 1966, militer Indonesia melakukan pembunuhan massal terhadap sekitar setengah juta anggota jeung simpatisan Partei Komunis Indonesia serta organisasi-organisasi sayap kiri lianna.

Meningkatnya konflik nu sedang berlangsung antara pamingpin Vietnam Kidul Ngô Đình Diệm dengan komunis Front Nasional pikeun Pembébasan Vietnam Kidul (NLF) membuat Johnson mengirimkan 575.000 tentara Amérika ke Asia Tenggara pikeun melumpuhkan NLF jeung sekutu Vietnam Kalér maranéhna dina Perang Vietnam, namun kabijakan ieu memakan loba biaya jeung melemahkan perékonomian AS, jeung dina taun 1975, krisis ieu memuncak dengan kegagalan Amérika Sarikat. Dunya memandang paristiwa ieu sebagai kekalahan bagi salah sahiji nagara adidaya nu paling kuat di tangan salah sahiji nagara termiskin dunya. Vietnam Kalér menerima persetujuan Soviét pikeun memulai perang dina taun 1959. Uni Soviét mengirimkan 15.000 penasihat militer jeung bantuan dana sebesar $ 450 juta ka Vietnam Kalér salila perang, sadengkeun Cina mengirimkan 320.000 tentara jeung bantuan dana senilai $180 juta.

Di Chili, kandidat Partei Sosialis Salvador Allende memenangkan pemilihan presiden taun 1970, jadi Marxis terpilih demokratis pertama nu jadi presiden di nagara-nagara Amérika. Jenderal Augusto Pinochet melakukan kudeta terhadap Pamaréntahan dina tanggal 11 Séptémber 1973 jeung dengan cepat mengambilalih semua kakuasaan pulitik jadi kediktatoran militer, tindakana ieu direstui ku AS. Reformasi Allende ékonomi diurungkan jeung lawan sayap kiri tewas atawa ditahan di kamp-kamp interniran di bawah arahan ti Dirección de Inteligencia Nacional (DINA). [[Berkas:Henry Kissinger.png|thumb|left|Henry Kissinger, Penasihat Kaamanan Nasional jeung Sekretaris Nagara Amérika Sarikat dina masa Pamaréntahan Presiden Nixon jeung Ford, mangrupakeun salah sahiji tokoh kunci dina Perang Tiis (1969-1977).]]

Sementara itu, Operasi Burung Kondor di Amérika Kidul—nu dipaké ku para diktator di Argentina, Brasil, Bolivia, Chili, Uruguay, jeung Paraguay pikeun menekan perbedaan pendapat dengan sayap kiri—ogé mendapat dukungan ti Amérika Sarikat, jeung (kadang-kadang akurat) diperkirakan ogé terdapat Kuba atawa Soviét di belakang gerakan oposisi éta.

Amérika Sarikat ogé tidak senang saat Jamaika mulai menjalin hubungan nu leuwih erat dengan Pamaréntah Kuba saenggeus pemilihan Michael Manley dina taun 1972. Amérika Sarikat merespona dengan mendanai lawan-lawan pulitik Manley, mendorong pemberontakan dina tubuh tentara Jamaika, jeung menyewa tentara bayaran pikeun ngalawan Pamaréntahan Manley. Kekerasan pun terjadi.

Situasi di Wétan Tengah terus jadi sumber persengketaan. Mesir, nu menerima loba bantuan senjata jeung bantuan ékonomi ti Uni Soviét, adalah klien Soviét nu merepotkan. Dengan terpaksa, Uni Soviét berkewajiban pikeun ngabantuan Mesir dina Perang Enam Hari (dengan mengirimkan penasihat militer jeung teknisi) jeung Perang Atrisi (dengan mengirimkan pilot jeung pesawat) pikeun ngalawan Israel nu pro-Kulon. Di samping pembelotan Mesir, ti nu saméméhnya pro-Soviét jadi pro-Amérika dina taun 1972 (dibawah kepamingpinan Anwar El Sadat), rumor ngeunaan intervensi Soviét dina Perang Yom Kippur dina taun 1973 ngabalukarkeun terjadinya pengiriman tentara Amérika besar-besaran jeung mengancambakal menghancurkan détente. Meskipun dina era pra-Sadat Mesir mangrupakeun penerima bantuan terbesar Soviét di Wétan Tengah, Soviét ogé sukses menjalin hubungan erat dengan komunis di Yaman Kidul, serta Pamaréntahan nasionalis Aljazair jeung Irak. Soviét sacara langsung memihak jeung ngabantuan Palestina dina menghadapi konflik dengan Israel, kaasup dukungan pikeun Yasser Arafat jeung Organisasi Pembébasan Palestina. Ti taun 1973-1975, CIA berkolusi dengan Pamaréntah Iran pikeun membiayai jeung mempersenjatai pemberontak Kurdi dina Perang Irak–Kurdi Kadua dengan tujuan pikeun melumpuhkan pamingpin Irak Ahmed Hassan al-Bakr. Saat Iran jeung Irak menandatangani Perjanjian Aljazair dina taun 1975, dukungan pikeun Iran pun ogé turut berhenti. [[Berkas:Marine da nang.jpg|thumbnail|170px|Seorang tentara Amérika dina Perang Vietnam, 3 Agustus 1965.]]

Di Afrika, militer Somalia nu dipimpin ku Mohamed Siad Barre melakukan kudeta tak berdarah dina taun 1969 jeung mendirikan Republik Demokratik Somalia nu berpaham sosialis. Uni Soviét berjanji pikeun mendukung Somalia. Opat taun kemudian, Kaisar Ethiopia Haile Selassie nu pro-Amérika digulingkan dina kudeta taun 1974 ku kelompok Derg, salah sahiji kelompok militer radikal pro-Soviét nu dipimpin ku Mengistu Haile Mariam. Mariem menjalin hubungan dengan Kuba jeung Soviét. Saat peperangan antara Somalia jeung Ethiopia pecah dina taun 1977-1978, Barre kehilangan dukungan Soviét jeung kemudian bersekutu dengan Amérika Sarikat. Tentara Kuba ogé berperan dina perang ieu dengan memihak Ethiopia.

Révolusi Anyelir di Portugis dina taun 1974 nu ngalawan keotoriteran Estado Novo membuat Portugis kembali ke sistem multi-Partei jeung sekaligus memfasilitasi kemerdekaan koloni Portugis di Angola jeung Timor Wétan. Di Afrika, pemberontak Angola mengobarkan perang kemerdekaan multi-faksi ngalawan kakuasaan Portugis sejak taun 1961, saenggeus perang ieu usai, perang dua dasawarsa menggantikan perang anti-kolonial, nu ditandai dengan peperangan antara komunis Gerakan Rakyat Pembébasan Angola (MPLA), nu didukung ku Kuba jeung Soviét, dengan Front Pembébasan Nasional Angola (FNLA), nu didukung ku Amérika Sarikat, Republik Rakyat Tiongkok, jeung Pamaréntahan Mobutu di Zaire. AS, Pamaréntahan apartheid Afrika Kidul, jeung Babaraha nagara Afrika lianna ogé mendukung faksi Katilu, Uni Nasional pikeun Kemerdekaan Penuh Angola (UNITA). Tanpa berkonsultasi dengan Soviét, Kuba mengirimkan tentaranya pikeun berjuang bersama MPLA. Pamaréntah apartheid Afrika Kidul ogé mengirimkan tentara pikeun ngabantuan UNITA, namun MPLA berada di atas tangan karena didukung ku Kuba jeung Soviét.

Di Asia Tenggara, koloni Timor Wétan sacara sepihak memproklilasikan kemerdekaana ti Portugis di bawah sayap kiri Fretilin dina bulan November 1975. Dengan dukungan ti Australia jeung Amérika Sarikat, Soeharto menginvasi Timor Wétan dina bulan Desember—nu memulai Jajahan Indonesia di Timor Wétan salila sepÉropat abad.

Salila Perang Vietnam, Vietnam Kalér menginvasi jeung menduduki sebagéan Kamboja pikeun dipaké sebagai pangkalan militer, nu ogé berperan dina memicu pecahnya Perang Saudara Kamboja antara Pamaréntah pro-Amérika Lon Nol jeung pemberontak Maoist Khmer Beureum. Dokumen nu ditemukan ti arsip Soviét mengungkapkan yén invasi Vietnam Kalér ke Kamboja dina taun 1970 dilaksanakan atas permintaan ti Khmer Beureum saenggeus bernegosiasi dengan Nuon Chea. AS jeung Vietnam Kidul nanggepannya dengan melancarkan kampanye pengeboman jeung serangan darat, efek ti operasi ieu masih diperdebatkan ku para sejarawan. Di bawah kepamingpinan Pol Pot, Khmer Beureum membantai 1-3 juta, ti 8,4 juta total penduduk Kamboja, di ladang pembantaian. Sosiolog Martin Shaw ngagambarkeun kekejaman ieu sebagai "genosida paling murni ti era Perang Tiis". Vietnam menggulingkan Pol Pot dina taun 1979 jeung nyieun Pamaréntah boneka di bawah pimpinan Heng Samrin.

Perbaikan hubungan Cina-Amérika

Sebagai akibat ti perpecahan Sino-Soviét, kategangan nu berlangsung di sepanjang perbatasan Cina-Soviét mencapai puncaknya dina taun 1969, jeung Presiden Amérika Sarikat Richard Nixon memutuskan pikeun memanfaatkan konflik éta sebagai alat pikeun menggeser keseimbangan kakuasaan ke arah Kulon dina Perang Tiis. Cina ogé berusaha ningkatkeun hubungan dengan Amérika Sarikat dina upayanya pikeun mengambil keuntungan ti Soviét.

Dina bulan Februari 1972, Nixon mengumumkan pemulihan hubungan dengan Cina. Ia melakukan kunjungan ke Beijing jeung papanggih dengan Mao Zedong jeung Zhou Enlai. Dina saat itu, sumber daya nuklir Uni Soviét telah setara dengan Amérika Sarikat, Perang Vietnam ogé telah melemahkan pangaruh Amérika di Dunya Katilu jeung menTiiskan hubungana dengan Éropa Kulon. Meskipun konflik tak langsung antara dua adidaya dina Perang Tiis terus berlanjut sampai ahir 1960-an jeung awal 1970-an, kategangan perlahan-lahan mulai mereda.

Nixon, Brezhnev, détente, jeung Panembakan Pesawat Korean Air Lines Penerbangan 902

[[Berkas:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|right|Leonid Brezhnev jeung Jimmy Carter menandatangani traktat SALT II, 18 Juni 1979 di Wina]]

Saenggeus kunjungana ke Tiongkok, Nixon papanggih dengan para pamingpin Soviét, kaasup Brezhnev di Moskow. Perundingan Pembatasan Senjata Strategis (SALT) antara kadua belah pihak ngahasilkeun dua kesepakatan ngeunaan pengawasan penggunaan senjata, nyaéta SALT I, pakta pembatasan senjata komprehensif pertama nu ditandatangani ku kadua nagara adidaya, jeung Traktat Peluru Kendali Anti-Balistik, nu mengatur ngeunaan pembatasan sistem peluru kendali anti-balistik nu dipaké pikeun mempertahankan wilayah terhadap senjata nuklir nu dibawa misil. Ieu bertujuan pikeun membatasi pengembangan peluru kendali anti-balistik jeung rudal nuklir berbiaya mahal.

Nixon jeung Brezhnev mengumumkan era anyar"hirup berdampingan sacara damai" jeung ngabangun pendekatan hubungan anyarnu disebut détente (peredaan kategangan) antara dua nagara adidaya. Sementara itu, Brezhnev berusaha pikeun memperbaiki kembali perékonomian Soviét nu mengalami penurunan akibat besarnya pengeluaran militer. Antara taun 1972 jeung 1974, kadua belah pihak ogé sepakat pikeun memperkuat hubungan ékonomi maranéhna, di antaranya dengan melakukan perjanjian dina rangka paningkatan aktivitas perdagangan. Sebagai hasil ti perundingan maranéhna, détente menggantikan era permusuhan ti Perang Tiis jeung kadua nagara bisa hirup sacara berdampingan.

Sementara itu, perkembangan hubungan AS jeung Soviét ogé bertepatan dengan "Ostpulitik" Kanselir Jerman Kulon Willy Brandt. Perjanjian lianna nu disahkan pikeun menstabilkan situasi di Éropa adalah Perjanjian Helsinki, nu ditandatangani dina Konferensi Kaamanan jeung Kerjasama di Éropa dina taun 1975.

Memburuknya hubungan dina ahir 1970-an

Dina taun 1970-an, KGB, nu dikepalai ku Yuri Andropov, terus menekan kritikus-kritikus terkenal nu mengkritik kepamingpinan Soviét seperti Aleksandr Solzhenitsyn jeung Andrei Sakharov. Salila periode détente ieu, konflik tak langsung antara kadua nagara adidaya masih terus terjadi di Dunya Katilu, khususnya dina krisis pulitik di Wétan Tengah, Chili, Ethiopia, jeung Angola.

Presiden Jimmy Carter berusaha pikeun menetapkan pembatasan perlombaan persenjataan leuwih lanjut dengan mengesahkan SALT II dina taun 1979, namun upayanya ieu dirusak ku paristiwa lianna dina taun itu, nyaéta Révolusi Iran nu didukung ku KGB, Révolusi Nikaragua pikeun menggulingkan rezim pro-AS, jeung nu paling membuat AS berang; intervensi Soviét dina Perang Afganistan dina bulan Desember.

"Perang Tiis Kadua" (1979-1985)

Istilah "Perang Tiis Kadua" merujuk dina periode paningkatan kembali kategangan Perang Tiis jeung konflik antara kadua belah pihak dina ahir 1970-an jeung awal 1980-an. Kategangan sangat meningkat antara Amérika Sarikat jeung Uni Soviét jeung masing-masingnya jadi leuwih ter-militeristik. Diggins mengungkapkan: "Reagan mengerahkan segalanya pikeun berjuang dina 'Perang Tiis Kadua' dengan mendukung kontra-pemberontakan di Dunya Katilu." Sementara Cox menyatakan: "Intensitas 'Perang Tiis Kadua' sehebat durasinya nu singkat."

Perang Soviét-Afganistan

[[Berkas:Reagan sitting with people from the Afghanistan-Pakistan region in February 1983.jpg|thumb|Presiden Reagan menunjukkan dukungana dina pertemuan dengan para pamingpin Mujahidin Afganistan di Gedung Bodas, 1983.]] [[Berkas:Evstafiev-spetsnaz-prepare-for-mission.jpg|thumb|left|Tentara Soviét di Afganistan.]]

Dina bulan April 1978, Partei Démokrasi Rakyat Afganistan (PDPA) nu berhaluan komunis merebut kakuasaan atas Afganistan melalui Révolusi Saur. Dina hitungan bulan, penentang Pamaréntahan komunis melancarkan pemberontakan di Afganistan Wétan, nu dengan cepat berkembang jadi perang saudara antara gerilyawan mujahidin ngalawan tentara Pamaréntah. Pamaréntah Pakistan memfasilitasi para pemberontak dengan pusat-pusat pelatihan rusiah, sadengkeun Uni Soviét mengirim ribuan penasihat militer pikeun mendukung Pamaréntahan PDPA. Sementara itu, meningkatnya gesekan antara faksi-faksi nu bersaing di PDPA–faksi Khalq nu dominan jeung Parcham nu leuwih moderat – ngabalukarkeun pemberhentian anggota kabinet jeung penangkapan perwira militer Parchami dengan dalih kudeta terhadap Parchami. Dina pertengahan 1979, Amérika Sarikat memulai salah sahiji program rusiah pikeun ngabantuan mujahidin.

Bulan Séptémber 1979, Presiden Khalqist Nur Muhammad Taraki dibunuh dina salah sahiji kudeta PDPA nu diatur ku rekana sesama anggota Khalq bernama Hafizullah Amin, nu kemudian jadi presiden. Amin dibunuh ku pasukan khusus Soviét dina bulan Desember 1979. Saenggeus kematiana, salah sahiji Pamaréntahan nu diorganisir ku Soviét, di bawah pimpinan Babrak Karmal, mengisi kekosongan kakuasaan. Pasukan Soviét dikerahkan pikeun menstabilkan Afganistan di bawah Pamaréntahan Karmal, nu telah jadi boneka Soviét. Akibatnya, Soviét miluan langsung dina apa nu kemudian jadi perang domestik di Afganistan.

Carter nanggepan intervensi Soviét di Afganistan dengan cara menarik kembali perjanjian SALT II ti Senat, melakukan embargo dina pengiriman gandum jeung barang-barang téhnologi dina Uni Soviét, serta ningkatkeun pengeluaran militer. Amérika Sarikat ogé melakukan pemboikotan terhadap Olimpiade Moskow 1980. Carter menyatakan yén tindakan Soviét mangrupakeun "ancaman nu paling serius terhadap perdamaian salila Perang Tiis Kadua".

Reagan jeung Thatcher

[[Berkas:Reagan-Thatcher cabinet talks.jpg|thumb|right|alt=Thatcher adalah satu-satunya wanita di ruangan ieu, jeung selusin pria dina setelan duduk di sekitar meja oval. Regan jeung Thatcher duduk berlawanan satu sama lain di tengah-tengah meja panjang. Ruangan ieu dihiasi dengan cat warna Bodas, dengan tirai, salah sahiji lampu emas jeung potret Lincoln.|Kabinet Thatcher papanggih dengan Kabinet Reagan di Gedung Bodas, 1981.]]

Dina bulan Januari 1977, opat taun saméméh jadi presiden, Ronald Reagan mengungkapkan dina percakapana dengan Richard V. Allen, ngeunaan harapan dasarnya terkait dengan Perang Tiis: "Ide saya ngeunaan kabijakan Amérika terhadap Uni Soviét sederhana, jeung Babaraha orangbakal menyebutnya sangat sederhana, nyaéta: Kita menang jeung maranéhna kalah. Bagaimana menurut Anda?". Taun 1980, Ronald Reagan ngéléhkeun Jimmy Carter dina pemilu presiden 1980. Saenggeus kemenangana, ia bersumpahbakal ningkatkeun anggaran militer jeung menghadapi Soviét di manapun. Baik Reagan maupun Perdana Menteri Britania Raya nu baru, Margaret Thatcher, sama-sama mengecam Uni Soviét jeung idéologinya. Reagan menyebut Uni Soviét sebagai salah sahiji "kekaisaran jahat" jeung meramalkan yén komunismebakal hancur jadi "tumpukan abu sejarah".

Meskipun sentimen anti-Amérika di Iran saenggeus Révolusi Iran meningkat, Pamaréntahan Reagan tetap mengulurkan tangan ka Pamaréntah anti-komunis Ayatollah Khomeieu dina upayanya pikeun merekrut teokrasi bagi Amérika dina taun 1980-an. Direktur CIA William Casey ngagambarkeun Pamaréntahan Khomeieu sebagai Pamaréntahan nu "goyah jeung [mungkin] dina pergerakan ke arah kebeneran... AS hampir tidak ngabogaan kartu pikeun dimainkan; sementara Uni Soviét ngabogaan loba kartu." Salah sahiji metode nu dilakukan Amérika pikeun mendukung Iran adalah dengan penjualan senjata sacara rusiah. Dina taun 1983, CIA merilis daftar panjang komunis Iran jeung aktivis sayap kiri lianna nu dicurigai bekerja dina Pamaréntahan Khomeieu. Salah sahiji komisi khusus kemudian melaporkan yén daftar itu disusun pikeun mengambil "langkah-langkah, kaasup eksekusi massal, pikeun mengeliminasi semua infrastruktur pro-Soviét di Iran."

Dina awal 1985, prinsip anti-komunis Reagan telah berkembang jadi sikap nu dikenal sebagai Doktrin Reagan—nu mana, selain penahanan, ogé dirumuskan hak tambahan pikeun menumbangkan Pamaréntahan komunis nu ada. Selain melanjutkan kabijakan Carter nu mendukung penentang Islam dina ngalawan Soviét jeung PDPA di Afganistan, CIA ogé berusaha melemahkan Uni Soviét dengan cara mempromosikan pulitik Islam di mayoritas Islam Soviét Asia Tengah. Di samping itu, CIA mendorong anti-komunis ISI di Pakistan agar bersedia melatih Muslim ti sakabéh dunya pikeun berpartisipasi dina jihad ngalawan Uni Soviét. A

Gerakan solititas jeung darurat militer di Polandia

Kunjungan Paus Yohanes Paulus II ke nagara kelahirana, Polandia, dina taun 1979 telah mendorong kebangkitan spiritual jeung nasionalis nu memicu lahirnya gerakan solititas jeung semangat anti-komunisme. Hal ieu diperkirakan mangrupakeun penyebab dilakukana upaya pembunuhan terhadap Paus Yohanes Paulus II dua taun kemudian.

Dina bulan Desember 1981, Wojciech Jaruzelski bereaksi terhadap krisis di Polandia dengan memberlakukan masa darurat militer. Pikeun nanggepannya, Reagan memberlakukan sanksi ékonomi terhadap Polandia. Mikhail Suslov, ideolog top di Kremlin, menyarankan agar pamingpin Soviét tidak campur tangan jika Polandia jatuh di bawah kendali gerakan Solititas, karena takut hal itubakal menimbulkan sanksi ékonomi nu leuwih berat lagi, nu hartinabakal jadi malapetaka bagi perékonomian Soviét.

Isu ékonomi jeung militer Soviét jeung AS

Informasi salajengna: Era stagnasi, Strategi Ieusiatif Pertahanan, RSD-10 Pioneer, MGM-31 Pershing, Kematian Leonid Brezhnev, Yuri Andropov, and Konstantin Chernenko

thumb|right|Perbandingan stok senjata nuklir AS jeung Soviét/Rusia, 1945–2006 [[Berkas:SDIO Delta Star.jpg|thumb|upright|Delta 183 diluncurkan, membawa sensor eksperimen Strategi Ieusiatif Pertahanan "Delta Star".]]

Moskow telah ngabangun sumber daya militer nu menghabiskan 25 persen ti produk nasional bruto Uni Soviét, dengan mengorbankan barang-barang konsumsi jeung investasi di sektor sipil. Pengeluaran Soviét pikeun perlombaan senjata jeung kompetisi Perang Tiis lianna semakin diperparah ku masalah struktural dina sistem perékonomian Soviét, nu mengalami stagnasi ékonomi salila satu dekade dina taun-taun terahir Pamaréntahan Brezhnev. [[Berkas:Olympic boycotts 1976 1980 1984.PNG|thumb|left|300px|Pemboikotan Olimpiade Moskow 1980 (biru) jeung Olimpiade Los Angeles 1984 (Beureum).]]

Investasi Soviét dina sektor pertahanan tidak didorong ku kepentingan militer, namun sebagéan besar pikeun mendukung kepentingan Partei-Partei besar jeung birokrasi nagara, nu bergantung dina sektor militer pikeun mendukung kakuasaan jeung hak istimewa maranéhna. Militer Uni Soviét mangrupakeun militer terbesar di dunya dina hal jumlah jeung jenis senjata, jumlah tentara, jeung jumlah pangkalan militer nu maranéhna miliki. Namun, keuntungan kuantitatif nu dipegang ku militer Soviét seringkali dirusiahkan keberadaana, sehingga Blok Wétan sacara dramatis tertinggal ku Kulon. [[Berkas:USSR stamp S.Smith 1985 5k.jpg|thumb|upright|Saenggeus seorang anak Amérika berusia sepuluh taun bernama Samantha Smith mengirimkan surat ka Yuri Andropov, nu mengungkapkan kasieunana atas perang nuklir, Andropov mengundang Smith ke Uni Soviét.]]

Dina awal 1980-an, Uni Soviét telah ngabangun persenjataan jeung pasukan militer nu meleuwihi Amérika Sarikat. Segera saenggeus Soviét menginvasi Afganistan, Presiden Carter memulai pembangunan besar-besaran militer Amérika Sarikat. Upaya ieu semakin diintensifkan ku Pamaréntahan Reagan, nu ningkatkeun pengeluaran militer ti 5,3 persen/total GNP dina taun 1981 jadi 6,5 persen dina taun 1986, jumlah anggaran militer terbesar sepanjang sejarah Amérika Sarikat.

Kategangan terus meningkat dina awal 1980-an ketika Reagan mengaktifkan kembali program B-1 Lancer nu saméméhnya dibatalkan ku Pamaréntahan Carter, memproduksi LGM-118 Peacekeeper, menginstal rudal jelajah AS di Éropa, jeung mengumumkan program eksperimental Strategi Ieusiatif Pertahanan, nu dijuluki "Star Wars" ku media, nyaéta program pertahanan pikeun menembak jatuh rudal musuh di tengah-tengah penerbangana.

Dilatarbelakangi ku meningkatnya kategangan antara Soviét jeung Amérika Sarikat, serta dipasangnya rudal balistik RSD-10 Pioneer milik Soviét nu mengarah ke Éropa Kulon, NATO memutuskan–di bawah dorongan ti Presiden Carter–pikeun menginstal rudal jelajah jeung MGM-31 Pershing milik Amérika Sarikat di Éropa, terutama di Jerman Kulon. Rudal-rudal ieu ditopatkan dengan jarak mencolok, hanya berjarak 10 menit ti Moskow.

Saenggeus pembangunan militer Reagan selesai, Soviét tidak nanggepannya dengan mengembangkan sumber daya militernya leuwih besar lagi karena pengeluaran militer Soviét sudah sangat besar. Besarnya anggaran militer Soviét mengakibatkan tidak efisiena pembangunan dina sektor manufaktur jeung pertanian, nu ahirnya jadi beban berat bagi perékonomian Soviét. Di saat nu bersamaan, produksi minyak di Arab Saudi meningkat, bahkan produksi minyak di nagara-nagara non-OPEC ogé meningkat dina periode éta, kaasup Soviét. Perkembangan ieu méré kontribusi terhadap fenomena banjir minyak 1980-an nu mempangaruhi Uni Soviét. Minyak mulai jadi sumber utama pendapatan ekspor Soviét. Namun, permasalahan perékonomian komando, turuna harga minyak, jeung pengeluaran militer nu tetap besar sacara bertahap membawa perékonomian Soviét menuju stagnasi.

Dina tanggal 1 Séptémber 1983, Uni Soviét menembak jatuh Korean Air Penerbangan 007, pesawat Boeing 747 nu mengangkut 269 penumpang, kaasup anggota Kongres Larry McDonald. Pesawat itu ditembak karena melanggar wilayah udara Soviét dengan melewati pantai Kulon Pulau Sakhalin, di dekat Kepulauan Moneron —tindakan nu ku Reagan dianggep sebagai "pembantaian". Tindakan Soviét ieu semakin ningkatkeun dukungan bagi AS supaya segera menerjukan militernya. NATO mengadakan latihan militer Able Archer 83 dina bulan November 1983, nu mangrupakeun simulasi peluncuran nuklir sacara nyata. Paristiwa ieu disebut-sebut sebagai saat nu paling berbahaya bagi dunya sejak Krisis Rudal Kuba dina taun 1962. Saenggeus pamingpin Soviét memahami maksud ti latihan militer éta, maka diputuskan yén perang nuklir semakin dekat.

Ketidaksetujuan publik AS ngeunaan campur tangan AS dina konflik nagara lain sudah berlangsung sejak ahir Perang Vietnam. Pamaréntahan Reagan menekankan taktik kontra-pemberontakan jeung penyelesaian cepat dina mencampuri konflik asing. Dina taun 1983, Pamaréntahan Reagan ikut campur tangan dina Perang Saudara Lebanon, menginvasi Grenada, membom Libya, jeung mendukung gerakan Contras di Amérika Tengah–paramiliter anti-komunis nu berusaha menggulingkan Pamaréntahan pro-Soviét Sandieusta di Nikaragua. Intervensi Reagan terhadap Grenada jeung Libya mendapat dukungan ti publik AS, namun dukungana dina Contra mengundang kontroversi.

Sementara itu, Soviét sendiri mengeluarkan biaya tinggi dina memfasilitasi intervensi maranéhna terhadap asing. Meskipun Brezhnev meyakieu dina taun 1979 yén Perang Soviét-Afganistanbakal berlangsung singkat, gerilyawan Muslim, nu dibantu ku AS jeung nagara-nagara lianna, mengobarkan perlawanan sengit terhadap invasi éta. Kremlin mengirimkan hampir 100.000 tentara pikeun mendukung rezim boneka di Afganistan, nu dijuluki ku para pengamat luar dengan "perang 'Vietnam'-nya Soviét". Namun, dampak perang Afganistan ieu jauh leuwih parah bagi Soviét ketimbang dampak Perang Vietnam bagi Amérika Sarikat, karena konflik ieu ogé bertepatan dengan periode kekacauan jeung krisis internal dina birokrasi jeung perékonomian Soviét.

Seorang pejabat senior di Departemen Luar Negeri AS memprediksikan dina awal 1980-an, ia menyatakan yén "invasi nu mengakibatkan krisis dina negeri bagi Soviét... mungkin itu adalah hukum termodinamika entropi... nu terjebak dengan sistem Soviét, nu ayeuna tampaknya leuwih loba mengeluarkan energi pikeun menjaga keseimbangana ketimbang pikeun memperbaikinya. Kita bisa menempo periode kebangkitan asing dina saat mengalami keruntuhan internal".

Taun-taun terahir (1985–1991)

[[Berkas:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|right|Mikhail Gorbachev jeung Ronald Reagan menandatangani Traktat INF di Gedung Bodas, 1987]]

Reformasi Gorbachev

Informasi salajengna: Mikhail Gorbachev, perestroika, and glasnost

Saenggeus tanggal 11 Maret 1985, Mikhail Gorbachev jadi Sekretaris Jenderal Partei Komunis Uni Soviét nu kelima pikeun menggantikan Konstantin Chernenko nu sudah wafat.

Dina saat Mikhail Gorbachev, nu relatif masih muda, jadi Sekretaris Jenderal dina taun 1985, perékonomian Soviét sedang stagnan jeung mengalami penurunan tajam dina penerimaan mata uang asing akibat turuna harga minyak dunya dina taun 1980-an. Masalah ieu memaksa Gorbachev pikeun mengambil langkah-langkah guna membangkitkan kembali keterpurukan Soviét.

Gorbachev menyatakan yén pikeun membangkitkan kembali Soviét, diperlukan perubahan nu mendina dina struktural Soviét. Dina bulan Juni 1987, Gorbachev mengumumkan agenda reformasinya nu disebut perestroika atawa restrukturisasi. Perestroika ngamungkinkeun leuwih épéktipnya sistem kuota produksi, kepemilikan swasta atas bisnis jeung ogé membuka jalan bagi investor asing. Langkah ieu dimaksudkan pikeun mengarahkan sumber daya nagara ti pembiayaan militer nu mahal pikeun menunjang Perang Tiis ke pengembangan sektor sipil nu leuwih produktif.

Meskipun muncul skeptisisme ti nagara-nagara Kulon, pamingpin Soviét nu anyarieu terbukti berkomitmen pikeun memperbaiki kondisi perékonomian Soviét nu buruk, bukana melanjutkan perlombaan senjata dengan Kulon. Pikeun ngalawan penentang reformasinya nu berasal ti internal Partei, Gorbachev sacara bersamaan memperkenalkan glasnost, atawa keterbukaan. Kabijakan ieu ngamungkinkeun meningkatnya kebébasan pers jeung transparansi lembaga-lembaga nagara. Glasnost dimaksudkan pikeun mengurangi korupsi dina tubuh Partei Komunis jeung memoderasi penyalahgunaan kakuasaan di Komite Sentral. Glasnost ogé ngamungkinkeun meningkatnya kontak antara warga Soviét jeung Dunya Kulon, khususnya dengan Amérika Sarikat, nu méré kontribusi bagi paningkatan détente antara kadua nagara.

Perbaikan hubungan

Informasi salajengna: Konferensi Tingkat Tinggi Reykjavík, Traktat INF, and START I

Nanggepan konsesi pulitik jeung militer Kremlin nu baru, Reagan setuju pikeun mengadakan kembali perundingan dengan Soviét terkait dengan isu-isu ékonomi jeung perlombaan senjata. Perundingan pertama diadakan dina bulan November 1985 di Jenewa, Swiss. Dina perundingan éta, kadua pamingpin nagara, disertai ku seorang penerjemah, sepakat pikeun mengurangi persenjataan nuklir di masing-masing nagara sebesar 50 persen. Perundingan kadua, Konferensi Tingkat Tinggi Reykjavík, diselenggarakan di Islandia. Perundingan éta berjalan lancar hingga pembicaraan bergeser ke arah Strategi Ieusiatif Pertahanan Reagan nu ingin dieliminasi ku Gorbachev, namun Reagan menolaknya. Negosiasi ahirnya gagal, namun dina perundingan Katilu dina taun 1987, kadua belah pihak berhasil ngahasilkeun terobosan dengan ditandatanganinya Traktat Angkatan Nuklir Jangka Menengah (INF). Traktat ieu menghapuskan keberadaan semua senjata nuklir, rudal balistik, jeung rudal jelajah di kadua belah pihak dengan jarak antara 500 jeung 5.500 kilometer beserta infrastrukturnya.

Kategangan antara Wétan dengan Kulon mereda dengan cepat dina pertengahan 1980-an. Taun 1989, bertopat di Moskow, Gorbachev jeung pengganti Reagan, George H. W. Bush, menandatangani perjanjian START I, nu mengahiri perlombaan senjata antar kadua nagara. Salila taun-taun berikutnya, Soviét dihadapkan dina keruntuhan perékonomian nu diakibatkan ku turuna harga minyak dunya jeung besarnya pembiayaan militer. Selain itu, penopatan militer di nagara sekutunya diakui tidak relevan lagi bagi Soviét, jeung dina taun 1987, Soviét sacara resmi mengumumkan kalau ia tidakbakal ikut campur lagi dina urusan dina negeri nagara-nagara sekutunya di Éropa Wétan.

Taun 1989, pasukan Soviét mundur ti Afganistan, jeung setaun kemudian Gorbachev menyetujui reunifikasi Jerman, satu-satunya alternatif pikeun nanggepan skenario Tianmen. Ketika Tembok Berlin runtuh, konsep "Common European Home" nu dicetuskan ku Gorbachev mulai terbentuk.

Dina tanggal 3 Desember 1989, dina Konferensi Tingkat Tinggi Malta, Gorbachev jeung George H. W. Bush sacara resmi menyatakan yén Perang Tiis sudah berahir. Setaun kemudian, dua nagara éta bermitra dina Perang Teluk ngalawan Irak.

Goyahna sistem Soviét

Informasi salajengna: Perékonomian Uni Soviét

[[Berkas:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|thumb|right|Runtuhnya Tembok Berlin dina taun 1989.]] Dina taun 1989, sistem aliansi Soviét berada di ambang keruntuhan. Akibat hilangnya dukungan militer ti Soviét, satu-persatu para pamingpin nagara-nagara komunis Pakta Warsawa ogé kehilangan kakuasaan. Di Uni Soviét sendiri, kabijakan glasnost melemahkan ikatan nu salila ieu menyatukan Soviét. Bulan Februari 1990, dengan semakin memuncaknya isu pembubaran Uni Soviét, para pamingpin Partei Komunis terpaksa menyerahkan tampuk kakuasaana nu telah bertahan salila 73 taun.

Dina saat nu sama, isu kemerdekaan nu dipicu ku glasnost semakin mendorong nagara-nagara Soviét pikeun memisahkan diri ti Moskow. Nagara-nagara Baltik mulai menarik diri ti Soviét sepenuhnya. Gelombang Révolusi damai 1989 nu melanda Éropa Tengah jeung Éropa Wétan meruntuhkan kedigjayaan komunisme Soviét di nagara-nagara seperti Polandia, Hongaria, Cekoslowakia jeung Bulgaria. Rumania jadi satu-satunya nagara Blok Wétan nu menggulingkan kakuasaan komunis sacara keras dengan mengeksekusi kepala nagaranya.

Pembubaran Uni Soviét

Informasi salajengna: January 1991 events in Latvia, Upaya kudeta di Soviét 1991, Sejarah Uni Soviét (1982–1991), and Pembubaran Uni Soviét

[[Berkas:CIS-Map 2.png|right|thumb|Persemakmuran Nagara-Nagara Merdeka, ahir resmi ti Uni Soviét]] Sikap permisif Gorbachev terhadap Éropa Wétan awalnya tidak meluas ke wilayah Soviét, bahkan Bush, nu berjuang pikeun mempertahankan hubungan persahabatan dengan Soviét, mengutuk pembunuhan dina bulan Januari 1991 di Latvia jeung Lituania. Bush memperingatkan yén hubungan ékonomibakal dibekukan jika kekerasan terus terjadi. Uni Soviét sacara fatal dilemahkan ku kudeta nu gagal dina taun 1991 jeung meningkatnya jumlah republikan Soviét, khususnya di Rusia, nu mengancambakal memisahkan diri ti Uni Soviét. Persemakmuran Nagara-Nagara Merdeka, nu didirikan dina tanggal 21 Desember 1991, dipandang sebagai entitas penerus Uni Soviét, namun, menurut para pamingpin Rusia, tujuana adalah pikeun "ngamungkinkeun perpisahan sacara beradab" antara republik-republik Soviét jeung ogé sebanding dengan kelonggaran konfederasi. Uni Soviét sacara resmi dibubarkan dina tanggal 25 Desember 1991.

Dampak

[[Berkas:NATO CSTO.PNG|thumb|right|600px|NATO/CSTO]] [[Berkas:North Atlantic Treaty Organization (orthographic projection).svg|thumb|right|NATO telah memperluas cakupana ke nagara-nagara bekas Pakta Warsawa jeung bekas Uni Soviét sejak berahirnya Perang Tiis.]]

Saenggeus Perang Tiis, Rusia sebagai ahli waris utama Uni Soviét memotong pengeluaran militer sacara drastis. Restrukturisasi ékonomi ngabalukarkeun jutaan warga di sakabéh Uni Soviét menganggur. Sadengkeun reformasi kapitalis mengakibatkan terjadinya resesi parah, leuwih parah tidina nu dialami ku AS jeung Jerman salila Depresi Besar.

Saenggeus berahir, Perang Tiis masih terus mempangaruhi dunya. Saenggeus pembubaran Uni Soviét, dunya pasca-Perang Tiis sacara luas dianggep sebagai dunya nu unipolar, nyésakeun Amérika Sarikat sebagai satu-satunya nagara adidaya di dunya. Perang Tiis ogé ngabantuan mendefenisikan peran pulitik Amérika Sarikat di dunya pasca-Perang Dunya II: dina taun 1989 AS menjalin kerjasama militer dengan 50 nagara jeung ngabogaan 526.000 tentara di luar negeri nu tersebar di puluhan nagara, dengan 326.000 terdapat di Éropa (dua pertiganya di Jerman Kulon), jeung sekitar 130.000 terdapat di Asia (terutama di Jepang jeung Korea Kidul). Perang Tiis ogé menandai puncak pengembangan industri-militer, terutama di Amérika Sarikat, jeung pendanaan militer sacara besar-besaran. Pengembangan industri militer ieu ngabogaan dampak besar terhadap nagara nu bersangkutan; ngabantuan nyieun kehirupan kemasyarakatan, kabijakan, jeung hubungan luar negeri nagara éta.

Pengeluaran militer Amérika Sarikat salila berlangsungnya Perang Tiis diperkirakan sekitar $ 8 triliun, sadengkeun hampir 100.000 orang Amérika kehilangan nyawa maranéhna dina Perang Korea jeung Perang Vietnam. Sulit pikeun memperkirakan jumlah korban jeung kerugian ti pihak Soviét, namun jika dinempo ti komparasi produk nasional bruto maranéhna, maka biaya keuangan nu dikeluarkan ku Soviét salila Perang Tiis jauh leuwih besar tidina nu dikeluarkan ku Amérika Sarikat.

Selain hilangnya nyawa warga sipil ku para tentara tak berseragam, jutaan jiwa ogé tewas dina perang proksi antar kadua nagara adidaya di rupa-rupa belahan dunya, terutama di Asia Tenggara. Sebagéan besar perang proksi jeung bantuan pikeun konflik-konflik lokal turut berahir seiring dengan usainya Perang Tiis. Perang antar-nagara, perang etnis, perang Révolusi, serta jumlah pengungsi menurun tajam dina taun-taun pasca-Perang Tiis.

Di sisi lain, konflik-konflik antar-nagara di Dunya Katilu tidak sepenuhnya terhapus pasca-Perang Tiis. Kategangan ékonomi jeung sosial nu dulu dimanfaatkan sebagai "bahan bakar" Perang Tiis terus berlangsung di Dunya Katilu. Kegagalan kontrol nagara di sejumlah wilayah nu dulunya dikuasai ku Pamaréntah komunis telah ngahasilkeun konflik sipil jeung etnis baru, terutama di nagara-nagara bekas Yugoslavia. Berahirnya Perang Tiis telah menghantarkan Éropa Wétan dina era pertumbuhan ékonomi jeung paningkatan jumlah nagara démokrasi liberal, sadengkeun di bagéan lain dunya, seperti di Afganistan, kemerdekaan diikuti dengan kegagalan nagara.

Historiografi

Saenggeus istilah "Perang Tiis" dipopulerkan pikeun merujuk dina kategangan antara AS-Soviét pasca-Perang Dunya II, penafsiran terhadap asal usul konflik telah jadi sumber perdebatan di kalangan sejarawan, ilmuwan pulitik, jeung jurnalis. Sacara khusus, sejarawan tidak sepakat ngeunaan siapa nu bertanggung jawab atas kerusakan hubungan Soviét-AS saenggeus Perang Dunya II, jeung apakah konflik antara dua adidaya éta tak terelakkan atawa bisa dihinti. Para sejarawan ogé tidak sepakat ngeunaan apa defenisi persisnya Perang Tiis itu, apa-apa saja nu jadi sumber-sumber konfliknya, jeung bagaimana pikeun menguraikan pola aksi jeung reaksi antara kadua belah pihak.

Meskipun penjelasan tentang asal usul ti konflik Perang Tiis dina diskusi akademik berlangsung dengan kompleks jeung beragam, Babaraha sekolah umum menetapkan pemikiran dina subjek nu dapat diidentifikasi. Sejarawan umumnya berpendapat yén terdapat tiga pendekatan nu berbeda pikeun mempelajari Perang Tiis, nyaéta: pendekatan "ortodoks", "revisionisme", jeung "pasca-revisionisme".

Pendekatan "ortodoks" menyatakan yén Uni Soviét jeung ekspansinya ke Éropa Wétan lah nu memicu berkobarnya Perang Tiis. Kalangan "revisionis" menganggep yén Amérika Sarikat bertanggung jawab atas kerusakan perdamaian pasca-Perang Dunya II karena berupaya pikeun mengkonfrontasi jeung mengisolasi Uni Soviét saméméh ahir Perang Dunya II. Sadengkeun "pasca-revisionis" memandang Perang Tiis sebagai paristiwa nu leuwih bernuansa, jeung berusaha pikeun leuwih menyeimbangkan ngeunaan siapa pihak nu bertanggung jawab dina Perang Tiis. Kelobaan historiografi ngeunaan Perang Tiis menggunakan dua atawa kesakabéhan pendekatan ieu.

Nempo ogé

• Permainan Besar
• Imperialisme Amérika Sarikat
• Kanada dina Perang Tiis
• Perang Tiis (istilah umum)
• Perang Tiis (serial TV)
• Kebudayaan salila Perang Tiis
• Konferensi Danube River 1948
• Daftar konferensi Uni Soviét-Amérika Sarikat
• McCarthyisme
• Intervensi luar negeri Amérika Sarikat
• Ekspansi ékonomi pasca-Perang Dunya II
• Kekaisaran Soviét
• Garis waktu kejadian dina Perang Tiis
• Eksperimen manusia nu tidak etis di Amérika Sarikat
• Perang Dunya III
• Kategori:Perang Tiis

Referensi jeung bacaan lanjutan

• Applebaum, Anne (2012). Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe, 1944-1956. Doubleday. ISBN 0-385-51569-3. 
• Davis, Simon, and Joseph Smith. The A to Z of the Cold War (Scarecrow, 2005), encyclopedia focused on military aspects
• Dominguez, Jorge I. (1989). To Make a World Safe for Revolution: Cuba's Foreign Policy. Harvard University Press. ISBN 0-674-89325-0. 
• Friedman, Norman (2007). The Fifty-Year War: Conflict and Strategy in the Cold War. Naval Institute Press. ISBN 1-59114-287-3. 
• Gaddis, John Lewis (1990). Russia, the Soviét Union and the United States. An Interpretative History. McGraw-Hill. ISBN 0-07-557258-3. 
• Gaddis, John Lewis (1997). We Now Know: Rethinking Cold War History. Oxford University Press. ISBN 0-19-878070-2. 
• Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History. Penguin Press. ISBN 1-59420-062-9. 
• Garthoff, Raymond (1994). Détente and Confrontation: American-Soviét Relations from Nixon to Reagan. Brookings Institution Press. ISBN 0-8157-3041-1. 
• Haslam, Jonathan. Russia's Cold War: From the October Revolution to the Fall of the Wall (Yale University Press; 2011) 512 pages
• Hoffman, David E. The Dead Hand: The Untold Story of the Cold War Arms Race and Its Dangerous Legacy (2010)
• Hussain, Rizwan (2005). Pakistan And The Emergence Of Islamic Militancy In Afghanistan. Ashgate Publishing. ISBN 0-7546-4434-0. 
• Judge, Edward H. The Cold War: A Global History With Documents (2012)
• Kalinovsky, Artemy M. (2011). A Long Goodbye: The Soviét Withdrawal from Afghanistan. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-05866-8. 
• LaFeber, Walter (2002). America, Russia, and the Cold War, 1945–2002. McGraw-Hill. ISBN 0-07-284903-7. 
• Leffler, Melvyn (1992). A Preponderance of Power: National Security, the Truman Admieustration, and the Cold War. Stanford University Press. ISBN 0-8047-2218-8. 
• Leffler, Melvyn P. and Odd Arne Westad, eds. The Cambridge History of the Cold War (3 vol, 2010) 2000pp; new essays by leading scholars
• Lewkowicz, Nicolas (2010). The German Question and the International Order, 1943–48. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-24812-0. 
• Lundestad, Geir (2005). East, West, North, South: Major Developments in International Politics since 1945. Oxford University Press. ISBN 1-4129-0748-9. 
• Lüthi, Lorenz M (2008). The Sino-Soviét split: Cold War in the communist world. Princeton University Press. ISBN 0-691-13590-8. 
• McMahon, Robert (2003). The Cold War: A Very Short Introduction. Oxford University Press. ISBN 0-19-280178-3. 
• Meher, Jagmohan (2004). America's Afghanistan War: The Success that Failed. Gyan Books. ISBN 81-7835-262-1. 
• Lüthi, Lorenz M (2008). The Sino-Soviét split: Cold War in the communist world. Princeton University Press. ISBN 0-691-13590-8. 
• Malkasian, Carter (2001). The Korean War: Essential Histories. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-282-2. 
• Mastny, Vojtech. The Cold War and Soviét insecurity: the Stalin years (1996) online edition
• Fedorov, Alexander (2011). Russian Image on the Western Screen: Trends, Stereotypes, Myths, Illusions. Lambert Academic Publishing,. ISBN 978-3-8433-9330-0. 
• Miller, Roger Gene (2000). To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949. Texas A&M University Press. ISBN 0-89096-967-1. 
• Njolstad, Olav (2004). The Last Decade of the Cold War. Routledge. ISBN 0-7146-8371-X. 
• Nolan, Peter (1995). China's Rise, Russia's Fall. St. Martin's Press. ISBN 0-312-12714-6. 
• Pearson, Raymond (1998). The Rise and Fall of the Soviét Empire. Macmillan. ISBN 0-312-17407-1. 
• Porter, Bruce; Karsh, Efraim (1984). The USSR in Third World Conflicts: Soviét Arms and Diplomacy in Local Wars. Cambridge University Press. ISBN 0-521-31064-4. 
• Puddington, Arch (2003). Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty. University Press of Kentucky. ISBN 0-8131-9045-2. 
• Roberts, Geoffrey (2006). Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953. Yale University Press. ISBN 0-300-11204-1. 
• Stone, Norman (2010). The Atlantic and Its Enemies: A History of the Cold War. Basic Books Press. ISBN 0-465-02043-7. 
• Taubman, William (2004). Khrushchev: The Man and His Era. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-32484-2. ; Pulitzer Prize
• Tucker, Spencer, ed. Encyclopedia of the Cold War: A Political, Social, and Military History (5 vol. 2008), world coverage
• Walker, Martin. The Cold War: A History (1995), British perspective
• Wettig, Gerhard (2008). Stalin and the Cold War in Europe. Rowman & Littlefield. ISBN 0-7425-5542-9. 
• Zubok, Vladislav; Pleshakov, Constantine (1996). Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev. Harvard University Press. ISBN 0-674-45531-2. 
• Zubok, Vladislav M. A Failed Empire: The Soviét Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev (2008)

Historiografi jeung memori

• Hopkins, Michael F. "Continuing Debate and New Approaches in Cold War History," Historical Journal, Dec 2007, Vol. 50 Issue 4, pp 913–934,
• Isaac, Joel, and Duncan Bell, eds. Uncertain Empire: American History and the Idea of the Cold War (2012) excerpt and text search
• Johnston, Gordon. "Revisiting the cultural Cold War," Social History, Aug 2010, Vol. 35 Issue 3, pp 290–307
• Nuti, Leopoldo, et al., eds. Europe and the End of the Cold War: A Reappraisal (2012) excerpt and text search
• Wiener, Jon. How We Forgot the Cold War: A Historical Journey across America (2012) excerpt and text search

Sumber primer

• Andrew, Christopher; Mitrokhin, Vasili (2000). The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. Basic Books. ISBN 0-585-41828-4. 
• Dobrynin, Anatoly (2001). In Confidence: Moscow's Ambassador to Six Cold War Presidents. University of Washington Press. ISBN 0-295-98081-8. 
• Hanhimaki, Jussi and Odd Arne Westad, eds. The Cold War: A History in Documents and Eyewitness Accounts (Oxford University Press, 2003). ISBN 0-19-927280-8.
• Sakwa, Richard (1999). The rise and fall of the Soviét Union, 1917–1991. Routledge. ISBN 0-415-12290-2. 
• Cardona, Luis (2007). Cold War KFA. Routledge. 
• "Presidency in the Nuclear Age", conference and forum at the JFK Library, Boston, October 12, 2009. Four panels: "The Race to Build the Bomb and the Decision to Use It", "Cuban Missile Crisis and the First Nuclear Test Ban Treaty", "The Cold War and the Nuclear Arms Race", and "Nuclear Weapons, Terrorism, and the Presidency". ( transcript of "The Cold War and the Nuclear Arms Race")

Pranala luar

Pék paluruh émbaran nu leuwih loba ngeunaan Perang Tiis ku jalan nyungsi proyék sabaraya Wikipédia
	Définisi kamus ti Wiktionary
	Buku téks ti Wikibooks
	Cutatan ti Wikiquote
	Téks sumber ti Wikisource
	Gambar jeung média ti Commons
	Warta ti Wikinews
	Sumber pangajaran ti Wikiversity

Arsip

• Open Society Archives, Budapest (Hungary), one of the biggest history of communism and cold war archives in the world
• An archive of UK civil defence material
• Post-Cold War World Economy from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives
• CONELRAD Cold War Pop Culture Site
• CBC Digital Archives – Cold War Culture: The Nuclear Fear of the 1950s and 1960s
• The Cold War International History Project (CWIHP)
• The Cold War Files
• CNN Cold War Knowledge Bank comparison of articles on Cold War topics in the Western and the Soviét press between 1945 and 1991
• The CAESAR, POLO, and ESAU Papers–This collection of declassified analytic monographs and reference aids, designated within the Central Intelligence Agency (CIA) Directorate of Intelligence (DI) as the CAESAR, ESAU, and POLO series, highlights the CIA's efforts from the 1950s through the mid-1970s to pursue in-depth research on Soviét and Chinese internal politics and Sino-Soviét relations. The documents reflect the views of seasoned analysts who had followed closely their special areas of research and whose views were shaped in often heated debate.
• Documents available online regarding aerial intelligence during the Cold War, Dwight D. Eisenhower Presidential Library

Bibliografi

• Annotated bibliography for the arms race from the Alsos Digital Library

Berita

• Video and audio news reports from during the cold war

Sumber edukasional

• Minuteman Missile National Historic Site: Protecting a Legacy of the Cold War, a National Park Service Teaching with Historic Places (TwHP) lesson plan